تهیه کننده: مریم مرتضوی

چرا بعضی از زوج ها توصیه های دین درباره ی اظهار محبت کلامی را جدی نمی گیرند؟
برای داشتن زندگی آرام و شاد مهارت های مختلفی لازم است که یکی از مهم ترین آنها مهارت کلامی است. روانشناسان از این مهارت زندگی زناشویی به عنوان قوانین طلایی زندگی نام می برند و معتقدند رعایت این قوانین زندگی را آنقدر به کامتان شیرین می کند که به راحتی می توانید خیلی از سختی ها را تحمل کنید. در دین اسلام توصیه های زیادی درباره ی مهارت سخن گفتن زن و شوهر وجود دارد که شاید خیلی از زن و شوهرها درباره ی این مهارت دینی کمتر بدانند، در حالی که رعایت توصیه ها و سیره ی عملی ائمه معصوم علیهم السلام در این زمینه خیلی از اختلافات زناشویی را حل و فصل می کند.

1- چگونه باید از شوهر استقبال کرد؟
یکی از مهم ترین مهارت ها برای دلگرم کردن همسر این است که وقتی مرد از محل کار به خانه برمی گردد، خانم خانه با نام خداوند متعال به استقبالش برود و در سلام کردن از او سبقت بگیرد. چون کلمه «سلام» یکی از اسامی خداست. همان طور که خدا در آیه ی 23 سوره حشر در ضمن شمردن اسماء الهی می فرماید: «السلام المؤمن»؛ بدین معنا که خداوند متعال آفریننده و ایجاد کننده سلامت و ایمنی بخش است. از سوی دیگر حتی اگر کسی معنای کلمه «سلام» را نداند، ‌به خودی خود متوجه آرامش بخشی آن می شود. پس خانمی که برای استقبال از همسرش که تازه به خانه برگشته به او سلام می کند، با این رفتار خود همسرش را دلگرم و آرام می کند چرا که کلمه «سلام» آهنگی ملایم و آرام و لطافت و نرمش خاصی دارد که گوش شنونده را می نوازد و او را آرام می کند. در همین خصوص در کتاب «حلیه المتقین» روایتی از امام صادق علیه السلام وجود دارد که مردی خدمت پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم رفت و عرض کرد: «‌من همسری دارم که وقتی وارد منزل می شوم به استقبالم می آید، وقتی از خانه بیرون می آیم بدرقه ام می کند، وقتی غمگینم دلیل غمم را می پرسد و می گوید اگر غمت برای روزی است، نگران نباش چون خدا روزی انسان ها را تکفل کرده. اگر غمت برای آخرت است، نگران نباش. تلاش کن که خداوند پاداشت را می دهد». پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در پاسخ به او می فرمایند: «خداوند متعال کارگزاران ویژه ای دارد که به بندگان کمک می کنند. همسر تو یکی از این کارگزاران و بندگان خاص خداست که خدا برای او اجر جهاد در راه خدا و شهادت را می نویسد».

2- به نرمی و آرامی صحبت کنید
شیوه ی سخن گفتن ائمه ی معصوم علیهم السلام هم متفاوت بوده است. در کتاب «بحارالانوار» از امام علی علیه السلام روایتی نقل شده که حضرت می فرمایند: «نرمش در سخن و با صدای رسا سلام کردن یکی از عبادت هاست». بنابراین آهسته و نرم صحبت کردن یکی از مهارت هایی است که همسران باید در زمان صحبت کردن با یکدیگر آن را مورد توجه قرار دهند. مشخص است که زبان تند و خشن نه تنها آرامش خانواده را تهدید می کند بلکه گوینده را هم به عذاب دچار می کند. در این خصوص حدیثی از امام صادق علیه السلام در کتاب «تحف العقول» نقل شده که می فرمایند: «در رابطه میان زن و شوهر، مرد از سه چیز بی نیاز نیست و زن هم از سه چیز بی نیاز نیست. مرد باید با زن خوش رفتاری و مدارا داشته باشد تا بتواند محبت و علاقه او را جلب کند، ظاهرش را در برابر او آراسته کند و گشاده دست و بخشنده باشد. زن هم باید خودش را از پلیدی دور نگه دارد و تمیز و مرتب باشد، اظهار محبت کند و به نحوی رفتار کند که شوهر را نسبت به خودش بددل نکند.» بنابراین نرمش و مدارا در سخن گفتن باید هم از طرف خانم رعایت شود و هم از طرف آقا. چون اگر قرار باشد یکی از همسران مدام رعایت محبت و احترام را بکند اما دیگری ذره ای محبت از خود نشان ندهد، در خانواده صمیمیت ایجاد نخواهد شد.

