حضرت باقر علیه السلام فرمود:
لَمّا حَضَرَتْ عَلِىَّ بْنَ الْحُسَیْنِ علیه السلام الْوَفاهُ ضَمَّنى الى صَدْرِهِ ثُمَّ قالَ: یا بُنَىَّ اوصِیکَ بِما اوْصانِى بِهِ ابِى علیه السلام حینَ حَضَرَتْهُ الْوَفاهُ، وَ بِما ذَکَرَ انَّ اباهُ اوْصاهُ بِهِ فَقالَ: یا بُنَىَّ ایّاکَ وَ ظُلْمَ مَنْ لایَجِدُ عَلَیْکَ ناصِراً الَّا اللّهَ. «1»
چون وقت وفات امام سجّاد علیه السلام رسید مرا به سینه گرفت، سپس فرمود: اى پسرم! تو را به آنچه پدرم به وقت وفاتش به من وصیت کرد سفارش مىکنم، سپس یادآور شد که پدرش به او وصیت فرمود: اى پسرم! بر حذر باش از ستم به کسى که بر تو یارى جز خدا ندارد.
امیر المؤمنین علیه السلام فرمود:
مَنْ خافَ رَبَّهُ کَفَّ ظُلْمَهُ. «2»
هر که از خدا بترسد؛ جلوى ستم خود را بر مردم مىگیرد.
و نیز فرمود:بِئْسَ الزّادُ الَى الْمَعادِ الْعُدْوانُ عَلَى الْعِبادِ. «3»
ستم بر بندگان خدا، چه توشه بدى براى معاد است.
امام صادق علیه السلام مىفرماید:
قالَ لُقْمانُ لِابْنِهِ: یا بُنَىَّ لِلظّالِمِ ثَلاثُ عَلاماتٍ: یَظْلِمُ مَنْ فَوْقَهُ بِالْمَعْصِیَهِ، وَ مَنْ دُونَهُ بِالْغَلَبَهِ، وَ یُعِینُ الظَّلَمَهَ. «4»
لقمان به فرزندانش گفت: براى ستمکار سه علامت است: به بالاتر از خودش با نافرمانى ستم مىکند و به پائینتر از خودش با زورگوئى و غلبه و به ستمکاران کمک مىدهد.
امام صادق علیه السلام از پدرانش علیهم السلام روایت مىکند که امیر المؤمنین علیه السلام پیوسته مىفرمود:
الْعامِلُ بِالظُّلْمِ، وَ الْمُعینُ عَلَیْهِ، وَ الرّاضى بِهِ شُرَکاءُ ثَلاثَهٌ. «5»
ستمگر و کمک کار به او و راضى از عمل ظالم سه شریک در گناهند.
حضرت باقر علیه السلام فرمود:لظُّلْمُ فِى الدُّنْیا هُوَ الظُّلُماتُ فِى اْلآخِرَهِ. «6»
ستم در دنیا نتیجهاش تاریکىها در آخرت است.
حضرت صادق علیه السلام فرمود:مَنْ اکَلَ مِنْ مالِ اخیهِ ظُلْماً وَ لَمْ یَرُدَّهُ عَلَیْهِ اکَلَ جَذْوَهً مِنَ النّارِ یَوْمَ الْقِیامَهِ. «7»
هر کس از مال برادر دینى خود، به ستم و ظلم بخورد و آن را به صاحبش برنگرداند، در قیامت آتش سرخ شده خواهد خورد.
امام صادق علیه السلام فرمود:
یا یُونُسُ مَنْ حَبَسَ حَقَّ الْمُؤْمِنِ اقامَهُ اللّهُ یَوْمَ الْقِیامَهِ خَمْسَمِأَهِ عامٍ عَلى رِجْلَیْهِ حَتّى یَسیلَ مِنْ عَرَقِهِ اوْدِیَهٌ وَیُنادِى مُنادٍ مِنْ عِنْدِ اللّهِ: هذَا الظّالِمُ الَّذى حَبَسَ عَنِ اللّهِ حَقَّهُ. قالَ: فَیُوَبَّخُ ارْبَعینَ یَوْماً ثُمَّ یُؤْمَرُ بِهِ الَى النّارِ. «8»
اى یونس! هر کس حق مؤمنى را حبس کند خداوند در قیامت پانصد سال او را در روى دو پایش نگاه مىدارد در حدى که رودها از عرق از او جارى شود و ندا دهندهاى از جانب خداوند ندا مىدهد: این است ستمگرى که حقش از جانب خدا حبس شده، سپس فرمود: او را چهل روز سرزنش مىکنند، آنگاه امر مىشود که به آتش واردش کنند.
