نویسندگان:
دکتر مریم رسولیان
دکتر راضیه صالحیان

هم دلی با سالمندان چه ویژگی هایی دارند؟
اگر شما با فرد مسنی زندگی یا از او مراقبت می کنید، چگونه می توانید به گونه ای با او ارتباط برقرار کنید که نه او احساس کند که دیگران برای او ارزشی قایل نیستند و نه خودتان به دلایل مختلف احساس گناه، تنفر یا عصبانیت کنید؟ افراد مسن اغلب مورد غفلت و بی توجهی نزدیکان واقع می شوند. دلیل این که مسئله عدم علاقه و محبت اطرافیان آن ها نیست، بلکه اغلب اشخاص روش ارتباط مناسب با افراد مسن و اصول هم دلی با آن ها را بلد نیستند.
اگر شما با فرد مسنی زندگی می کنید که دچار بیماری های مختلف جسمی است، اندام های بدنش درد می کند. شب ها راحت نمی خوابد، شنوایی و بینایی اش ضعیف شده یا نمی تواند به خوبی حرکت کند و کارهای شخصی اش را انجام دهد، چگونه می توانید بیش تر و بهتر به او کمک کنید؟ مطمئن باشید سالمندان به اندازه ی دیگران و بلکه بیش تر از آن ها به هم دلی نیاز دارند. هم دلی با سالمندان باعث می شود آن ها احساس سرخوردگی، بی ارزشی، خشم و ناراحتی نکنند. به یاد داشته باشد که مراقبت جسمی و تغذیه ای از آن ها به تنهایی کافی نیست؛ روان آن ها نیز به تغدیه و درمان نیاز دارد و بهترین تغذیه و درمان آن، هم دلی و ارتباط مؤثر با آن هاست. چیزی که افراد مسن به آن خیلی احتیاج دارند، احترام است و این که فرزندان و نزدیکان شان، مشکلات و ناتوانی های آن ها را درک کنند و در حد امکان آن ها را مورد حمایت عاطفی قرار دهند.

هم دلی با کودکان چه ویژگی هایی دارد؟
والدین وظیفه دارند با فرزندان خود هم دلی کنند. اما روش های هم دلی با کودکان در سنین مختلف، متفاوت است. برای مثال در سنین نوزادی مراقبت و رفع نیازهای طبیعی کودکان نوعی هم دلی با آن ها به شمار می رود. وقتی نوزادی گرسنه است و مادر سریع به او شیر می دهد، یا وقتی گریه می کند و مادر او را در آغوش می گیرد، در واقع با او هم دلی کرده است. والدین باید برای هم دلی با کودک شان به موارد زیر توجه کنند:
– نسبت به احساسات و نیازهای فرزندشان حساس باشند.
– به طور مداوم از فرزندشان مراقبت کنند.
– نسبت به رفتار مناسب و مطلوب فرزندشان واکنش مناسب نشان دهند.
– از تهدید و تنبیه فیزیکی فرزندشان خودداری کنند.
– وقتی فرزندشان نیازهای عاطفی خود را ابراز می کند، او را از خود نرانند.
– به فرزندشان درباره ی تأثیر رفتار مثبت و منفی اش روی دیگران آگاهی بدهند.
– به فرزندشان کمک کنند که درک کند چگونه رفتار نامناسب او در مواردی به دیگران صدمه زده است.
– خانه ای بدون خشونت خانوادگی برای فرزندان فراهم کنند.
– خودشان در فرصت های مناسب با دیگران هم دلی کنند و در واقع الگوی هم دلی را به فرزندشان یاد دهند.

آیا هم دلی کردن در محل کار ضرورت دارد؟
در مورد منافع و خطرات هم دلی در محل کار زیاد صحبت شده است. عده ای معتقدند در محل کار و هنگام انجام مسئولیت های شغلی و حرفه ای، روابط بین افراد صرفاً باید بر پایه ی قوانین و مقررات و بدون هیچ گونه هم دلی باشد. عده ای حتی هم دلی را در محل کار مضر می دانند؛ آن ها فکر می کنند در روزگار فعلی که رقابت شدید اقتصادی بین شرکت ها، سازمان ها، کارخانه ها و مغازه ها وجود دارد، هم دلی بین کارکنان یا بین رؤسا و کارکنان جایی ندارد و همه ی کارکنان باید بدون توجه به احساسات و نظرات همکاران یا مشتریان، ساعات خاصی را در محلِ کار به انجام مسئولیت خود بپردازند.
تعداد قابل ملاحظه ای از کارکنان و کارگران فکر می کنند مدیران و سازمان ها به آن ها اهمیتی نمی دهند. آن ها احساس می کنند رؤسای شان علاقه ای به نظرات و عقاید آن ها ندارند؛ مسلماً این تفکر بر عملکرد شغلی آنها تأثیر خواهد گذاشت و چنین کارمندانی برای شغل خود ارزشی قایل نمی شوند و از مسئولیت حرفه ای خود لذت نمی برند. در صورت بروز چنین احساسی در کارمندان، عملکرد کلی آن شرکت یا سازمان نیز افت پیدا خواهد کرد.
باید دانست محل کار فقط محل اجرای قوانین و مقررات نیست، بلکه می توان در آن روابط انسانی را به بهترین نحو برقرار کرد. بهترین سازمان ها و موفق ترین کارخانه ها و شرکت ها، آن هایی هستند که فرهنگ هم دلانه دارند و مدیرانی دارند که می توانند عملکرد و رفتار خود را از بیرون و از دید کارکنان و مراجعان خود ببینند و نظرات و احساسات کارمندان شان را درک کنند.

