نویسنده: عطیه اکبری
طب سنتی برای درمان سردرد چه نسخه‌ای می‌پیچد؟
گاهی اوقات همین‌طوری سروکله‌اش پیدا می‌شود اما وقتی سراغتان می‌آید خواب و خوراکتان را از بین می‌برد؛ به حدی که حتی مسکن‌های جور واجور قوی هم بعد از چند نوبت استفاده دیگر افاقه نمی‌کند. در طب نوین به این بیماری «میگرن» می‌گویند و حکمای طب سنتی نامش را «صداع» گذاشته‌اند. هرچند که در طب نوین درمان قطعی برای آن وجود ندارد اما حکمای طب سنتی برخلاف طب نوین که آن را بیماری صعب‌العلاجی می‌دانند معتقدند این بیماری را می‌توان درمان کرد. اگر خدای نکرده مبتلا به این بیماری هستید پیشنهاد می‌کنیم در این مطلب با ما همراه باشید.
1- سردردهای سرد و گرم
هریک از سردردهای سرد و گرم یا به عبارتی دموی، سفراوی، سوداوی و بلغمی علائم خاص خودشان را دارند و درمان‌هایشان هم تا حدودی متفاوت است. دکتر ابراهیمی درباره علائم سردردهای گرم می‌گوید: «افرادی که با قرارگرفتن در معرض آفتاب سردردشان بیشتر می‌شود یا اگر غذاهایی با طبیعت گرم بخورند بیماری‌شان عود می‌کنند سردرد گرم دارند. در سردردهای صفراوی درد از ناحیه پیشانی و جلوی سر شروع می‌شود. دسته دوم سردردهای دموی است که در آن درد از پیشانی شروع می‌شود و تمام سر را می‌گیرد و در شقیقه به صورت نبض ادامه پیدا می‌کند. روش درمان در سردردهای گرم تقریباً یکسان است. این افراد باید از خوردن غذاهایی با طبیعت گرم خودداری کنند. خوردن آب انار، رب انار، ریواس، تمرهندی، آش جو با سرکه و عرق کاسنی هم توصیه می‌شود. البته این درمان باید در مرحله بعد با حجامت عام و حجامت سر ادامه پیدا کند. در سردردهای بلغمی درد معمولاً از گردن و پشت سر شروع و هنگام سردی و استرس تشدید می‌شود. البته گاهی همراه با حالت تهوع است و فرد در سرش احساس سنگینی می‌کند. این بیماری با کندذهنی و سردردهای خیلی دردناک همراه است که برای درمان آن هفت جلسه بادکش‌گذاری کتف و حجامت پیشنهاد می‌شود. نوع چهارم سردردهای سوداوی هستند که معمولاً کل سر را درگیر می‌کند و با سروصدا، عصبانیت، شلوغی، ترافیک، استرس، آلودگی هوا درد تشدید می‌شود. بادکش‌گذاری و حجامت و مصرف سرکنگبین، ماساژ سر، شانه‌زدن موها با شانه‌های درشت در درمان آن مؤثر است. غذاهایی مانند بادمجان، سوسیس و کالباس، غذاهایی با ادویه تند، قهوه و نسکافه، سرخ‌کردنی‌ها، سیگار و قلیان هم نباید مصرف شود. اگر سردردتان از نوع سرد است هوای سرد برایتان ضرر دارد. بنابراین می‌توانید با آغاز فصل سرما پیشانی‌تان را ببندید».
2- شناسایی 28 نوع سردرد
کارشناسان طب سنتی 28 نوع سردرد را شناسایی کرده‌اند که هرکدام دلایل خاصی دارند. دکتر محمدابراهیم ابراهیمی می‌گوید: «سردردها در طب سنتی بر اساس عوامل به وجود آورنده آن تقسیم‌بندی می‌شوند، مثلاً می‌گویند سردرد با مشارکت کلیه یا سردرد با مشارکت معده. دلیل این نامگذاری هم مشخص است. وقتی می‌گوییم سردرد با مشارکت کلیه یعنی مشکلی در کلیه فرد مبتلا به سردرد وجود دارد. این مشکل سمومی را در کلیه به وجود می‌آورد که بخارات آن به مغز می‌رسد و باعث و بانی سردردهای شدید می‌شود. بر همین اساس، حکمای طب سنتی بعد از شناسایی ریشه سردرد آن را درمان می‌کنند».
