بی شک وجود و شأن پیامبر مکرّم اسلام حضرت محمّد مصطفی ( صلی الله علیه و آله ) و عترت ایشان، از یگانه دخت ایشان فاطمه ( سلام الله علیها ) تا شوهر و یازده فرزند معصوم او در نزد مسلمین راستین (شیعیان اثناعشری) مطابق با سفارشات مکرّر پیامبر اکرم( صلی الله علیه و آله) همچون حدیث ثقلین[1] از جایگاه و منزلت و محبوبیّت مثال زدنی و ویژه برخوردار بوده و فرقی بین ایشان در مقام اطاعت و عمل قائل نبوده اند ولذاهریکی ازشیعیان با ایمان و اعتقاد راسخ به طور مساوی خطاب به این ذوات مقدسه بانک برمی‌ آوردکه: «بأبی أَنتُم و أُمّی و نَفسی و أَهلی و مَالی»[2] پدر و مادر و جان من و نیز خانواده و مال من به قربان شما.
بنابراین محبّت و مودّت به اهل بیت ( علیهم السّلام ) محبّت به رسول خدا[3] و محبت به ایشان محبّت به خداست. «مَن أَحَبّکم فقد أَحبَّ اللهَ و مَنْ أَبغَضَکُم فَقَد أَبغَضَ الله»[4] زمخشری در کشاف احادیثی را مبنی بر ضرورت محبّت تمامی اهل بیت ( علیهم السّلام ) بیان کرده که گویای تساوی محبوبیّت ایشان برای شیعیان است.[5] وانگهی ظهور تشریعی امامان معصوم به عنوان نور واحد در امر هدایت گری بشر (ولایت مطلقه ایشان) نیز علی السّویه می باشد.یعنی جوهره هدایتی و ولایتی ایشان یک امر ثابت، و شکل هدایتی آنان به مقتضای شرایط زمانی ومکانی موجود، یک امر متغیر است، به تعبیر دیگر آن جا که سؤال از هدف و حرکت است همه یک نور واحدند و آن جا که سؤال از چگونگی حرکت و هدایت است یک نوع تفاضل برقرار می باشد. به عنوان مثال هر کدام از ائمّه( علیهم السّلام)، اگر در زمان امام حسین (علیه السلام ) بودند به عنوان ولیّ امر همان کاری را می کردند که ابی عبدالله الحسین ( علیه السلام )  انجام دادند و لکن هیچ یک از ائمّه ( علیهم السّلام ) در موقعیت و جایگاه آن حضرت واقع نشدند. پس این تفاضل و برتری نسبی مخصوص امام حسین ( علیه السلام )  بوده و همه  اهل بیت (علیهم السّلام )و حتی از آدم تا خاتم به این جایگاه احترام ویژه ای می گذارند.
این تفاضل و برتری نسبی برخی از ائمّه، هیچگاه از فضایل و مقامات برخی دیگر نمی کاهد،مثلاً عدم کسوت امامت در وجود حضرت فاطمه ( سلام الله علیها ) نه تنها از شأن و مقام ایشان نمی­کاهد که بنابر نقل های متعدد[6] فاطمه(سلام الله علیها)ازجهات دیگر بر ائمّه و معصومین برترِی دارد.
با این رویکرد کلّی هیچ دلیلی،دالّ بر تفارق بین معصومین در نزد شیعیان مبنی بر شدّت و ضعف مقامات و محبوبیّت ها و..وجودندارد، مگر در مواردی که عقل و نقل بر تفاضل نسی و یا مرتبه وجودی ایشان قائل است که ذیلاً به آن اشاره می شود.(شایان ذکر است که عرف مردم هیچ گاه ملاک ارزیابی در این مقال نمی باشد چه اینکه عرف تنها نقش قابلی داشته و در صورت خطا و اشتباه باید اعتقادات و اعمال خود را به منابع اصلی دین عرضه نماید.)
عوامل وموجباتی که تفاضل نسبی معصومین(علیهم السلام) رامی رساندوهمین امور سبب شده,تابیشتر مردم به امام علی و حضرت فاطمه زهراوامام حسین( علیهم السلام )توجه بیشتری داشته باشندعبارتند از:
1 . فرهنگ­سازی توسط خود معصومین.
