نویسنده: علی محمد رفیعی محمدی

عوامل تزلزل خانواده (8)
امام سجاد علیه السلام می فرمایند:
« اِنَّ لله عَزَّوَجَلَّ عَلَیکَ حُقُوقاً مُحیطَهً بِکَ فی کلَّ حرکهٍ تَحَرّکَتها». (1)
ای انسان، پروردگار بزرگ در هر حرکتی که انجام می دهی، بر تو حقی دارد، اگر از همه امکانات نیز محروم باشی و تک و تنها در گوشه ی بیابان زندگی کنی، باز خداوند بر تو حقی دارد که باید از عهده ی آن حقوق بر آیی.
در دنیایی که در آن زندگی می کنیم همه ی انسان ها اعم از عالی و دانی، تحصیل کرده و بی سواد و ثروتمند و فقیر نسبت به یکدیگر دارای حقوقی هستند.
ابر و باد و مه و خورشید و فلک در کارند *** تا تو نانی به کف آری و به غفلت نخوری
حق و حقوق طرفینی است، یعنی همان طور که ما در ارتباط با دیگران دارای حقوقی هستیم، افراد دیگر نیز نسبت به ما حق و حقوقی دارند.
یکی از عوامل تزلزل خانواده عدم آشنایی زن و مرد به حقوق یکدیگر است، در مناسبات اجتماعی و معاملات، معمولاً برای عقد یک قرار داد اجازه، ما خود را موظف می دانیم نسبت به حقوق یکدیگر آشنا باشیم که هیچ یک از طرفین متضرر نگردد.
در ازدواج هایی که امروزه صورت می گیرد واقعاً طرفین چه مقدار نسبت به حقوق هم آشنا هستند؟
حقوق زن و مرد دو نوع است: حقوق مشترک زن و مرد و حقوق اختصاصی زن و مرد. به اعتماد ما باید دختران و پسران، قبل از ازدواج با این حقوق آشنا شوند و بدانند در مقابل یکدیگر چه وظیفه ای دارند. در مقابل هم چه مسئولیتی دارند. مسلماً با آشنایی زن و مرد نسبت به حقوق یکدیگر سطح توقعات آنان پایین خواهد آمد. در اینجا ابتدا به حقوق اختصاصی و سپس به حقوق مشترک زن و مرد می پردازیم.

الف : حقوق اختصاصی زن
1. تأمین لباس، خوراک، مسکن، و وسایل منزل به طوری که مطابق با شأن و آبروی زن باشد.
رسول خدا صلی الله علیه واله و سلم فرمودند:
« خوراک و لباس زن به طور معمول بر مرد واجب است». (2)
2. آمیزش و مباشرت را بیشتر از چهار ماه ترک نکند؛ مگر این که خود زن به ترک آن راضی باشد و یا مرد مسافرت واجب و لازمی رفته باشد؛ مثل حج و کسب معاش .
علی علیه السلام فرمودند:
« آری ترک آمیزش بیش از چهار ماه گناه می باشد ».(3)
3. وسایل راحتی و سعادت خانواده را فراهم کند.
امام رضا علیه السلام:
« شایسته است مرد بر زن و فرزند خود سخت نگیرد تا این که آنها مرگ او را از خدا نخواهند ». (4)
4. احترام به زن و دوری از حرف های زشت و ناسزا.
علی علیه السلام فرمودند:
« زنها ضعیف و ناتوانند، در دست شما امانتند، بر آنها سخت نگیرید و آنها را حیران و بلا تکلیف نگذارید ». (5)
5. خارج از توانایی زن، از زن توقع نداشته باشید.
علی علیه السلام می فرمایند:
« حسن جانم، کارهایی که خارج از طاقت زن است به او واگذار نکن، زیرا زن مانند شاخه گلی است و قهرمان و کار آزموده نیست ». (6)
6. صبور بودن مرد در برابر بد اخلاقی زن
پیامبر صلی الله علیه واله وسلم فرمود:
« کسی که با بد اخلاقی زن خود بسازد، برای هر نوبت صبر خداوند ثواب صبر ایوب به او می دهد ». (7)
7. مرد خود را در مقابل زن پاکیزه و نظیف گرداند.
امام هفتم فرمودند:
« زینت مرد موجب افزایش عفت و پاکدامنی زن می گردد ». (8)
8. خوش زبانی با همسر
9. امر به معروف و نهی از منکر
( یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنفُسَکُمْ وَأَهْلِیکُمْ نَارًا ) (9)
ای کسانی که ایمان آورده اید خودتان و کسانتان را از آتش نگه دارید.
10. اگر زن صاحب دختر شد مرد، زن را به خاطر تولد دخترش سرزنش نکند.
پیامبر صلی الله علیه واله وسلم
« کسی که دو دختر و یا سه دختر را سرپرستی کند در بهشت همنشین من است ». (10)

