روزانه شاهد اتفاقات زیادی هستیم و اخبار متنوعی را می‌شنویم. در نقطه‌ای زلزله‌ای ویرانگر و در نقطه دیگر طوفانی خانمان‌برافکن رخ می‌دهد. در کشوری کودتای نظامی می‌شود و در کشوری دیگر جنگ و کشتاری وحشیانه را نظاره می‌کنیم. هواپیمایی در اینجا سقوط می‌کند و تصادفی هولناک در آنجا رخ می‌دهد. پشت سرهم و بدون حتی لحظه‌ای توقف این جریان‌ها به وقوع می‌پیوندند. مردم اگر این همه اخبار و اطلاعات را خود به خود از یاد نبرند خود تلاش می‌کنند که آنها را فراموش کنند. آیا هیچ از خود پرسیده‌ایم شاید برخی از این اتفاقات نوید نزدیک شدن لحظه دیدار و زمان ظهور مهدی(ع) باشند؟
بسیاری از مردم ما اصلاً نمی‌دانند که نشانه ظهور یعنی چه، چون تا به حال چیزی در این باره نشنیده‌اند و خود هم به دنبال جستجوی چنین مطلبی نبوده‌اند. لذا با دیدن چنین جریان‌هایی هیچ چیز به ذهن آنها خطور نمی‌کند. متأسفانه برخی از افراد هم که در مورد بعضی از این نشانه‌ها حرف‌هایی شنیده‌اند وقتی آنها را می‌بینند و یا خبر آن را می‌شنوند چنان بی‌تفاوت رد می‌شوند که گویی اتفاقی نیفتاده است.نتیجه مواجه شدن بعضی دیگر هم با این وقایع چیزی جز ایجاد شک و شبهه در اذهان آنها نیست. آنهم به حدی که قدرت تشخیص خود را به کل از دست داده و مبهوت و متحیر می‌شوند.
با توجه به این همه بی‌خبری سعی کرده‌ایم تا آنجا که می‌شود پرده ابهام را از مسئله نشانه‌های ظهور حضرت مهدی (ع) بزداییم و به شکل جدیدی این مطلب را طرح کنیم. به طوری که هر فرد مؤمن و متعهدی بتواند با پیگیری جریان‌ها برحسب تاریخ وقوع آنها چشم‌انتظار آمدن حضرت و دیگر حوادث و وقایع مرتبط با آن باشد.
بسیاری از نویسندگان نشانه‌های ظهور را به دو دسته حتمی و غیرحتمی دسته‌بندی می‌کنند و به طرح و بحث آنها می‌پردازند. برخی دیگر هم به طور اجمالی و فشرده با نگاهی گذرا به این مطلب رد می‌شوند. در حالی که در زمان حاضر آنچه مهم است این است که هر فرد بتواند با پیگیری این حوادث در دام آنها که به دروغ ادعای مهدویت می‌کنند نیفتاده و به خاطر کثرت و وفور اتفاقات دچار سردرگمی نگردد.
این سلسله مقالات، نیمه دوم سالی را که آخرین سال غیبت است و به ظهور حضرت مهدی (ع) ختم می‌شود، به تصویر می‌کشد. برای استخراج مجموعه این رویدادهای پی درپی، به آن دسته از احادیث تمسک جسته‌ایم که به تاریخ خاصی اعمّ از روز، ماه یا سال اشاره داشته‌اند که بحمداللّه همه علائم حتمیه در این محدوده گنجیده‌اند. البته لازم است بگوییم که بسیاری از علائم ظهور حضرت، زمان خاصی را مشخص نمی‌کنند و از همین‌رو در این مقالات چندان به آنها نپرداخته‌ایم و برخی را هم که لازم بود پیش از ورود به بحث راجع به ماه‌های سال قبل از ظهور مطرح شوند، در بخش اول مطالب آورده‌ایم :
انواع ظهور
همانگونه که غیبت حضرت ولی عصر(ع) به دو بخش صغری و کبری تقسیم شده است در مورد ظهور حضرتش هم ظهور اصغر و ظهور اکبر (فجر مقدس) را می‌توان دید.
