قرآن کریم در مراحل خلقت انسان پس از نطفه و علقه مرحله‎ای دیگری به نام «مضغه» را مطرح می‎سازد که در 2 آیه[1] و سه بار از آن سخن گفته است.
خداوند در سوره حج آیه 5 می‌‏فرماید: «ثمّ من علقه ثم من مضغه مخلقه و غیر مخلقه لنبین لکم؛ پس از علقه، آنگاه از مضغه دارای خلقت کامل و خلقت ناقص تا قدرت خود را به شما روشن گردانیم»
واژه‎ی «مضغه» در لغت به معنای «غذای جویده شده و گوشت جویده» آمده است. به عبارت دیگر؛ قطعه‎ای از گوشت که شبیه گوشت جویده شده است.[2] و واژه ی «مخلقه» تعبیری است که برای مبالغه در «خلق» به کار می‎رود و «خلق» به معنای ایجاد چیزی بر کیفیت مخصوص است. پس تعبیر به «مخلّقه» در مورد «مضغه» اشاره به این است که حقیقت خلق و تحقق آن؛ یعنی، ایجاد بر کیفیت مخصوص و تعیین خصوصیات و مقدمات، در این مرتبه است. اما غیر مخلقه به این معناست که تعیین برخی خصوصیات (تماماً یا بعضاً) در این مرتبه «مضغه» نیست.[3] چنین انسان از هنگام لقاح تخمک و کرمک (اوول و اسپرم) تا 6 روز در راه است تا در رحم جایگزین شود. سپس در رحم لانه گزینی می‎کند و به صورت آویزک (علق) تا 14 روز به رشد خود ادامه می‎دهد. و از  هفته سوم بارداری دوره تمایز لایه‎های زاینده (مضغه) را می‎گذارند که تا ماه سوم بارداری ادامه دارد.[4] اما این «مضغه» همیشه یک حالت ندارد و مراحل و حالات گوناگونی دارد که در قرآن از آن «مخلقه و غیر مخلقه» نام برده است. اما مفسران دیدگاه‎های مختلفی در این دو تعبیر دارند، مانند:
1. مقصود، جنین کامل الخلقه یا ناقص باشد.[5] 2. مقصود از مخلقه، مرحله تصویر جنین باشد.[6] 3. مقصود از مخلقه، مضغه شکل یافته و متمایز است.[7] و نظرات دیگری درباره آن بیان شده است که بیشتر آنها قابل جمع است.
تعبیر بسیار زیبا و شگفت انگیز قرآن (مضغه، مخلقه، و غیر مخلقه،) با یافته‎های پزشکی جدید هماهنگ است و جنین را در این دوره (هفته سوم به بعد) به صورت گوشت کوبیده معرفی می‎کند و اشاره‎ای لطیف به تمایز لایه‎های آن (مخلقه= ایجاد به کیفیت مخصوص و تعیین خصوصیات) می‎کند. و یک نوع راز گویی و اعجاز علمی قرآن را می‎رساند.
در نتیجه می‎توان گفت: از مجموع نظرات این طور استفاده می‎شود که «مخلقه و غیر مخلقه» صفت برای «مضغه» است به این معنی برخی از اقسام مغضه، مقدرات و کیفیت خصوصیات در این مرتبه کامل است و اقسام دیگر کامل نیست.[8]

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. پژوهش در اعجاز علمی قرآن، رضای اصفهانی، انتشارات مبین، ص 500 ـ 493.
2. تفسیر نمونه، مکارم شیرازی، دارالکتب الاسلامیه، ج 14، ص 24.
3. معارف قرآن، مصباح یزدی، ص 338.

پی نوشت ها:
[1]. مومنون/ 14، حج/ 5.
[2]. مصطفوفی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران، 1371، ج11، ص 124.
[3]. همان، ج3، ص 112 و ج 11، ص 126.
[4]. رضای اصفهانی، پژوهش در اعجاز علمی قرآن، رشت، انتشارات مبین، چاپ اول، 1380، ج2، ص 498 به نقل از لانگمن، اویان شناسی پزشکی، ص 38.
[5]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ج14، ص 24.
[6]. مصباح یزدی، محمد تقی، معارف قرآن، قم، انتشارات راه حق، ص 338،‌ طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، تهران، ‌بنیاد عملی و فکری علامه، ج14، ص 344.
[7]. ر.ک: قرقوز، طب در قرآن، ص 87.
[8] . ر.ک: رضای اصفهانی، پژوهشی در اعجاز علمی قرآن‎، ص 500.