نویسنده: دکتر حمیدرضا فرشچی

کم نیستند چاق هایی که از رژیم های غذایی گوناگون خسته و ناامید شده اند، اما یکی از آرزوهای شان در سال جدید، رهایی از مشکل افزایش وزن بوده و هست. شاید شما نیز در روزهای اول سال نو عزم خود را برای این موضوع جزم کرده باشید، ولی پس از رفتن به چند دید و بازدید و یا انجام سفرهای نوروزی، امروز خود را حتی در وزنی بالاتر از قبل تحویل سال می بینید.
نکته اول این که تعطیلات سال نو زمان خوبی برای شروع رژیم نیست و شما بایستی فقط به فکر جلوگیری از افزایش وزن در این دوره تعطیلات باشید. اما ناامید نشوید، چون هنوز دیر نشده و شما می توانید از امروز شروع کنید. ولی باید سعی کنید که رژیم غذایی منطقی و درستی را برای خود برگزینید تا در انتهای سال واقعاً این مشکل را ریشه کن کرده باشید. امروزه شما با رژیم های غذایی گوناگونی برخورد کرده یا آگهی های فراوانی را می بینید که همگی ادعای بهترین راه کاهش وزن را دارند. واقعیت آن است که خیلی از این نوع رژیم ها جنبه تبلیغاتی داشته و بعضاً نه تنها برای شما کاهش وزن محسوسی را ایجاد نمی نمایند که حتی در صورت ایجاد کاهش وزن نیز در خیلی از موارد اثرات گذرا داشته و پس از مدتی علاوه بر بازگشت وزن، شما را با مشکلات عدیده به ویژه بیماری های پوستی و ضعف عمومی همراه خواهند کرد.
در شروع رژیم کاهش وزن، شما باید همیشه به خاطر داشته باشید یک روزه و یک شبه چاق نشده اید که حالا به دنبال معجزه ای می گردید تا شما را 12 – 10 روزه لاغر کند! اگرچه شاید طی تعطیلات نوروز 3 – 2 کیلو افزایش وزن پیدا کرده باشید، ولی حتماً تأیید می کنید که این تمام مشکل شما نیست!

توجه به کالری موجود در مواد غذایی:

آنچه تا امروز در رژیم غذایی، زیاد مورد توجه قرار گرفته، اندازه گیری کالری موجود در مواد غذایی است، به طوری که خیلی از افراد چاق میزان کالری موجود در انواع مواد غذایی را می دانند، ولی همچنان از افزایش وزن رنج می برند. این دقیقاً مانند آن است که فردی فکر کند با دانستن همه قوانین رانندگی از طریق خواندن کتاب «آیین نامه رانندگی»، راننده خوبی خواهد شد! لذا دانستن کالری موجود در مواد غذایی برای کنترل وزن خوب است ولی به تنهایی کافی نیست! در انتخاب رژیم غذایی علاوه بر محدودیت یا شمارش کالری دریافتی، توجه به اصول ذیل اهمیت اساسی دارد:

اصلاح رفتارهای غذایی:

در اکثر قریب به اتفاق افراد چاق، رفتارها و عادات ناصحیح غذایی است که منجر به چاقی می شود. به طور مثال خیلی از چاق ها برای کاهش وزن، وعده های غذایی خود را حذف یا یک نوع ماده غذایی را از رژیم خود حذف می کنند. این شیوه ها علمی نیست و حتی اگر کاهش وزنی رخ دهد، روشی نیست که به طور طولانی قادر به انجام آن باشید. در یک برنامه غذایی صحیح، فرد چاق مراجعه کننده باید تحت نظر پزشک متخصص، عادات غلط غذایی خود را طی یک برنامه مدون، از بین برده و شیوه درست غذا خوردن را آموزش ببیند.
رفتار درمانی می تواند به صورت انفرادی یا گروه درمانی باشد. مطالعات گذشته نشان می دهند که گروه درمانی اگر به درستی هدایت شود، در اصلاح رفتارهای نادرست غذایی تأثیر به مراتب بیشتری خواهد داشت.