برای واضح‌تر شدن این مطلب باید گفت:
غیبت صغری آن زمانی مطرح شد که شیعیان پس از مدت‌ها ارتباط مستقیم و از نزدیک با امام زمان خویش(ع) هنوز چندان آمادگی فهم و قبول بحث غیبت و ندیدن ایشان را نداشتند؛ چرا که نمی‌دانستند بدون حضور امام چگونه می‌توان از سویی با یکدیگر همراه و همگام و متحد بود و از سوی دیگر احکام شرعی و مسایل دینی را استنباط و استخراج کرد. علاوه بر ده‌ها مطلب دیگری که آنها را به سوی امامشان متوجه می‌کرد و باید در عصر غیبت خود بر عهده می‌گرفتند.
هر چند در عصر غیبت صغری این طور نبود که هر کس بتواند به خدمت حضرت مهدی (ع) برسد لیکن با وجود چهار نایب حضرت، ارتباط شیعیان همچنان با امام خویش برقرار بود، تا مبادا به خاطر این تغییر وضعیتف ناگهانی دچار حیرت و سردرگمی شوند. در طول این مدت که حدود 70 سال طول کشید تا حدی موضوع غیبت برای شیعیان جا افتاد و از لحاظ ذهنی و فکری برای حضور در عصر غیبت کبری آماده شدند.
همانند این جریان را در آن سوی قضیه هم خواهیم داشت؛ یعنی همانطور که عصر غیبت به دو بخش صغری و کبری تقسیم شد تا مردم با مفهوم غیبت علاوه بر آشنایی، انس بگیرند، در مورد ظهور هم چنین مطلبی صادق است و عصر ظهور به دو بخش اصغر و اکبر (فجر مقدس) تقسیم می‌گردد. در عصر ظهور اصغر هر چند مردم توفیق زیارت حضرتش را پیدا نمی‌کنند لیکن حوادثی را مشاهده می‌کنند که مقدمات ظهور اکبر به شمار می‌آیند و مردم را برای زندگی در آن زمان آماده می‌کنند.
این تقسیم‌بندی را می‌توان از برخی روایات برداشت کرد. مثلاً در برخی احادیث حضرت را به خورشید فروزان تشبیه نموده‌اند. به خوبی می‌دانیم که پیش از غروب خورشید اشعه‌های آفتاب تا مدت معینی می‌ماند و پس از آن سیاهی شب بر آسمان سایه می‌افکند و طلوع خورشید هم سریعاً واقع نمی‌شود بلکه پس از آنکه زمان اذان صبح شد به مرور هوا روشن شده و در پی آن شعاع‌های نورانی خورشید در آسمان پدیدار می‌شود.حضرت مهدی(ع) هم که خورشید تابان آسمان امامتند، خواهی‌نخواهی، پیش از آنکه وجود مقدسشان بخواهد بر همگان ظاهر و آشکار گردد، باید ظهور اصغری داشته باشند که زمینه ساز آن ظهور اکبر گردد.
البته نباید توقع داشت که شرایط غیبت صغری با ظهور اصغر یکسان باشد. همانطور که آنچه از خورشید پیش از غروب و پس از طلوعش می‌بینیم یکسان نیست.
برخی از مسائلی که شاید در عصر ظهور اصغر دیده شوند از این قرار است:
1- بالا رفتن سطح فهم عمومی و پیشرفت دانش و فناوری
در این عصر پیشرفت‌های علمی عظیم و اکتشافات محیر العقولی از بشریت دیده می‌شود که پیش از آن سابقه نداشته است. همان انسانی که تا دو قرن قبل بر چهارپایان سوار می‌شد و به این سوی و آن سو می‌رفت این روزها از اتومبیل و هواپیما استفاده می‌کند و تلفن، تلویزیون، رادیو، کامپیوتر و… جزئی از زندگی روزمره‌اش شده است. منابع نفتی و معادن فلزات مختلف را استخراج کرده و تا آنجا که بتواند برای استفاده خود به کار می‌برد. این تحولات به قدری است که به اندازه کل تحولات علوم و فنون بشری تا قرن نوزدهم که ابتدای آن است برابری می‌کند.