ب) حقوق اختصاصی مرد
1. تسلیم بودن در برابر تمایل جنسی مرد ( تمکین کردن )
« نماز را زیاد طولانی نکنید، تا این که شوهر از تصمیم آمیزش منصرف شود ».(11)
2. برای شوهر آرایش و خود آرایی نماید.
امام باقر علیه السلام فرمود:
« زن هر گونه آرایش و زینتی برای شوهر کند، جایز است و مانعی ندارد ». (12)
3. بدون اجازه از خانه بیرون نرود.
پیامبر صل الله علیه و اله و سلم فرمودند:
« اگر زنی بی اجازه شوهر از خانه بیرون رود، تمام فرشتگان آسمان و زمین تا به خانه بر می گردد او را لعن و نفرین می کنند ». (13)
4. شوهر خود را آزار و اذیت نکند.
پیامبر صل الله علیه و اله و سلم فرمودند:
« معلون است معلون است زنی که همسرش را بیازارد و سعادتمند است کسی که شویش را احترام کند و او را آزار ندهد و در همه حال مطیع او باشد ». (14)
مقام معظم رهبری می فرمایند:
« بعضی از زن ها نسبت به مردها سخت گیری می کنند. مثلاً: باید این را حتماً بخری، باید این جور
خانه ای حتماً فراهم کنی، فلان کس این طور خریده من هم اگر نخرم مایه ی سرشکستگی می شود. با این حرف ها شوهر خود را اذیت می کنند که این درست نیست». (15)
5. خانه داری و خدمت به شوهر
پیامبر صل الله علیه و اله و سلم فرمودند:
« هر زنی غذای خوشمزه و گوارا برای شوهرش تهیه کند، خداوند در بهشت خوراکی های رنگارنگ برایش تهیه می کند ». (16)
6. احترام به شوهر و خوشرفتاری با وی.
7. بدون اجازه و اطلاع شوهر در مال او تصرف نکند.
پیامبر صل الله علیه و اله و سلم فرمودند:
« زن نباید بدون اجازه، مال شوهرش را به کسی بدهد، اگر چنین کند. گناهش مال زن است و ثوابش از آن شوهر ». (17)

ج) حقوق مشترک زن و مرد
1. حق احترام متقابل زن و مرد به یکدیگر؛
2. حق محبت و عشق ورزی به هم و صمیمیت دو جانبه؛
3. حق تراضی جنسی؛
4. حق عیب پوشی؛
5. حق راز داری و حفظ اسرار یکدیگر؛
6. حق مشورت کردن؛
7. حق تشکر از زحمات یکدیگر؛
8. حق احترام به والدین و اقوام یکدیگر؛
9. حق رسیدن به وضع ظاهر؛
10. حق پایبندی به اصول اخلاقی؛
( راستگویی، صداقت، وفای به عهد، امانت داری)
11. حق تعدیل خواسته ها؛
12. حق دینداری و حفظ ارزش های دینی و اخلاقی؛
13. حق اعتماد متقابل؛
14. حق حفظ شخصیت یکدیگر؛
15. حق تربیت فرزندان.

پی نوشت ها :

1. بحارالا نوار، ج 71 ، ص 2.
2. جامع السعادات، ج 2، 141.
3. وسایل الشیعه، مقدمات نکاح، باب 71 ، خ 1.
4. جامع السعادات، ج 2، ص 141.
5. نکاح مستدرک، باب 65.
6. نهج البلاغه، نامه 31.
7. وسایل الشیعه، ج 7، 16.
8. همان، ج 7، ص 16.
9. سوره ی تحریم، آیه ی 6.
10. مستدرک ابواب الاولاد، ب 3، خ 1.
11. وسایل الشیعه، ج 7، ص 117.
12. همان، ج 7، ص 135.
13. وسایل الشیعه، ج ،7، ص 117.
14. نکاح مستدرک، باب 60، خ 12.
15. مطلع عشق، خطبه عقد، 18\5 \74.
16. مستدرک الوسائل، ج14 ، ص 247.
17. وسایل الشیعه، ج 7 ، ص 112.
منبع مقاله :
رفیعی محمدی، علی محمد؛ (1389)، نسیم عشق: عوامل تحکیم و تزلزل خانواده، قم: انتشارات رسول اعظم ( صل الله علیه و آله و سلم )، چاپ هفتم