وجود ده ها روایت از پیامبر مکرم اسلام و ائمّه معصومین ( علیهم السّلام ) مبنی بر محوریّت ولایت امام علی ( علیه السلام ) درعبادات و طاعات و نیز بیان جایگاه و منزلت شخصی و شخصیّتی آن حضرت، از پشت پرده های شب معراج گرفته،تا سابقه جبهه و جهادِ مخلصانه و شجاعانه او و تا عبادات و بندگی روز و شب او، و تا معرّفی او در غدیرخم به عنوان رهبر و جانشین بر حق پیامبر و نیز برادر و جان پیامبر و …[7]؛ توجه شیعیان و مسلمین هر زمان را به خود معطوف نموده و حتی غیر مسلمین را به حیرت آورده است.[8] و همچنین وجود ده ها روایت در اهمیّت و عظمت کربلا، که آدم و عالم را مشغول خود نموده است، از نفس زیارت عاشورا به عنوان حدیث قدسی[9] گرفته، تا پذیرش توبه حضرت آدم به وسیله آن[10] و تا گریه های پیامبر و اهل بیت(علیهم السّلام ) و تشویق به برپایی عزای حسنیی و اجر و ثواب مترتّب بر آن[11] و تا گریستن زمین و آسمان[12] و … توجه هر انسان آزاده ای را به خود جلب کرده است ومی کند.
این فرهنگ سازی توسط معصومین ( علیهم السّلام ) با گفتار و کردار خود،‌دالّ بر اهمیّت و تفاضل نسبی این امام همام از بین دیگر ائمّه ( علیهم السّلام ) است که شیعیان خصوصاً و مسلمین و غیرمسلمین عموماً به زنده نگهداشتن آن اهتمام ویژه می ورزند. این فرهنگ سازی در خصوص صدّیقه طاهره ( علیها السّلام ) نیز به موجب ده ها روایت از لسان پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله )و ائمّه معصومین ( علیهم السّلام) به چشم می خورد که خود حاکی از اهمیت و محبوبیّت ویژه ایشان در نزد معصومین و شیعیان آن هاست.[13] 2 . عنصر مظلومیّت.
گرچه اهل بیت ( علیهم السّلام ) در زمان حیات خویش همگی، در مظلومیّت[14] به سر برده و مورد آزار و اذیت حکّام جور و بعضِی از نابخردان واقع می شدند ولکن نقطه شروع و اوج این مظلومیت. در عصر امام علیِ علیه السلام)   تاریخ را برجسته کرده است. اگر غصب ولایت و ظلم و ستم در حق امام علی علیه السلام)  و نیز فاطمه ( سلام الله علیها )در آن زمان صورت نمی گرفت، نه تنها شاهد رهبری و حکومت دیگر ائمّه (علیهم السّلام ) بدون تعرّض و ظلم و ستم می بودیم که سرنوشت جهان اسلام تاکنون به اسلام جهانی مبدّل  می شدو روزگار مناسبی پیش روی بشریت به تصویر می‌ آمد. این تخم عداوت و دشمنی از یک سو و شروع مظلومیّت از سوی دیگر، مردم را در هر عصر و زمانی داغدار کرده و با ابراز احساسات پاک خود به افشاگری اوّل ظالمان و معرفی اول مظلومان در این عرصه با هر شیوه و روشی می پردازند.
در خصوص امام حسین ( علیه السلام )  عنصر مظلومیت به عنوان لقب آن امام در زیارت نامه ها و احادیث[15] یاد شده و تاریخ شاهد و گویای شدت و اوج آن است. تنهایی،بی سپاهی، غربت در میان دوست و دشمن، نحوه ظلم و ستم به خاندان او و نهایتاً چگونگی شهادت او و یارانش از یک سو و فراموشی و ذبح اسلام از سوی دیگر،دل های اسلام خواهان و آزادمردان هر عصر و زمانی را جریحه دار کرده وآنان با زنده نگهداشتن آن خاطره تلخ از حریم انسان واسلام حِراست می کنند، این مهم، جایگاه و محبوبیّت نسبی این امام شهید را در نظر مردم ویژه کرده است.
3 . عنصر شهادت.