چنین تحوّل علمی و صنعتی را مقدمه ظهور حضرت مهدی (ع) برشمردیم؛ چرا که لازم است همه آنها که بناست با حضرتش بیعت کنند، عظمت آن دسته از مواهب و نعماتی را که به آن حضرت عنایت شده درک کنند. اینکه حضرت مثلاً در یک چشم برهم زدن از شرق عالم به غرب می‌روند یا در زمان ظهور یارانشان در حالی که شب در رختخواب خویش بوده‌اند صبح در خدمت آن حضرت قرار می‌گیرند. باید بدانیم که مافوق قدرت بشری است.
بنابر آنچه در میان علما مشهور است معجزات پیامبران و کرامات ائمه (ع) الزاماً بر اساس آن علوم و فنونی بود که در آن عصر زندگی می‌کردند. پس حضرت مهدی (ع) هم در آن زمان ظاهر می‌شوند که دانش و تکنولوژی و فنون و تسلیحات به حداکثر رشد خود رسیده باشد و بشر بتواند با ساخت سفینه‌های فضایی به‌راحتی بر مریخ گام نهاده و اختراعات مختلف خود را در آنجا مستقر کند.
در آن عصری که انسانها تنها با اینترنت و یا دیگر وسایلی که تاکنون اختراع شده‌اند و یا پس از این اختراع خواهند شد از نقاط دور دست با هم صحبت می‌کنند معجزه ایشان این خواهد بود که بدون استفاده از هیچ ابزار و وسیله‌ای سخنش را به گوش تمام ساکنان زمین برساند و همه هم به زبان خود آن را بفهمد.
مسلماً دانشمندان و متفکرانی که از مغزهای الکترونیکی، وسایل مدرن، ماهواره‌ها و… برای ایجاد ارتباطات صوتی وتصویری در اقصی نقاط جهان استفاده می‌کنند، در مقابل این کرامت حضرت ـ که بدون استفاده از هیچ وسیله ماهواره‌ای، صوت و تصویر خویش را به هر جا که بخواهد منتقل می‌کند ـ سرتسلیم فرود می‌آورند و آن حضرت را غیر از دیگران یافته و اعمالش را خارق‌العاده می‌شمارند و با ایمان آوردن آنها دیگران هم حتماً به آن وجود مقدس ایمان خواهند آورد.
در روایات آمده است که حضرت و یارانشان از ابرها برای رفت و آمد خویش استفاده می‌کنند. طبیعتاً آن دسته مخترعان و سازندگان هواپیماها و ماهواره‌ها و سفینه‌های فضایی در مقابل چنین وسیله نقلیه‌ای احساس خواری می‌کنند.
مضاف بر اینکه چنین دیدگاه‌ها و اکتشافات علمی به انسانها قدرت درک و فهم کرامات حضرت مهدی (ع) را می‌دهد که به طور طبیعی هر کس نمی‌تواند چنین اعمالی را انجام دهد. به عبارت دیگر خداوند متعال نظریات علمی این زمان را به آن حد از رشد می‌رساند که زمینه‌های ظهور اکبر (فجر مقدس) فراهم شود.
2- دلبسته شدن مردم به امام عصر (ع) و ازدیاد یاد حضرت
از جمله اموری که این روزها با آن مواجه هستیم (خصوصاً هر چه جلوتر می‌رویم) این است که بسیاری از مردم را می‌بینیم که هر قدر با مشکلات بزرگ و بیشتری روبرو می‌شوند توجهشان به حضرت مهدی (ع) و علائم ظهور ایشان بیشتر می‌شود. در عین حال که امیدشان بیش از پیش گشته و چشم انتظار حوادثی هستند که در آینده‌ای نزدیک یا دور اتفاق خواهد افتاد.
به همین علت است که کتاب‌ها و نویسندگان بیشتری را در این زمان مشاهده می‌کنیم که به این خواسته پاسخ داده و تلاش در خور تقدیری را برای ترسیم آینده بر طبق احادیث و روایاتی که در دسترس دارند از خویش نشان می‌دهند. این امر علیرغم آن رویه‌ای است که در قرون اولیه اسلامی دیده می‌شود که صرفاً به نقل احادیث و سندها پرداخته و در قرن‌های بعد هم بحث‌های کلامی را به آن می‌افزودند.
