کندر، شیره گیاهی به همین نام است که مزه‌ای گس و تلخ دارد و درمانگران طب سنتی از قدیم آن را برای درمان بسیاری بیماری‌ها مورد استفاده قرار می‌دادند که به سه صورت خوراکی، موضعی و بخور مصرف می‌شده است.
کندر در اندازه و رنگ‌های مختلف در بازار موجود است و گفته می‌شود کندر سفید بهتر از دیگر انواع آن است.
کندر دارای طبیعتی گرم و خشک است و موجب تقویت حافظه می‌شود. تحقیقات روی کندر نشان داده است که مصرف این گیاه دارویی در دوران بارداری نیز در تقویت حافظه و سرعت و قدرت یادگیری نوزادان، تأثیرگذار است اما هنوز مطالعات کافی درباره اندازه و زمان دقیق استفاده از این گیاه دارویی در دوران بارداری انجام نشده است.
خوردن کندر به همراه عسل و مویز – هنگام ناشتا، حافظه انسان را تقویت می‌کند.
کندر یک گیاه دارویی معطر است که دود آن می‌تواند مانع از خونریزی بینی شود. کندرهایی که هنگام سوختن، دود کمتر و اشتعال بیشتری ایجاد می‌کند، کمتر ناخالصی دارد.
کندر در روایات
در روایات پزشکی اسلامی کندر گیاهی مفید و باارزش است و خواص گوناگونی دارد. در برخی روایات آمده است که کندر برگزیده انبیاء است و مریم (ع) از آن کمک می‌جست و هیچ دودی از دود آن زودتر به آسمان بالا نمی‌رود و دودش شیطان را می‌راند و مرض را دفع می‌کند، بنابراین از آن محروم نمانید. (1)
امام رضا علیه‌السلام درباره اهمیت و ارزش این گیاه مفید می‌فرماید: هیچ پیغمبری مبعوث نشد مگر به حرام بودن خمر سخن گفت و این که خدا هر چه می‌خواهد می‌کند و این که در میراثش کندر وجود داشت. (2)
امام رضا علیه‌السلام هم به این گیاه مفید توجه داشته و از آن بهره می‌بردند. در روایتی معمر بن خلاد می‌گوید: حضرت رضا علیه‌السلام هنگامی که در خراسان بودند، وقتی نماز صبح را ادا می‌کردند، در سجاده خود می‌نشستند تا آن گاه که آفتاب طلوع می‌کرد، بعد برای آن جناب یک کیسه سر بسته که در آن تعدادی مسواک قرار داشت حاضر می‌کردند و مسواک می‌نمودند. بعد از این کار کندر می‌آوردند و آن را مصرف می‌فرمودند. (3)
کندر و افزایش ضریب هوشی فرزندان
بین کارشناسان طب سنتی باوری وجود دارد که مصرف کندر توسط مادران باردار موجب افزایش هوش و ضریب هوشی جنین و کودک آینده آن‌ها می‌شود. حقیقت آن است که روایات اسلامی بر این نکته صحه می‌گذارد، اما طبق تحقیقات پزشکی مادران باردار باید مراقب باشند که مصرف کندر بیش از 3 ماه موجب بیش‌فعالی کودک آن‌ها شده و این مسئله در آینده آن‌ها را با مشکل روبه‌رو می‌کند. از این رو برای افزایش میزان هوش و تقویت حافظه نوزاد خوردن یک ماه کندر کفایت می‌کند و این یک ماه باید بعد از 4 ماهگی جنین صورت گیرد. در همین راستا است که امام رضا علیه‌السلام توصیه می‌فرمایند: به زنان حامله کندر بخورانید که اگر بچه‌ی شکمش پسر باشد با قلبی پاک، دانا و شجاع متولد شود و اگر دختر باشد، خوش‌اخلاق و زیبا می‌شود و نزد شوهرش نیز سعادتمند و خوشبخت می‌گردد. (4)
امام علی (علیه‌السلام) نیز درباره‌ی خواص کندر فرموده‌اند: جویدن کُندر دندان‌ها را محکم و بلغم را دفع می‌کند و بوی بَد دهان را از بین می‌برد
کندر و گوارش
کندر ویژگی‌های دیگری هم دارد، از جمله آنکه برای دستگاه گوارش و معده مفید بوده و به هضم غذا کمک می‌کند. دراین‌باره امام رضا (ع) می‌فرماید: زیاد کندر بخورید و آن را در دهان نگه دارید و خوب بجوید. جویدن آن برای من، دوست‌داشتنی‌تر است. کندر بلغم را از معده می‌شوید و معده را پاک‌سازی می‌کند و عقل را قوی می‌گرداند و غذا را گوارا می‌سازد. (5)
کندر و تقویت حافظه
یکی از خواصی که برای کندر نقل شده تقویت حافظه و افزایش توان یادگیری است. دراین‌باره حضرت علی علیه‌السلام می‌فرمایند: سه چیز حافظه را زیاد می‌کند و بلغم را از بین می‌برد، قرائت قرآن، عسل و کندر. (6)
در همین زمینه در کتاب فقهی منسوب به امام رضا علیه‌السلام به نقل از امام کاظم علیه‌السلام آمده است: در عسل، درمان هر دردی است، هر کس ناشتا یک انگشت از آن را بلیسد، این عسل بلغم را پایان می‌دهد، صفرا را فرومی‌نشاند، تلخه‌ی سیاه (زرداب) را مانع می‌شود، ذهن را صفا می‌بخشد و اگر که همراه با کندر خورده شود، حافظه را نکو می‌سازد.(7)
پیامبر اکرم (ص) نیز می‌فرمایند: کندر بخورید؛ زیرا همان‌طور که انگشت، عرق را از پیشانی پاک می‌کند، کندر هم سوزش قلب را می‌برد و کمر را محکم و عقل را زیاد می‌کند و ذهن را ذکاوت و چشم را جلا می‌بخشد و فراموشی را از میان می‌برد. (8)
امام علی (علیه‌السلام) نیز درباره‌ی خواص کندر فرموده‌اند: جویدن کُندر دندان‌ها را محکم و بلغم را دفع می‌کند و بوی بَد دهان را از بین می‌برد.(9)
پی نوشت‌ها:
1- مکارم‌الاخلاق، ص 212، بحار، ج 62، ص 300
2- فصال، ص 612
3- اخبار و آثار حضرت امام رضا علیه‌السلام، ص 55
4- تهذیب الاحکام، ج 7، ص 440
5- بحار، ج 64، ص 444
6- اخبار و آثار حضرت امام رضا علیه‌السلام صفحه 724
7- الفقه المنسوب للامام الرضا علیه‌السلام، صفحه 346
8- بحارالانوار (ط-بیروت) ج 59، ص 294
9- مکارم الاخلاق
منابع:
قدس آنلاین
ایرنا – آسیه شجاعی، عضو هیات علمی موسسه طب اسلامی و مکمل دانشگاه علوم پزشکی تهران
آوینی