اگرچه اهل بیت ( علیهم السّلام ) به شهادت تاریخ در اثر ظلم و ستم یاغیان، همگی شهید شده اند، اما هیچ شهادتی به قباحت طریقه کشته شدن امام حسین ( علیه السلام )  نمی رسد[16] و اگرچه عنصر شهادت افتخار و آرزوی اولیاء الهی است ولکن امام کُشی قبیح و فجیع کُشی او اقبح است. امام حسین ( علیه السلام )  با فجیع ترین حالت ممکن بدست انسان های به ظاهر مسلمان که حاکی از بغض و کینه آنان به ولایت و امامت ائمّه ( علیهم السّلام ) بوده است در نهایت جسارت به شهادت رسید.[17]

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1 . امام علی (علیه السلام)  از نگاه اندیشمندان غیر شیعی؛ اسد علیزاده،.
2.پرتوی از فضائل حضرت زهرا ـ سلام الله علیها ـ میر علی محمدنژاد.

پی نوشت ها:
[1] . صدوق، عیون اخبار الرضا (ع)، نشر جهان، 1378 ق، ج 1، ح25.
[2] . قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، زیارت جامعه کبیره.
[3]  . سلیمان بن ابراهیم قندوزی، ینابیع المودّه، نجف، مکتبه الحیدریه، 1384 ق، ص330.
[4] . قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، زیارت جامعه کبیره.
[5]  . کشاف، زمخشری، دارالفکر، 1397، ج4، ص220.
[6] . صدوق، علل الشرایع، قم، نشر مکتبه الداوری، ص 85.
[7] . ر.ک: مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، مؤسسه الوفاء، بیروت، ج 7، ص186، ینابیع الموده، ص 133، باب37، همان؛ میزان الاعتدال، ذهبی، 748 ق، ج3، ص118، شماره5802؛ گنجی شافعی، کفایه الطالب، ص247، باب62.
[8]  . ر.ک: اکبر اسد علیزاده، امام علی ـ علیه السلام ـ  از نگاه اندیشمندان غیر شیعه، مؤسسه امام صادق ـ علیه السلام ـ  قم، اعتماد، چاپ اول، 1381.
[9] . مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، موسسه الوفاء‌، 1404 ق، ج 98، ص299.
[10] . شیخ صدوق، معانی الأخبار، قم، نشر جامعه مدرسین، 1361 هـ . ش، ص125.
[11] . احادیث ثواب و آثار گریه بر امام حسین ـ علیه السلام ـ  را در بحار الانوار، ج 44، ص 279 ـ 296؛ و نیز: رجائی تهرانی، علیرضا، آثار و برکات سیدالشهداء در دنیا و آخرت، انتشارات نبوغ، 1381.
[12] . ر.ک: تهرانی، حاج میرزا ابوالفضل، شفاء الصدور، نشر مرتضوی، 1376، و نیز ینابیع الموده، غررالخصائص، کامل الزیارات.
[13] . ر.ک: میر علی محمدنژاد، پرتوی از فضایل حضرت فاطمه زهرا ـ سلام الله علیها ـ درکلام معصومین. نشر سَنا، 1378، چاپ سوره.
[14]  . آیه «و سیعلم الذین ظلموا ای منقلب ینقلبون» (شعراء/ 225) به مظلومیت اهل بیت تأویل گشته است. حسینی بحرانی، سید هاشم، تفسیر برهان، نشر بنیاد بعثت، چاپ اول، ج 3.
[15]  . امام باقر ـ علیه السلام ـ  فرمودند: «ان الحسین صاحب کربلا قتل مظلوماً مکروباً عطشاناً لهفاناً» کامل الزیارات ص 168، نشر مرتضوین نجف، 1356. و نیز آیه «أَذن للذین یقاتلون بانهم ظلموا» (حج/ 36) نیز طبق روایات، درباره حسین بن علی ـ علیه السلام ـ  است. تفسیر قمی، ذیل آیه و بحار، ج 24، ص223.
[16] . کتب مقاتل از جمله مقتل «لهوف» سید بن طاووس را مطالعه کنید.
[17] . قاضی نورالله شوشتری، الصوارم المهرقه، تهران، نشر نهضت، 1367هـ ، ص198.