ما در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که افراد آن درک‌های متفاوت، اخلاق‌ گوناگون، طبع‌ها و سلیقه‌های متباین از هم دارند. بنابراین، چگونه می‌توان در میان چنین انسانهایی بدون شناخت روحیات آنها و بدون آن که با اصول و مهارت‌های اجتماعی آشنا باشیم، زندگی کرد؟ شیوه برخورد با دیگران و آشنایی با اصول و مهارت‌های روابط اجتماعی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است زیرا همه ما بخش عمده ای از زندگانی خود را در ارتباط با دیگران سپری می‌کنیم و تحقیقات نشان داده است که 75 درصد اوقات روزانه ما صرف ارتباط با دیگران می‌شود و شاید بتوان گفت که 75 درصد موفقیت‌های ما نیز به روابط ما با دیگران وابسته است.[1] این که می‌بینیم برخی افراد در روابط اجتماعی خود موفق هستند و قدرت تأثیرگذاری و نفوذ بر دیگران را دارند، اگر خوب دقت کنیم و رفتار آنها را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهیم، می‌بینم که آنها در اثر تمرین و تجربه یک سری اصول و مهارتهایی را فرا گرفته‌اند که اگر ما نیز آنها را رعایت کنیم و به جا و مناسب بکار بریم، روابط ما با دیگران بهبود می‌یابد و می‌توانیم هم در خانواده و هم در جامعه سازگاری بیشتری داشته باشیم و با همه افراد و سلیقه‌های مختلف کنار بیاییم.
1. پذیرش بدون قید و شرط دیگران
با هر کس که ملاقات می‌کنید اولین چیزی که از شما انتظار دارد این است که مورد پذیرش و قبول شما واقع شود. همان گونه که شما دوست دارید دیگران شما را بپذیرند. قبول داشتن و پذیرش دیگران به این معنی است که ما از داوری و قضاوت درباره دیگران که سلیقه‌ها و اخلاق متفاوت از ما دارند، اجتناب نموده و صرفاً به عنوان یک شهروند یا فردی از جامعه بپذیریم. یکی از مشکلات اصلی که نمی‌توانیم با افراد دارای اخلاق گوناگون کنار بیاییم، همین نکته است یعنی ما عادت نکرده‌ایم که دیگران را بدون قید و شرط بپذیریم و اغلب، رفتار و موضعگیری ما در قبال دیگران به این صورت است که می‌گوییم: «اگر مطابق میل من رفتار کنی قبولت دارم.» بسیاری از مشکلات خانواده‌ها و روابط ناسالم والدین ـ فرزندان از همین جا ناشی می‌شود. اگر در سطح جامعه و خانواده روابط افراد بر مبنای اصل پذیرش بدون قید و شرط شکل بگیرد و افراد سلیقه‌ها و اخلاق متفاوت دیگران را تحمل کنند، بسیاری از مشکلات اجتماعی حل می‌شود و صفا و صمیمیت در خانواده و جامعه حاکم می‌گردد.
2. از بدبینی و سوء ظن نسبت به دیگران پرهیز کنیم
تفاوتهای فردی یکی از موضوعاتی است که در روان شناسی به اثبات رسیده است به این معنا که انسانها هم از لحاظ ظاهری و هم از لحاظ اخلاقی و روحی یا به تعبیر دقیقتر ویژگی‌های شخصی کاملا متفاوت از یکدیگراند.[2] این که می‌بینیم افراد اخلاق متفاوت از هم دارند، مربوط به تیپ شخصیتی آنها است، یعنی شخصیت آنان این گونه شکل گرفته است. برای آن که بتوانیم با افراد دارای اخلاق و روحیات متفاوت کنار بیاییم و زندگی کنیم، باید از برچسب زدن و قضاوت و پیش داوری جداً پرهیز نموده و نسبت به دیگران نگرشی مثبت داشته باشیم. اگر هم بنا است اخلاق و رفتار دیگران را اصلاح کنیم در ابتدا چاره‌ای نیست، جز این که فی الجمله آنان را بپذیریم و رابطه عاطفی برقرار کنیم. این که چرا شخصیت و اخلاق دیگران متفاوت است و چه عواملی باعث شده تا شخصیت آنان این گونه شکل بگیرد، موضوع دیگری است. آن چه برای ما مهم است این است که چگونه با این افراد کنار بیاییم و اخلاق و رفتار آنان را در دراز مدت اصلاح کنیم. برای رسیدن به این هدف باید نسبت به آنان نگرشی مثبت داشته و از قضاوت و پیش داوری پرهیز کنیم.
