درپاسخ سئوال فوق تبیین و توضیح چند نکته لازم است:
الف) تردیدی نیست که امامان معصوم ـ علیهم السلام ـ بعد از پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ دوازده نفراند و یازده نفرشان از نسل پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ هستند و روایات فراوانی بر آن دلالت روشن دارند.
پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ به امیر المؤمنین ـ علیه السلام ـ فرمود: «امامان بعد از من دوازده نفراند، اول آن ها تویی یا علی، و آخر آن ها قائم است کسی که خداوند متعال به دست او شرق و غرب عالم را خواهد گشود»[1].
فاطمه زهرا ـ علیها السلام ـ فرمود: «هنگام ولادت (فرزندم) حسین ـ علیه السلام ـ رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ بر من وارد شد و سپس فرمود: فاطمه (جان) حسین را بگیر (بردار) به درستی که او امام و فرزند امام و پدر امامان نه گانه است، امامان بزرگوار (که) نهمین نفر آن ها قائم شان است».[2]
ب) فرزندان امام حسن و امام حسین ـ علیهم السلام ـ همه سادات بزرگوار و از نسل پیامبر ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ هستند و به غیر از یازده امام معصوم شخصیت های بزرگواری دیگر در میان شان فراوان بوده و هستند که هیچ کدام امام به معنای مصطلح و مورد نظر نبوده اند بلکه خود مثل بقیه افراد مؤمن و مسلمان از پیروان و شیفته گان ائمه اطهار ـ علیهم السلام ـ بوده اند.
ج) امامت و مقام والای آن و امام دارای شرایطی خاص است که خداوند متعال بر اساس علم ازلی به آن شرایط و تحقق آن در افراد خاص که امامان دوازده گانه معصوم ـ علیهم السلام ـ هستند آن بزرگواران را برگزیده است. وقتی حضرت ابراهیم ـ علیه السلام ـ را خداوند به امامت برگزید، آن حضرت عرض کرد «آیا این مقام و منصب الهی به فرزندان من (از نسل های بعدی) هم می رسد».[3] خداوند فرمود: «عهد من به ستمگران نمی رسد»[4] و این پاسخ خداوند اشاره به این دارد که امامت و مقام خلیفهاللهی شرایطی دارد که یکی ازآن شرایط همان عصمت از گناه و ستم می باشد یعنی از نسل ابراهیم بودن معیار امامت نیست و این که خداوند نبوت و امامت را در فرزندان و نسل ابراهیم قرار داده به خاطر شایستگی های خود آن بزرگوار و لیاقت عده ای از فرزندان او می باشد که واجد شرایط نبوت و امامت بوده و لذا صرفاً از نسل ابراهیم بودن دلیل بر نبوت و یا امامت نخواهد بود و در خصوص امامان دوازده گانه معصوم ـ علیهم السلام ـ نیز چنین است یعنی با قطع نظر از وجود شرایط امامت و خلافت صرفاً از نسل پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ بودن ،دلیل بر امامت نمی تواند باشد چنان چه در سادات عظام غیر از امامان معصوم ـ علیهم السلام ـ مشاهده می کنیم، البته این هیچ منافاتی ندارد با این که امامان از نسل پیامبر ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ هستند زیرا شرایط امامت و خلافت همان گونه که پیش از این به آن اشاره شد در فرزندان از نسل آن حضرت موجود بوده و خداوند متعال به علم ازلی خود به آن آگاهی داشته است و وجود مقدس امیر المؤمنین ـ علیه السلام ـ و امامت آن بزرگوار که خود با این که از اهلبیت است اما از نسل رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ نیست شاهدی بر این مدعا است.
پس با توجه به آن چه توضیح داده شد روشن گردید که با قطع نظر از وجود شرایط و ادله امامت که در کتب مربوط به آن مساله توضیح داده شده است، از نسل پیامبر بودن دلیلی بر امامت امامان معصوم ـ علیهم السلام ـ ما نیست و لو این که خدای متعال بر اساس علم و حکمت خود امامت و خلافت را بعد از امیرالمؤمنین ـ علیه السلام ـ در نسل پیغمبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ قرار داد فضیلت آشکار برای آن حضرت محسوب شده و دلیل بر عظمت آن بزرگوار و اهل بیت او می باشد.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1ـ کمال الدین و تمام النعمه، شیخ صدوق، ترجمه منصور پهلوان.
2ـ امامت پژوهی، نوشته جمعی از نویسندگان.
3ـ امامت و رهبری، شهید مطهری.
پی نوشت ها:
[1] . ابن بابویه قمی، الامامه و التبصره، ص39.
[2] . ابن بابویه قمی، الامامه و التبصره، ص39.
[3] . بقره / 125.
[4] . بقره / 125.