نحوه ی هم دلی با هم کاران
هر چه بیش تر سعی کنید همکاران یا کارمندان تان را درک کنید، هماهنگی شغلی تان بیش تر خواهد شد. عمده ترین نیازی که آن ها در محل کار به شما دارند، این است که به دیدگاه آن ها نیز توجه کنید؛ به این طریق، می توانید به اهداف و انگیزه های آنان پی ببرید و با توجه به انگیزه ها و نظراتشان، رفتار و سخنان شان را درک کنید.
به خاطر بسپارید که در همه حال باید از قضاوت دوری کنید و بدانید که همیشه نظرات شما درست نیست. گذشته را به خاطر بیاورید و مروری بر گفتار و رفتار خودتان داشته باشید. آیا همیشه حق با شما بوده است؟ یا این که در برخی موارد سخنان و رفتار شما نادرست بوده و تأثیرات منفی بر همکاران یا کارمندان تان گذاشته است؟
نکته ی مهم در روابط کاری، اصل درست گوش کردن است.
باید با صبر و توجه زیاد به پیام هایی که همکارتان سعی می کند به شما منتقل کند، گوش دهید. زمانی که گوش می کنید، به او نگاه کنید و به حرکات بدن و تن صدایش توجه داشته باشید. سخنان او را مرتباً برای گفتن نظرات و شکایات خود قطع نکنید، البته می توانید مؤدبانه و با احترام لابه لای سخنان او، برای واضح تر شدن موضوع پرسش هایی بپرسید؛ به این طریق، درک بیش تری از نظرات او خواهید داشت.

فواید هم دلی در محل کار
اگر در روابط خود در محل کار تعادل برقرار کنید، هم دلی برای شما و شرکت تان پیامدهای مثبت به دنبال خواهد داشت. با هم دلی در محل کار روابط تان را با همکاران یا کارمندان تان، گسترش می دهید.
هم دلی با آنها، تشویق شان می کند تا نظرات شان را مشتاقانه به شما بگویند و آگاهی از این نظرات، روابط کاری را تسهیل می کند و راه حل های جدید و مناسبی برای مشکلات پیش آمده در محل کار، ایجاد می کند.
هم دلی با همکاران این فرصت را به شما و آن ها می دهد که سوء تفاهم ها و خطاهای ارتباطی تان را برطرف کنید و به جای اجرای قوانین صرف و بی توجهی به نیازهای انسانی، بینش و نوع دوستی بر روابط تان حاکم شود. بدون هم دلی شما فقط غرق در کار می مانید و ممکن است به حدی در موضوعات اقتصادی یا مسئولیتی درگیر شوید که از بقیه ی مسائل ضروری کار دور بمانید، در حالی که هم دلی شما را نسبت به همه ی مسائل مؤثر در کارتان، آگاه نگه می دارد.
برخی رفتارها قدرت هم دلی را از شما می گیرند. بدترین آن ها، خودبزرگ بینی و فرصت طلبی است. تمایل به دلیل تراشی نیز همان میزان به هم دلی آسیب می زند. هنگام هم دلی از قضاوت در مورد نظرات دیگران بپرهیزید و بعد از شنیدن سخنان دیگران از شایعه پراکنی و بدگویی خودداری کنید. به هنگام شنیدن صحبت دیگران از پرخاشگری بپرهیزید و به فکر رقابت ناسالم با همکاران تان نباشید. از شرمنده کردن و سرزنش کردن دیگران برای کاری که انجام داده اند نیز خودداری کنید.

تأثیر هم دلی در موفقیت شغلی افراد
هم دلی و ایجاد اعتماد برای موفقیت در کسب و رضایت مشتریان و حفظ آنان ضروری است. اگر فروشندگان یک طرفه و بدون توجه به نظرات مشتریان آن ها را وادار به معامله کنند، موفقیت آن ها دوام پیدا نخواهد کرد و رفتارشان حتی گاهی بی احترامی تلقی خواهد شد.
در تجارت باید با مردم به روش مشارکتی برخورد کرد. باید به آن ها کمک کرد که آن چه را دوست دارند، ببینند، تا اعتماد بین دو طرف شکل بگیرد. باید به نظرات شان با دقت گوش داد و علایق شان را درک کرد و سپس به آن ها کمک کرد تا به آن چه انتخاب کرده اند، برسند. در واقع، نباید نظرات و انگیزه ی شخصی خود را به آن ها تحمیل کرد.
اگر مشتریان شکایتی داشته باشند، لازم است به دقت به آن ها توجه و رسیدگی کرد؛ اگر نظرات و شکایات آن ها درست است، باید آن ها را پذیرفت و در پی جبران برآمد و اگر درست نیست، باید با عطوفت و احترام پاسخ مناسب داد و راه های ممکن دیگری را پیش پای آنان گذاشت. رسیدگی و توجه به شکایات مشتریان به ارتقای کیفیت کار کمک می کند و ارتباط با مشتریان را بهبود می بخشد.
منبع مقاله:
رسولیان، مریم، صالحیان، راضیه، (1389)، هم دلی، تهران: چاپ اول1390.