همراهی خانواده و شرایط محیطی مناسب:

یکی از فاکتورهای کمک کننده در کاهش وزن افراد، تغییر شیوه ناصحیح زندگی آنهاست. این تغییر شیوه زندگی نیاز به یک کار تیمی دارد که نفر اول این تیم خود فرد است، یعنی تا زمانی که فرد چاق نخواهد، دیگران نمی توانند به او کمکی بکنند. در مرحله بعدی حمایت ها و همکاری خانواده خواهد بود که بسیار مهم است و در نهایت متخصص تغذیه با علم و دانش خود، این تیم را راهنمایی خواهد کرد. نتیجه مطلوب زمانی حاصل می شود که این گروه، به صورت یک تیم هماهنگ و در کنار هم به یک هدف بیندیشند. در خانواه ای که همسر یا سایر اعضای خانواده فرد را به سوی رژیم نادرست غذایی ترغیب می نمایند، جواب به درمان به مراتب دشوارتر خواهد بود.

ورزش و افزایش فعالیت بدنی:

ورزش و فعالیت بدنی جزء لاینفک برنامه کاهش وزن می باشد، چون حتی افراد با وزن طبیعی نیز برای سلامتی خود نیازمند فعالیت بدنی روزانه هستند. برای افراد مبتلا به افزایش وزن، فعالیت بدنی، نه تنها برای کاهش وزن بلکه بعد از اتمام دوره درمان، برای ثابت نگه داشتن وزن آنها نقش اساسی دارد. منظور از فعالیت بدنی فقط رفتن به ورزشگاه ها و انجام ورزش سنگین حرفه ای نیست. با برنامه منظم، این فعالیت بدنی حتی در محل کار و زندگی نیز میسر است. یکی از ورزش های عملی برای افراد در گروه های مختلف، داشتن پیاده روی منظم روزانه بر سطح صاف و عادی است که در افراد با سرعت های مختلف صورت می گیرد. مهم داشتن فعالیت بدنی منظم در برنامه روزانه افراد است.

انتخاب غذاهای سالم و مطابق با سبد غذایی خانواده:

توجه به میزان کالری دریافتی و نیز میزان پروتئین، چربی، انواع قند و کربوهیدارت ها طی وعده های غذایی، اهمیت ویژه ای در کنترل وزن و حفظ سلامتی افراد را دارا می باشد. فرد چاق باید طی دوره های درمانی، با انواع مواد غذایی آشنا شده و بیاموزد که چگونه از انواع گروه های غذایی به میزان مناسب بهره مند شود. اگر بخواهیم یک رژیم غذایی برای سال ها مورد استفاده قرار گرفته و در عین حال وزن فرد نیز پایدار بماند، باید آن رژیم غذایی با سبد غذایی خانواده هماهنگ باشد. بر همین اساس است که برای تشخیص اشکالات تغذیه ای و نیز هماهنگ شدن با سبد غذایی خانواده، در کلینیک های رژیم درمانی از بیمار می خواهند که میزان غذای دریافتی خود را با آموزشی که می بینند، طی مدت کوتاهی گزارش نمایند. پس از بررسی گزارش غذایی یک فرد، بایستی نهایت سعی به عمل آید که سفره غذایی فرد رژیم گیرنده با سفره غذایی خانواده هماهنگی داشته باشد تا برنامه جدید غذایی، پایدار و وزن کاهش یافته ماندگار شود.
فرد چاق یا دارای اضافه وزن باید بداند که از هیچ ماده غذایی محروم نیست، بلکه فقط در میزان خوردن، محدودیت هایی وجود دارد. دقت کنید: محدودیت نه محرومیت! بر همین اساس در رژیم های غذایی جدید، سفره بیمار از سایر اعضا خانواده جدا نیست و همان برنامه غذایی بر اساس شرایط فرد تعدیل می شود.
منبع:کوچه ما شماره 13