بحمداللّه دراین روزها می‌بینیم که ده‌ها و صدها کتاب و مقاله در تمام جهان اسلام با سبک و سیاق‌های مختلفی ابعاد موضوع را مورد بررسی قرار داده‌اند و این همان چیزی است که می‌تواند مورد پسند واقع شود. البته قابل ذکر است که این فعالیت‌ها منحصر به شیعه نمی‌شود بلکه دیگر مذاهب و مکاتب هم در این زمینه فعالیت می‌کنند.
میزان توجه و یاد شیعیان نسبت به حضرت ولی عصر (ع) را می‌توان با دوره‌های گذشته مقایسه نمود که تا مدت‌ها قبل چقدر اقبال مردم به جلسات دعای ندبه کم بوده است و این روزها در کمتر محله‌ای است که دعای ندبه خوانده نشود. به علاوه که مجالس بزرگ با نام ایشان و کتاب‌های مختلف و جشن‌های میلاد حضرت هر کدام به نوعی مردم را متوجه نام و وجود مقدس و مبارک ایشان می‌گرداند.
آیا انتشار نام و صفات امام زمان (ع) به این شکل و میزان در مدارس و مساجد و خیابان‌ها و جلسات و درمیان عموم مردم خود دلیلی بر نزدیکی طلوع خورشید وجودی حضرت بقیه‌اللّه (ع) نمی‌باشد؟!
3- صحبت‌های عمومی در جهان در مورد تشکیل حکومت جهانی واحد (دهکده جهانی)
اگر به تاریخ نظری بیفکنیم می‌بینیم که تاریخ تشکیل سازمان ملل متحد پس از جنگ جهانی اول و دوم است.پس از آنکه جهانیان خسارت‌های جبران‌ناپذیر آن دو جنگ را به جسم و جان انسانها دیدند، گروهی بر آن شدند که چنین مجموعه‌ای را تشکیل دهند تا هر گاه در میان کشورها و دولت‌ها اختلافاتی پیش آمد رایزنی‌های لازم را برای رفع جنگ انجام دهند.
عالمان اسلامی هم برای اولین بار تحت عنوان « رابطه العالم الاسلامی » سالانه یک مرتبه همگی در کنار هم جمع می‌شوند. می‌توان دیگر مجامع جهانی موجود را به آن اضافه کرد.
این گونه دیدگاه‌ها و تشکیل چنین سازمان‌های بین المللی خود حکایت از آن می‌کند که جهان نیازمند حکومت واحد جهانی است که بتواند امنیت، آرامش و عدالت را در آن حاکم کند که جز حکومت جهانی حضرت مهدی (ع) هیچ چیز نمی‌تواند پاسخگوی این نیاز عمومی مردم جهان باشد که این مورد دلیلی آشکار بر طلوع آن فجر مقدس در پس دوران ظهور اصغر است. آری همگان ندا برآورده‌ایم که: ای مهدی صاحب الزمان (ع)! جهان در انتظار حکومت جهانی توست .
لازم است در اینجا این نکته را تذکر دهیم که وقتی از ظهور اصغر صحبت می‌کنیم قصد ما این نیست که ـ العیاذ بالله ـ برای ظهور مقدس حضرت ولی عصر (ع) زمانی تعیین کنیم؛ زیرا این مسئله چیزی است که صرفاً خداوند متعال از آن خبر دارد و در اصل ممکن است آنچه ما در ظاهر می‌بینیم نقطه آغاز ظهور مقدس ایشان باشد و این احتمال هم وجود دارد که چنین نباشد و خدای ناکرده این شب تار و سیاه غیبت ادامه یابد. تحقق این مسئله کلاً تحت اراده الهی است و خداوند هم«فعال لما یرید» است
پی‌نوشت‌ها
*این سلسله مقالات ترجمه کتابی است با عنوان: الفجر المقدس و المهدی(ع)؛ ارهاصات الیوم الموعود و احداث سنه الظهور، مجتبی الساده، چاپ اول: 1421 ق.
1- ر.ک: غیبت نعمانی، ص 213؛ کمال‌الدین و تمام النعمه، ص 654.
2- ر.ک: غیبت نعمانی، ص 170؛ غیبت شیخ طوسی، ص 274
3- ر.ک: غیبت نعمانی، ص 231؛ کمال‌الدین و تمام النعمه، ص 673؛ منتخب الأثر، ص 476.
ماهنامه موعود سال پنجم _ شماره 29
