شعر دعبل خزاعی تقدیم به امام رضا (ع)

شعر دعبل خزاعی تقدیم به امام رضا (ع)

حسن بن علی خزاعی شاعر عرب قرن سوم هجری است. او هجوگوی دشمنان اهل‌بیت و مداح حضرات معصوم علیهم السلام بوده است و دوران امامت چهار تن از ائمه یعنی امام صادق، امام کاظم، امام رضا و امام جواد سلام الله علیهم اجمعین را درک کرده است. عمدۀ شهرت او به علت قصیدۀ معروفی است که در خراسان تقدیم امام رضا علیه السلام کرد و به سبب همان، لقب «دعبل» (شتر پیرسال) را از ایشان دریافت کرد.
در ادامه به ذکر ابیاتی از این قصیدۀ معروف همراه با ترجمه‎شان می‎پردازیم. گفتنی ا‎ست این ترجمه بر اساس نقل و ترجمۀ علامه مجلسی رحمت الله علیه است.
و هم نقضوا عهدالکتاب و فرضه
و محکمه بالزور و الشبهات
آن‎ها عهدی را که در آیات محکم و واضح کتاب خدا بر آن‎ها واجب شده بود، با شبهه‎ها و افتراهای خود، شکستند.
و لا تک الامحنه‌کشفتهم
بدعوی ضلال من هن وهنات
و این (غصب خلافت حضرت علی علیه السلام) نبود مگر امتحانی از جانب خداوند، که کفر آن‎ها را ظاهر کند به علت قصد و غرض‎های باطلشان.
زرایا ارتنا خضره الافق حمره
وردت اجاجاً طعم کل فرات
این‎ها مصایبی است که آسمان سبز را به سرخی کشانید و در کام ما تمام آب‎های گوارا را تلخ کرد.
ولو قلدوالموصی الیه امورها
لزمت بمامون علی العثرات
اگر این مردم کارهای خود را به همان کسی که حضرت پیامبر صلی الله علیه و آله جانشین خود کرده بود، می‎سپردند، به حقیقت خود را به کسی که از هر لغزشی ایمن است، می‎سپردند.
بکیت لرسم‌الدار من عرفات
و اذریت دمع العین بالعبرات
در عرفات برای برجای مانده‎های خانۀ اهل بیت گریه کردم و آب چشم خود را ریختم و گریستم.
اذا لم نناج الله فی صلواتنا
باسمائهم لم یقبل الصلوات
(کسانی که) اگر زمانی در نماز خود نام مبارک آن‎ها را نبریم، خداوند نمازهایمان را قبول نمی‎کند.
فکیف یحبون النبی ورهطه
وهم ترکوا احشائهم و غرات
پس چگونه حضرت پیامبر را دوست دارند، در حالی که خویشاوندان او را کشته‎اند و وجود آن‎ها از کینه و نفرت، انباشته است.
افاطم لو خلت الحسین مجدلا
وقدمات عطشاناً بشط فرات
اذا للطمت الخد فاطم عنده
واجریت انهاراً علی الوجنات
ای فاطمه، اگر حسین را که بر خاک کربلا افتاده و کنار فرات تشنه لب جان داده را در خیالت تصور کنی، بر گونۀ خود می‎زنی و نهرهای آب بر صورت خود جاری می‎کنی.
افاطم قومی یابنه الخیر فاندبی
نجوم سموات بارض فلات
ای فاطمه، بلند شو! ای دختر بهترین خلق خدا! بلند شو و بر فرزندانت که ستاره‎های آسمانند و بر زمین افتاده اند، نوحه کن.
و قبر ببغداد لنفس زکیه
تضمنها الرحمن فی الغرفات
و قبری که در بغداد است برای جان پاکی که خداوند او را در غرفه‎های بهشتی دربرگرفته است.
[از ابن بابویه روایت شده است که دعبل گفت: چون به اینجای قصیده رسیدم، حضرت امام رضا علیه السلام فرمودند: می‌خواهی در اینجا دو بیت الحاق کنم که قصیده تو تمام شود؟ گفتم: بله ای فرزند رسول خدا. پس حضرت این دو بیت بعد را فرمودند:] و قبر بطوس یالها من مصیبه
الحت علی الاحشاء بالزفرات
الی الحشر حتی یبعث‌الله قائماً
یفرج عنا الغم و الکربات
و قبری که در طوس است. وای از آن مصیبت که تا قیامت آتش حسرت و ناله‎های جانسوز در وجود من می‎افزاید. تا آن روزی که خداوند قائمی را ظاهر کند که فرجی بر غم‎ها و مصیبت‎های ماست.
علی بن موسی ارشد الله امره
و صلی علیه افضل الصلوات
که صاحب آن قبر علی بن موسی است. خداوند امرش را به صلاح آورد و بر او بهترین درودها را نثار کند.
[ظاهرا همان دو بیت از حضرت امام رضا علیه‌السلام است و بیت سوم را دعبل اضافه کرده است. بعد از آنکه حضرت آن دو بیت را اضافه نمودند، دعبل گفت «یا ابن رسول الله آن قبری که در طوس خواهد بود قبر کیست؟» حضرت فرمودند: «قبر من است و برجاست تا شهر طوس محل تردد شیعیان من و زائران من شود. به درستی که هر که در طوس و غربت من را زیارت کند، با من باشد در درجه من در روز قیامت و گناهانش آمرزیده شود.]

مطالب مشابه

دیدگاهتان را ثبت کنید