3. به نظرات و پیشنهادات دیگران گوش دهیم
یکی دیگر از عواملی که می‌تواند در بهبود روابط اجتماعی مؤثر باشد و زمینه ارتباط سالم با دیگران حتی آنهایی را که اخلاق متفاوت دارند، فراهم سازد، این است که در هنگام صحبت و گفتگو با آنان، اجازه دهیم تا نظرات و پیشنهادات خود را بیان کنند. روان شناسان معتقدند «یکی از بهترین نوازش‌ها، گوش دادن به حرف دیگران است. بگذارید دیگران حرف‌شان را تمام کنند، حوصله داشته باشید و به دیگران فرصت دهید. سرتان را تند تند تکان ندهید و بی‌تابی نکنید، زیرا معنای این حرکات چیزی نیست جز این که می‌خواهید به مخاطب خود بگویید: زودتر حرفت را بزن، من حوصله ندارم….»[3] افرادی که در روابط اجتماعی خود موفق هستند و می‌توانند با افراد مختلف دوست شوند و بر آنها نفوذ داشته باشند، کلید موفقیت آنان در این است که سعی می‌کنند به نظرات و پیشنهادات دیگران گوش دهند و در مواردی هم بپذیرند. شما نیز اگر می‌خواهید در روابط اجتماعی خود موفق شوید و با افراد دارای اخلاق و سلیقه‌های متفاوت دوست و صمیمی شوید، باید این مهارتها را تمرین کنید و یاد بگیرید.
4. از ضمیر «من» استفاده کنید
اخلاق و رفتار دیگران چه بسا ممکن است باعث ناراحتی شما شود، در این گونه موارد شما اگر بگویید: «تو مرا ناراحت کردی» قطعا به طرف بر می‌خورد و موضعگیری می‌کند لذا بهتر است در بیان و توصیف احساستان از ضمیر «من» استفاده کنید. «من ناراحتم».
5. احساس خود را نسبت به رفتار دیگران بیان کنید نه نسبت به خود آنها
یکی از مسایلی که باعث به هم خوردن روابط ما با دیگران می‌شود و نمی‌توانیم با دیگران رابطه صمیمی داشته باشیم این است که وقتی از دیگران رفتار ناشایستی مشاهده می‌کنیم، شخصیت آنها را زیر سؤال می‌بریم و می‌گوییم فلانی آدم بدی است. در این گونه موارد باید از قضاوت درباره ‌شخصیت افراد پرهیز نموده و نسبت به رفتار آنان قضاوت کنیم. مثلاً بگوییم شما آدم بزرگواری هستید، اگر سعی کنید برخی رفتارهایی را که در شأن شما نیست، ترک نموده و از این پس این گونه عمل کنید، ‌خیلی بهتر است.
رعایت این نکات می‌تواند در روابط اجتماعی ما با دیگر افرادی که اخلاق متفاوت از ما دارند، مفید و راهگشا باشد.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. دولابی . محمد اسماعیل . طوبای محبت . انتشارات محبت . چاپ دوم . 1381 .
2. رنجبر زاده . ذبیح الله . مهر بورزیم زندگی کنیم . نشر زهره . چاپ اول . 1379 .
3. دیلمی . احمد و آذربایجانی . مسعود . اخلاق اسلامی . دفتر نشر معارف . چاپ دوم . 1380 .

پی نوشت ها:
[1] . برای مطالعه بیشتر ر.ک : شجاعی . محمد صادق . مجله حدیث زندگی . شماره یک . ص 28 ـ 32 . سال دوم . 1382 .
[2] . برای مطالعه بیشتر ر.ک : رنجبر زاده . ذبیح الله . مهر بورزیم زندگی کنیم . ص 4 . نشر زهره . چاپ اول . 1379 .
[3] . مراجعه شود به : پی فرگاس . جوزف . روان شناسی تعامل اجتماعی . ترجمه  : بیگی . خشایار و فیروز بخت . مهرداد . ص 294 ـ 336 . انتشارات ابجد . چاپ اول . 1373 .