حضرت صادق علیه السلام فرمود:
ایُّما مُؤْمِنٍ حَبَسَ مُؤْمِناً عَنْ مالِهِ وَ هُوَ یَحْتاجُ الَیْهِ لَمْ یَذُقْ وَ اللّهِ مِنْ طَعامِ الْجَنَّهِ وَلا یَشْرَبُ مِنَ الرَّحیقِ الْمَخْتُومِ. «9»
هر مؤمنى مؤمن دیگر را از مالش منع کند، در حالى که به آن محتاج است، به خدا قسم از غذاى بهشت نچشد و از باده ناب و پاکیزه بسته شده نیاشامد.
حضرت صادق علیه السلام از پدرانش علیهم السلام از رسول خدا صلى الله علیه و آله روایت مىکند:
افْضَلُ الْجِهادِ مَنْ اصْبَحَ لایَهُمُّ بِظُلْمِ احَدٍ. «10»
برترین جهاد انسان صبح کردن اوست در حالى که قصد ستم به کسى از مردم را نداشته باشد.
حضرت رضا علیه السلام از پدرانش علیهم السلام از رسول خدا صلى الله علیه و آله روایت مىکند:
ایّاکُمْ وَ الظُّلْمَ فَانَّهُ یُخْرِبُ قُلُوبَکُمْ. «11»
از ظلم و ستم بپرهیزید که این عمل دلها را ویران مىکند.
امام باقر علیه السلام فرمود: رسول خدا در سخنرانى خود مىفرمودند:
سِبابُ الْمُؤْمِنِ فِسْقٌ، وَ قِتالُهُ کُفْرٌ، وَ اکْلُ لَحْمِهِ مَعْصِیَهُ اللّهِ، و حُرْمَهُ مالِهِ کَحُرْمَهِ دَمِهِ. «12»
ناسزا گفتن به مؤمن فسق و جنگ با او کفر و غیبت او معصیت خدا و احترام مالش همچون احترام خون اوست.
امیر المؤمنین علیه السلام فرمود:
مَنْ ظَلَمَکَ فَقَدْ نَفَعَکَ وَ اضَرَّ بِنَفْسِهِ. «13»
آن کس که به تو ستم مىکند به حقیقت که به تو سود مىرساند و به خود ضرر مىزند.
پیرمردى از قبیله نخع گفت: به حضرت باقر علیه السلام عرضه داشتم:
انّى لَمْ ازَلْ والِیاً مُنْذُ زَمَنِ الْحَجّاجِ الى یَوْمِى هذا فَهَلْ لِى مِنْ تَوْبَهٍ؟ قالَ:
فَسَکَتَ ثُمَّ اعَدْتُ عَلَیْهِ، فَقالَ: لا، حَتّى تُؤَدِّى الَى کُلِّ ذى حَقٍّ حَقَّهُ. «14»
من به طور دائم تا امروز از طرف حجاج بن یوسف ثَقَفى آن ستمکار بى بدیل فرماندار بودم، آیا براى من از این عمل توبهاى هست؟ مىگوید امام باقر در جوابم سکوت کرد، دوباره سؤالم را تکرار کردم حضرت فرمود: نه، مگر این که حق هر صاحب حقى که در ایام حکومتت از بین رفته به او باز گردانى.
حضرت صادق علیه السلام فرمود:
مَنْ ظَلَمَ مَظْلِمَهً اخِذَ بِها فى نَفْسِهِ اوْ فى مالِهِ اوْ فى وُلْدِهِ. «15»
کسى که ستمى مرتکب شود، انتقام آن ستم از او یا مال او یا فرزندان او گرفته مىشود.
حضرت صادق علیه السلام فرمود:
ثَلاثَهٌ یُدْخِلُهُمُ اللّهُ الْجَنَّهَ بِغَیْرِ حِسابٍ، وَ ثَلاثَهٌ یُدْخِلُهُمُ اللّهُ النّارَ بِغَیْرِ حِسابٍ. فَامَّا الَّذینَ یُدْخِلُهُمُ اللّهُ الْجَنَّهَ بِغَیْرِ حِسابٍ فَامامٌ عادِلٌ وَ تاجِرٌ صَدُوقٌ وَ شَیْخٌ افْنى عُمْرَهُ فى طاعَهِ اللّهِ عَزَّوَجلَّ. وَ امَّا الثَّلاثَهُ الَّذینَ یُدْخِلُهُمُ النّارَ بِغَیْرِ حِسابٍ فَامامٌ جائِرٌ وَ تاجِرٌ کَذُوبٌ وَ شَیْخٌ زانٍ. «16»
خداوند سه نفر را بدون حساب وارد بهشت مىکند و سه نفر را بدون حساب به جهنّم مىبرد. اما آنان که بدون حساب به بهشت مىورند:
رهبر عادل، تاجرى که شدیداً راستگو ست وپیرمردى که عمرش را در طاعت خدا به سر برده است و اما سه نفرى که بدون حساب وارد جهنّم مىشوند:
رهبر ستمگر و تاجر دروغگو و پیرمرد زناکار است.