3- تغییر عادت‌های غذایی و زندگی
عوامل زیادی در به وجودآمدن بیماری میگرن مؤثر است؛ از تغییر سبک زندگی به دلیل توسعه شهرنشینی گرفته تا تغییر عادت‌های غذایی و هیجانات مثبت و منفی دکتر ابراهیمی در باره عوامل
ابتلا به این بیماری می‌گوید: «استرس، هیجانات، شادی بیش از حد، ریزگردها و آلودگی شیمیایی ناشی از ترافیک، غلظت خون، فعال‌بودن نزله (خلط کثیف در گردن)، استفاده بیش از حد از رسانه‌های صوتی و تصویری، ناراحتی کبد، داشتن دندان خراب، ضعف بینایی، کار زیاد و خسته‌کننده، برانگیختن عواطف منفی در خود (مثل کینه و نفرت و حسادت)، زیاده‌روی در نوشیدن چای پررنگ، سمومی که به طورکامل از بدن دفع نشده باشند (مثل اثرات داروی بیهوشی در زمان عمل جراحی)، کمبود خواب، خواب زیاد به خصوص عصرها، تنگی نفس، رانندگی زیاد و بدون استراحت، صداهای بلند، نورهای شدید و درخشان و تند، بوهای شدید و فضاهای شغلی نامتعارف در ابتلا به بیماری میگرن مؤثرند».
4- با اینها به مبارزه سردرد بروید
حکمای طب سنتی برای درمان سردردهای میگرنی انواع مختلفی از دمنوش‌ها و بخورات را تجویز کرده‌اند. البته قبل از استفاده از دمنوش و بخورات بهتر است دلیل سردردتان را ریشه‌یابی کنید. هرچند این دمنوش‌ها برای انواع مختلف سردرد توصیه شده.
الف. دمنوش گشنیز
200 گرم گشنیز را همراه 50 گرم پونه و 50 گرم نعنا مخلوط کنید. هرشب نصف استکان از مخلوط فوق را در یک کاسه آب بجوشانید و به مدت 10 دقیقه بخور دهید. البته نوع دیگری از بخور گشنیز هم وجود دارد. یک استکان تخم گشنیز را با گل ختمی، پونه، بابونه و آویشن هرکدام به اندازه 50 گرم مخلوط کنید و هرشب قبل از خواب آنها را با سه الی چهار لیوان آب در یک کاسه بجوشانید و به مدت 10 دقیقه بخور بگیرید.
ب. دمنوش بابونه
50 گرم گل بابونه را با همین مقدار چای کوهی (گل راعی) و 25 گرم سنبل‌الطیب و 25 گرم اسطوخودس مخلوط کنید. حدود یک مشت از این مخلوط را با آب سرد بشویید و سپس با یک لیوان آب جوش به مدت 10 دقیقه دم کرده و روزی دو لیوان از آن را میل کنید. البته در صورتی که دیابت ندارید می‌توانید با تکه‌ای نبات طعم این دمنوش را شیرین کنید.
ج. دمنوش ریحان
ریحان در کاهش سردردهای میگرنی تأثیر قابل ملاحظه‌ای دارد. 5 تا 10 گرم ریحان تازه را در یک فنجان آب جوش بریزید تا 15 دقیقه دم بکشد. بعد آن را صاف کنید و با عسل یا شکر شیرین کرده و بعد از غذا یک فنجان از آن را میل کنید. مصرف روزانه این دمنوش تا حد زیادی از بروز سردردهای میگرنی پیشگیری می‌کند و در صورت بروز میزان درد خفیف‌تر می‌شود.
د. دمنوش سوسن
دمنوش سوسن انواع سردرد بخصوص سردردهای میگرنی را تسکین می‌دهد. کافی است دو عدد بزرگ سوسن تازه یا 15 گرم برگ خشک سوسن را در یک لیتر آب جوش بریزید و 15 دقیقه بگذارید دم بکشد. سپس آن را صاف کنید و با عسل شیرین نمایید و هر روز دو تا سه فنجان از آن را بنوشید.
