هدف: آشنايي با شكل، اسم تشديد و روش تلفّظ حرف مشدّد است. و در پايان از دانش آموزان انتظار ميرود كه:
1 ـ علامت « تشديد » را بشناسند.
2 ـ نحوة خواندان « حرف مشدّد » را ياد گرفته باشند.
3 ـ هركلمه و آيهاي كه داراي علامت تشديد (، سكون ، حركات و حرف مدّي ) است را مشخّص نمايند و آن را به صورت شمرده و صحيح بخوانند.
مراحل تدريس تشديد
1 ـ يك كلمه دو بخشي كه داراي علامت تشديد باشد به صورت تفكيك و بخش بخش مينويسيم و از دانش آموزان ميخواهيم تا آن را بخش بخش بخوانند.
2 ـ توضيح ميدهيم: براي تلفّظ اين كلمه، بايد دوبار زبان به محلّ تلفّظ يك حرف برخورد كند و اين كمي مشكل است، عربها براي سهولت، آن دو را در هم ادغام ميكنند.
3 ـ ادغام را تعريف ميكنيم و نشانة آن را كه علامت تشديد است نشان ميدهيم .
4 ـ روش خواندن حرف مشدّد را بيان ميكنيم.
5 ـ روي كلمات دو بخشي، سه بخشي، چهار بخشي كه داراي علامت تشديد باشد تمرين ميكنيم.
6 ـ روي آيات قرآني كه داراي علامت تشديد و علامتهاي گذشته است تمرين ميكنيم.
روش تدريس تشديد
معلّم با خواندن اين كلمه « رَبْ ، بُ » در درس سكون آشنا شديم، آن را بخش بخش بخوانيد.
دانش آموزان: رَبْ ـ بُ.[1]
معلّم: همانطوري كه دقّت فرموديد، براي تلفّظ آن، زبان ما ميبايست دوبار به محل تلفّظ حرف « باء » برخورد كند، يك بار با حالت سكون و بار ديگر با حركت ضمّه و اين كمي مشكل است، عربها براي سهولت تكلّم در چنين مواردي، حرف اوّلي را در دوّمي «ادغام» ميكنند.
« ادغام » يعني: « داخل كردن حرفي است در حرف ديگر»،در نتيجه هر دو حرف به صورت يك حرف مشدّد ادا ميشوند. و براي تلفّظ آن زبان يك بار محكم و با شدّت به محل تلفّظ حرف برخورد و جدا ميشود، در هنگام بر خورد با حالت سكون و در هنگام جدا شدن با همان حركتي كه حركت دوّم دارا ميباشد.
براي راهنمايي قاري، در چنين مواردي كه عمل ادغام صورت ميگيرد از علامتي به اين شكل « ـّ» استفاده ميكنند، مانند:
بُّ = رَبُّ
لاّ = اِلاّ
اين علامت از شين «شـ» ابتداي كلمة «شِدَّ» گرفته شده و دلالت بر شديد و محكم ادا شدن حرف در هنگام تلفّظ ميكند نقطهها و دنبالة آن حذف و دندانة آن را باقي گذاشتهاند «شّـ شِدّ».
اسم آن «تشديد» و حرفي كه داراي آن علامت باشد «مشّدد» ميگويند.
سپس روي كلمات تمرين ميكنيم. نخست به صورت تفكيك و تركيب و بعد از آشنايي كامل با تلفّظ حرف مشدّد، تمرين را تنها به صورت تركيب روي كلمات چند بخشي ادامه ميدهيم و پس از آن كه مطئمن شديم دانش آموزان درس را ياد گرفتهاند روي آيات قرآني تمرين ميكنيم، سپس تكليف منزل را مشخّص ميكنيم.
[1] . در هنگام خواندن حتما بايد مكث كنند، تا براي خواندن آن زبان دوبار به محلّ تلفّظ حرف « باء » برخورد كند.