3- آرام و بامحبت صدایش کن؛
شیوه صدا زدن همسر یکی از مهارت های کلامی است که باعث برقراری محبت بین زوجین می شود. درواقع کسی که همسر خود را با لحنی آرام و محبت آمیز صدا می زند، ‌او را به آرامش دعوت می کند اما صدا زدن با لحن تند و با کلمات توهین آمیز، باعث تنش و مشاجره در خانواده می شود. به همین دلیل گفته می شود با نوع صدا زدن همسرتان مشخص می شود که چه حسی نسبت به او دارید و در ادامه صحبت هایتان می خواهید با او به نرمی سخن بگویید یا دنبال دعوا هستید. البته در خصوص شیوه صدا زدن همسر چند نکته نباید فراموش شود: اول اینکه بدون گفتن اسم همسرتان یا جایگزین مناسبی به جای اسم، با او شروع به صحبت نکنید. البته این جایگزین اسم می تواند برحسب سلیقه زن و شوهر انتخاب شود. دوم اینکه در صدا زدن از پسوند یا پیشوند توهین آمیز و بی ادبانه خودداری کنید. زمانی که مرد یا زنی همسر خود را با اسم و لحن مورد علاقه اش صدا می زند، علاوه بر اینکه خستگی و ناراحتی را از او دور می کند، این پیام را می رساند که نسبت به او علاقه مند است.

4-«دوستت دارم» یادتان نرود
ابراز محبت یعنی نشان دادن محبت قلبی نسبت به دیگری. این شیوه یکی از بهترین راه های جلب محبت همسر است که می تواند در قالب کلمات هم ادا شود. در جلد پنجم کتاب «کافی» به نقل از پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم نوشته شده: «این گفتار مرد به همسرش که «من تو را دوست دارم» هرگز از قلب زن بیرون نمی رود». درواقع این جمله چنان معجزه ای می کند که زن با شنیدن آن حاضر می شود تمام زندگی و داشته خودش را برای آرامش و رفاه همسر و فرزندانش فدا کند و در عین حال، هیچوقت این ابراز محبت شوهرش را از یاد نخواهد برد. حواسمان باشد که داشتن محبت قلبی نسبت به همسر برای یک زندگی آرام و شیرین کفایت نمی کند. درواقع لازم است که محبت ها به زبان بیاید تا طرف مقابل با شنیدن آن، دلش آرام بگیرد. این محبت و قدردانی می تواند در قالب جملاتی ادا شود، مانند: «چه غذای خوشمزه ای آماده کرده ای»، «دست شما درد نکند»، «خسته نباشید»، «چقدر با این لباس زیبا شده ای» و… در عین حال آقایان باید توجه داشته باشند که خانم ها به طور ذاتی نازک دل و حساسند. به همین دلیل بیشتر از مردان به مهر و محبت نیاز دارند. هنگامی که زنی با مهر شوهرش مواجه شود، محبت خود را بیشتر از قبل به او ابراز می کند و انگیزه اش برای خدمت به همسر و خانواده بیشتر می شود. اظهار محبت از طرف زن نیز یکی از راه های جلب محبت شوهر است. در کتاب «مستدرک الوسائل» به نقل از امام رضا علیه السلام نوشته شده: «بعضی از زن ها برای شوهرانشان بهترین غنیمت هستند؛ زنانی که برای شوهرانشان اظهار عشق و محبت کنند». به همین دلیل لازم است که زن در برابر شوهرش، غرور بی جا و حجب و حیا را کنار گذاشته و از ابراز محبت نسبت به او دریغ نکند. بدین ترتیب اظهار محبت بین همسران نه تنها بسیاری از سوءتفاهمات و مشکلات را حل می کند بلکه باعث می شود که فضای خانه و خانواده برای آنها لبریز از نشاط و آرامش باشد.