حضرت صادق علیه السلام از پدرانش علیهم السلام از على علیه السلام روایت مىکند:
انَّ فى جهنّم رَحَى تَطْحَنُ، افَلا تَسْالُونى ماطَحْنُها؟ فَقیلَ لَهُ: فَما طَحْنُها یا أمِیر المُؤْمِنینَ؟ قالَ: الْعُلَماءُ الْفَجَرَهُ، وَ الْقُرّاءُ الْفَسَقَهُ، وَ الْجَبابِرَهُ الظَّلَمَهُ، وَ الْوُزَراءُ الْخَوَنَهُ، وَ الْعُرَفاءُ الْکَذَبَهُ. وَ انَّ فِى النّارِ لَمَدینَهً یُقالُ لَها:
الْحَصینَهُ افَلا تَسْأَلُونِى ما فیها؟ فَقیلَ: وَ مَا فیها یا امیرَالْمُؤْمِنین؟ فَقالَ:
فِیها ایْدى النّاکِثینَ. «17»
در جهنّم آسیائى است که آرد مىکند، از من نمىپرسید آرد آن آسیا چیست؟
عرضه داشتند چیست؟ فرمود: علماى گناهکار، قاریان فاسق، سلاطین ستمگر، وزیران خائن، خبرگزاران دروغگو. و در آتش شهرى است که به آن حصینه مىگویند، از من نمىپرسید در آن چیست؟ عرضه داشتند چیست؟
فرمود: بیعت شکنان.
فداى دوست نکردیم جان و دل صد حیف
زاختیار نرستیم زآب و گل صد حیف
زعشق حق نزدیم آتشى بجان نفسى
همیشه ز آتش دیویم مشتعل صد حیف
بکام دوست نبودیم یک نفس صد آه
رسید دشمن آخر بکام دل صد حیف
جهاز عقبى باقى نمىکنیم دمى
بکار دنیى فانیم مشتغل صد حیف
گذشت عمر نکردیم از سر اخلاص
عبادتى که زند سر ز نور دل صد حیف
نیافت آیینه دل صفا زصیقل ما
بماند در دل ما زنگ ز آب و گل صد حیف
(فیض کاشانى)
نویسنده:آیت الله حسین انصاریان
منبع:پایگاه عرفان
پی نوشت ها:
(1)- بحار الأنوار: 72/ 308، باب 79، حدیث 1؛ مجموعه ورّام: 2/ 163.
(2)- بحار الأنوار: 72/ 309، باب 79، حدیث 3؛ الأمالى، شیخ صدوق: 322، حدیث 8.
(3)- بحار الأنوار: 72/ 309، باب 79، حدیث 4؛ مستدرک الوسائل: 12/ 97، باب 77، حدیث 13623.
(4)- بحار الأنوار: 72/ 310، باب 79، حدیث 8؛ الخصال: 1/ 121، حدیث 113.
(5)- بحار الأنوار: 72/ 312، باب 79، حدیث 16؛ الخصال: 1/ 107؛ حدیث 72.
(6)- بحار الأنوار: 72/ 312، باب 79، حدیث 18؛ وسائل الشیعه: 16/ 49، باب 77، حدیث 20949.
(7)- بحار الأنوار: 72/ 313، باب 79، حدیث 24؛ وسائل الشیعه: 16/ 53، باب 78، حدیث 20960.
(8)- الکافى: 2/ 367، حدیث 2؛ المحاسن: 1/ 100، باب 33، حدیث 72؛ ثواب الاعمال: 240.
(9)- بحار الأنوار: 72/ 314، باب 79، حدیث 31؛ المحاسن: 1/ 100، باب 33، ذیل حدیث 72.
(10)- بحار الأنوار: 72/ 314، باب 79، حدیث 32؛ المحاسن: 1/ 292، باب 47، حدیث 449.
(11)- بحار الأنوار: 72/ 315، باب 79، حدیث 34؛ مستدرک الوسائل: 12/ 103، باب 77، حدیث 13635.
(12)- بحار الأنوار: 72/ 320، باب 79، حدیث 46؛ من لایحضره الفقیه: 3/ 569، حدیث 4946.
(13)- بحار الأنوار: 72/ 320، باب 79، ذیل حدیث 48؛ الدّعوات، راوندى: 293، حدیث 45.
(14)- بحار الأنوار: 72/ 329، باب 79، حدیث 59؛ وسائل الشیعه: 16/ 52، باب 78، حدیث 20959.
(15)- بحار الأنوار: 72/ 330، باب 79، ذیل حدیث 62؛ الکافى: 2/ 332، حدیث 9.
(16)- بحار الأنوار: 72/ 337، باب 81، حدیث 5؛ الخصال: 1/ 80، حدیث 1.
(17)- بحار الأنوار: 72/ 338، باب 81، حدیث 14؛ الخصال: 1/ 296، حدیث 65
