امام موسی الکاظم (ع) هنوز کودک بود که فقهای مشهور مثل ابوحنیفه از او مسئله می‌پرسیدند و کسب علم می‌کردند بعد از رحلت پدر بزرگوارش امام صادق (ع) در سن 20 سالگی به امامت رسید و 35 سال رهبری و ولایت شیعیان را برعهده داشت. امام موسی کاظم (ع)، معصوم نهم و امام هفتم شیعیان است، امام موسی کاظم(ع) در هفتم ماه صفر سال 128 هجری متولد شدند و برخی نیز سال 129 را ذکر کردند، محل تولد امام موسی کاظم(ع) ابواء (منطقهای در میان مکه و مدینه) در سرزمین حجاز (عربستان سعودی کنونی)است و ایشان در 25رجب سال 183 هجری قمری، در سن 55 سالگی، به وسیله زهری که در زندان” سندی بن شاهک” به دستور هارون الرشید به آن حضرت خورانیده شد به شهادت رسیدند. به همین مناسبت مختصری از زندگینامه آن حضرت را مرور می‌کنیم:
رویدادهای مهم زمان امام موسی کاظم (ع)
نسب پدری و ما‌دری امام موسی کاظم(ع)
نسب پدری امام جعفر بن محمد بن علی بن حسین بن علی بن ابیطالب (ع)است؛ نام مادر امام موسی کاظم (ع)حمیده مصفّاه. نامهای دیگری نیز مانند حمیده بربریه و حمیده اندلسیه نیز برای او نقل شده است. این بانو از زنان بزرگ زمان خویش بود و چندان فقیه و عالم به احکام و مسائل بود که امام صادق(ع) زنان را در یادگیری مسائل و احکام دینی به ایشان ارجاع میداد. و دربارهاش فرمود: «حمیده، تصفیه شده است از هر دنس و چرکی؛ مانند شمش طلا. پیوسته فرشتگان او را حفاظت و پاسبانی نموده تا رسیده است به من، به خاطر آن کرامتی که از خدای متعال برای من و حجت پس از من است.»
فرزندان امام موسی کاظم(ع)
بنا به گفته شیخ مفید در ارشاد امام موسی کاظم (ع) 37 فرزند پسر و دختر داشت که 18 تن از آنها پسر بودند و علی بن موسی الرضا (ع) امام هشتم افضل ایشان بود از جمله فرزندان مشهور آن حضرت احمد بن موسی و محمد بن موسی و ابراهیم بن موسی بودند. یکی از دختران آن حضرت فاطمه معروف به معصومه (س)است که قبرش در قم مزار شیعیان جهان است. عدد اولاد آن حضرت را کمتر و بیشتر نیز گفته‌اند.
کنیه‌ها و القاب امام موسی کاظم(ع)
کنیه: ابو ابراهیم، ابوالحسن، ابوالحسن اوّل، ابوالحسن ماضی، ابوعلی و ابواسماعیل.
القاب: کاظم، صابر، صالح، امین و عبدالصالح.
امام موسی کاظم(ع) در میان شیعیان به «باب الحوائج» معروف است.
شخصیت اخلاقی امام(ع)
او در علم و تواضع و مکارم اخلاق و کثرت صدقات و سخاوت و بخشندگی ضرب المثل بود. بران و بداندیشان را با عفو و احسان بیکران خویش تربیت می‌فرمود.
شب‌ها بطور ناشناس در کوچه‌های مدینه می‌گشت و به مستمندان کمک می‌کرد. مبلغ 200، 300 و 400 دینار در کیسه‌ها می‌گذاشت و در مدینه میان نیازمندان قسمت می‌کرد. صرار (کیسه‌ها) موسی بن جعفر در مدینه معروف بود. و اگر به کسی صره‌ای می‌رسید بی نیاز می‌گشت معذلک در اطاقی که نماز می‌گذارد جز بوریا و مصحف و شمشیر چیزی نبود.
رویدادهای مهم زمان امام موسی کاظم (ع)
شهادت امام جعفر صادق (ع)، پدر ارجمند امام موسی کاظم (ع)به دست منصور دوانیقی، در سال 148 هجری.
پیدایش انشعاباتی در مذهب شیعه، مانند: اسماعیلیه، اَفْطَحیه و ناووسیه، پس از شهادت امام صادق (ع) و معارضه آنان با امام موسی کاظم (ع) در مسئله امامت ادعای امامت و جانشینی امام جعفر صادق (ع)، توسط عبدالله اَفْطَحْ، برادر امام موسی کاظم علیه السلام و به وجود آوردن مذهب افطحیه در شیعه.
مرگ منصور دوانیقی، در سال 158 هجری، و به خلافت رسیدن ابوعبدالله مهدی عباسی، فرزند منصور.
مبارزات منفیِ امام موسی کاظم علیه السلام با دستگاه حکومتیِ هارونالرشید، در مناسبتهای گوناگون.
بدگویی و سعایت علی بن اسماعیل، برادرزاده امام موسی کاظم علیه السلام از آن حضرت، نزد هارون الرشید با توطئه چینی یحیی برمکی، وزیر اعظم هارون.
سخنان برگزیده از امام موسی کاظم(ع)
امام کاظم (ع): سه چیز تباهی میآورد: پیمان شکنی، رها کردن سنّت و جدا شدن از جماعت.
کمک کردن تو به ناتوان، بهترین صدقه است.
اگر به تعداد اهل بدر (مؤمن کامل) در میان شما بود، قائم ما قیام می‌کرد.
کسی که هر روز خود را ارزیابی نکند، از ما نیست.
در هر چیزی که چشمانت میبیند، موعظهای است.
هر گاه سه نفر در خانه‌ای بودند، دو نفرشان با هم نجوا نکنند؛ زیرا نجوا کردن، نفر سوم را ناراحت میکند.
مبادا از خرج کردن در راه طاعت خدا خودداری کنی، و آنگاه دو برابرش را در معصیت خدا خرج کنی.
خیر برسان و سخن نیک بگو و سست رأی و فرمان برهر کس مباش.