5-با هم شوخی کنید
شوخی کردن و گفتن جملات آرام بخش از نکاتی است که می تواند فضای خانواده را آرام کند. در همین خصوص روایتی در کتاب «بحارالانوار» نوشته شده؛ روزی امام صادق علیه السلام از شخصی پرسیدند: «چقدر با همسرت شوخی می کنی؟» مرد در جواب عرض کرد: «خیلی کم!» سپس امام صادق علیه السلام فرمودند: «این طور نباشید. با یکدیگر شوخی کنید. چون شوخی از خوش اخلاقی پدید می آید». وقتی زن و شوهری این صفت را در زندگی خود داشته باشند و هر روز در حد چند کلمه با هم شوخی کنند، با این کار خود بار زندگی را سبک می کنند. البته در خصوص شوخی کردن نکاتی وجود دارد که رعایت کردن آنها ضروری است. یکی از موارد، دوری کردن از توهین و ناسزاست. در جلد دوم کتاب «کافی» به نقل از امام باقر علیه السلام نوشته شده: «خداوند عزوجل کسی را که در میان جمع شوخی کند دوست دارد به شرط آنکه توهین نکند.» درواقع توهین کردن هنگام شوخی نه تنها موجب شاد شدن دل همسر نمی شود بلکه او را آزار می دهد و زمینه ساز کینه در قلب او می شود. به همین دلیل باید از شوخی هایی که دل همسر را می رنجاند دوری کرد. از سوی دیگر لازم است که شوخی کردن با تحقیر کردن شخصیت دیگری همراه نباشد. در غیر این صورت همین شوخی موجب از بین رفتن محبت و آغاز کننده دعوا و مشاجره بین زوجین می شود.

6- برای هم دعا کنید
وقتی زن و شوهری برای یکدیگر دعا می کنند، زمینه ارتباط مسالمت آمیزی را فراهم می کنند. زنی که بشنود همسرش هنگام دعا کردن او را از یاد نمی برد، دلش گرم می شود که مورد محبت او قرار گرفته. این احساس در مورد مردان نیز وجود دارد. خداوند متعال در قرآن کریم این نوع دعاها را به مردم آموزش داده تا به صورت فردی و جمعی یکدیگر را دعا کرده و برای خودشان طلب خیر کنند تا علاوه بر بهره مند شدن از لطف خدا، در دل همسر و خانواده خود ایجاد محبت و صمیمیت کنند. یکی از نمونه های این دعا در آیه 74 سوره فرقان آمده است؛ «پروردگارا! به ما از همسران و فرزندانمان آن ده که مایه روشنی چشمان ما باشد و ما را پیشوای پرهیزکاران قرار ده». همچنین در آیه 28 سوره مبارکه نوح می فرماید: «پروردگارا! من و پدر و مادرم و هر مؤمنی را که به سرای من داخل شود بیامرز».

7-چه کلام هایی نگوییم؟ زبان سرخ و سر سبز
می دانید اولین خطری که زندگی زناشویی شما را تهدید می کند چیست؟ در جلد دوم کتاب «کافی» به نقل از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم نوشته شده است: «به مردن ناسزا نگویید که با این کار در میان آنها دشمن پیدا می کنید.» تندزبانی، بدخویی و پرخاشگری خصلت هایی است که خوشی های زندگی را از ناحیه زبان تهدید می کنند. اگر زنی در برابر شوهرش بدزبان شد و به او توهین کرد، همان اول یک ضربه محکم به احساس او می زند. در مقابل، اگر مردی بدزبان و تندخو باشد، محبت او را خدشه دار می کند. وقتی این بدزبانی ها در خانواده ادامه پیدا کند نه تنها مهر و محبت میان زن و شوهر از بین می رود بلکه امکان دارد که کینه و نفرت جایگزین محبت آنها شود. بدتر از همه اینکه سنگدلی و قساوتی که در نتیجه این بدزبانی ها و به خصوص زخم زبان ها ایجاد می شود، به آسانی از بین نمی رود و مهم ترین آسیبی است که در کمین زندگی های زناشویی قرار گرفته چرا که زخم زبان و مقایسه همسر با دیگران چیزی نیست که به سادگی از ذهن زن یا مرد پاک شود.
بدترین شکل آسیب زبان این است که زنی شوهرش را با مردان دیگر مقایسه کند و مثلاً بگوید «ببین فلانی چقدر مرد خوبی است و چه زندگی خوبی برای همسرش فراهم کرده» یا اینکه مردی در مقایسه همسرش با زنان دیگر بگوید «ببین فلانی چه زن خوبی است». این جملات که معمولاً بدون فکر و اندیشه منطقی و عاقلانه بر زبان بعضی از خانم ها و آقایان جاری می شوند، مانند سیل نابودکننده ای هستند که محبت را از ریشه می کند و از بین می برد.
منبع مقاله :
نشریه همشهری آیه، شماره 14.