نویسنده: محمد دشتی

1- شرائط همسفر
سفر کردن خوب است،
اما سفارش کردند که به تنهائی سفر نکنیم،
و در انتخاب همسفر نیز احتیاط لازم را داشته باشیم.
حضرت امیرالمؤمنین (ع) فرمود:
با کسی که ارزش و مقدار و فضیلت تو را نمی داند سفر مکن. زیرا کسی که قدر تو را نشناسد با تو رفتار صحیحی نخواهد داشت و چه بسا به آبروی تو ضربه خواهد زد.(1)

2- حقوق همسفران
وقتی چند نفر پذیرفتند که در یک سفر طولانی با هم باشند، از نظر اسلام حقوق متقابلی بر عهده ی همه خواهد بود، که حضرت امیرالمؤمنین (ع) فرمود:
حقوق همسفران چند چیز است:
1-توشه ی خود را با دیگران مصرف کردن و با دوستان شریک شدن.
2- مخالفت نکردن با رفیقان ( پرهیز از اختلاف و درگیری)
3- خدا را در همه جا، بلندی و پستی، هنگام حرکت و فرود آمدن فراوان یاد کردن.(2)

***

• رعایت حقّ همسفر ذِمّی(3)
امیرالمؤمنین (ع) در راه کوفه با یک نفر ذمّی همسفر گردید.
مرد ذمّی به آن حضرت گفت:
بنده ی خدا کجا می روی؟
امام پاسخ داد:
می خواهم به کوفه بروم.
بعد از مدتی، مرد ذمّی به راه دیگری برگشت و خواست از حضرت امیرالمؤمنین علی (ع) جدا شود،
حضرت نیز مقداری به دنبال او راه می رفت.
مرد ذمّی گفت:
بنده ی خدا مگر نگفتی که به کوفه می روی؟
امام علی (ع) فرمود: آری به کوفه می روم.
ذمّی گفت: راهی که می روم راه کوفه نیست.
حضرت علی (ع) فرمود: می دانم راه کوفه نیست.
گفت: پس چرا با من می آیی؟
فرمود:
قال لَهُ اَمیرُالمُؤمِنِین (ع) هذا مِن تَمامِ الصُّحبَهِ اَن یُشَیِّعِ الرَّجُلُ صاحِبَهُ هَنیئَهً اِذا فارَقَهُ وَ کَذلِکَ اَمَرنا نَبِیُّنا(ص)

***
«کمال رفاقت آن است که شخص در وقت جدا شدن به احترام رفیق، مقداری او را مشایعت کند، پیامبر ما (ص) به ما چنین یاد داده است.»

***
مرد ذمّی گفت:
راستی آیا پیامبر شما چنین دستوری داده است؟
فرمود: آری
ذمّی گفت:
پس آنان که به او ایمان آورده اند در اثر این اخلاق پسندیده است، گواهی می دهم که من نیز بر دین تو هستم.
آنگاه با آن حضرت به کوفه آمد و چون امام را شناخت، اسلام آورد.(4)

***

3- مشکل گُم شدن
حضرت امیرالمؤمنین (ع) فرمود:
هر گاه در سفر گُم شدید، و راه به جائی نبردید، با صدای بلند بگوئید:
یا صالِحُ أغِثنی
«ای نیکوکار، به دادم برس.»
که افرادی از مسلمانان جن در همه جا هستند، به کمک شما آمده، شما را راهنمائی خواهند کرد.(5)

4- روش استفاده از حیوانات
حضرت امیرالمؤمنین (ع) فرمود:
اسبِ سواری من هرگز سرنگون نشد، زیرا به هنگام سواری بر روی زراعت کسی نراندم و کشتزار کسی را پایمال نکردم.(6)

پی نوشت ها :

1- حلیه المتقین، باب 14، فصل نهم و دهم
2- حلیه المتقین باب 14 فصل نهم و دهم
3- ذمی به یهودیان و مسیحیانی می گویند که در پناه اسلام زندگی می کنند.
4- کافی ج 2 ص 670 کتابُالعِشره بابُ حُسنِ الصَّحابِه
5- حلیله المتقین باب 14 فصل نهم و دهم
6- حلیله المتقین باب 13 فصل پنجم
منبع مقاله: دشتی، محمد؛ (1380)، امام علی (ع) و اخلاق اسلامی، قم: انتشارات امیرالمؤمنین (ع)، جلد اول چاپ سوم.