هـ. دمنوش برگی
به گفته حکمای طب سنتی خوردن آب برگ چغندر و دمکرده برگ درخت گلابی سردرد و میگرن را تسکین می‌دهد. برای تهیه این دمنوش باید 100 گرم برگ خشک درخت گلابی را در یک لیتر آب جوش بریزید و 20 دقیقه بگذارید دم بکشد. سپس آن را صاف کرده و یک گلابی را بدون آنکه پوست بکنید به قطعات نازکی ببرید و داخل آن بریزید و موقعی که درد میگرنتان شروع شد. یک فنجان از آن را میل کنید.
و. دمنوش آویشن
دمکرده آویشن هم برای درمان سردردهای شدید بسیار مؤثر است. برای تهیه این دمنوش باید 10 تا 15 گرم آویشن تازه یا خشک را در یک لیتر آب بریزید و بگذارید 10 دقیقه دم بکشد. نوشیدن این دمنوش در کمتر از 20 تا 30 دقیقه درد شما را آرام می‌کند.
5- زنجبیل معجزه می‌کند
مطالعات انجام‌شده توسط محققین دانمارکی نشان داده که زنجبیل در کنترل و بهبود سردردهای میگرنی نقش مؤثری دارد. آنها معتقدند اثر زنجبیل در پیشگیری و کنترل میگرن معادل داروهای مسکن شیمیایی است. دکتر ابراهیمی در این خصوص می‌گوید: «فقط کافی است با شروع علائم میگرن، در حدود یک‌سوم قاشق مرباخوری پودر زنجبیل را در آب گرم ریخته و بنوشید. می‌توانید از زنجبیل تازه در رژیم غذایی روزانه استفاده کنید. البته حواستان باشد که این تجویز برای افرادی توصیه شده که سردردشان از نوع سردردهای سرد است و اگر سردردتان از نوع صفراوی یا دموی باشد خوردن زنجبیل به دلیل طبیعت بسیار گرمی که دارد نه تنها حالتان را بهتر نمی‌کند بلکه بدتر هم می‌شوید».
6- توصیه‌های ائمه (ع)
* نبی مکرم اسلام (صلی الله علیه وآله وسلم) «شستن پاها با آب سرد پس از بیرون آمدن از حمام، باعث ایمنی از سردرد می‌شود».
* پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) «حنا ثواب عمل مؤمن را می‌افزاید. سردرد را از بین می‌برد. سوی چشم را زیاد می‌کند و مهتر گیاهان خوشبو در دنیا و آخرت است».
* امام صادق (علیه السلام) «شستن سر با گل ختمی مایه ایمنی از سردرد است.»
* نبی مکرم اسلام (صلی الله علیه وآله وسلم) «حجامت سر درمانی برای دیوانگی، جذام، شب‌کوری، پیسی و سردرد است».
* امام صادق (علیه السلام) «چه خوب روغنی است روغن بنفشه چرا که درد را از سر و چشمان می‌برد. پس آن را به سر خود بمالید».
* امام کاظم (علیه السلام) «شستن سر با گل ختمی در روز جمعه از سنت است. روزی را سرشار می‌کند. فقر را از بین می‌برد. مو و پوست را نیکو می‌کند و مایه ایمنی از سردرد است».
* امام رضا (علیه السلام) در پاسخ به علی‌بن یقطین که پرسید درد شدید در سرم حس می‌کنم. به گونه‌ای که چون بادی به من می‌خورد چیزی نمی‌ماند که از هوش بروم. چنین فرمود: «بر تو باد انفیه عنبر و زنبق که پس از غذاخوردن به اذن خدا عافیت یابی».
7- علائم سردردهای سرد و گرم چیست؟
هریک از سردردهای گرم و سرد یا به عبارتی دموی، صفراوی، سوداوی و بلغمی علائم خاص خودشان را دارند و درمان‌هایشان هم تا حدودی متفاوت است. دکتر ابراهیمی درباره علائم سردردهای گرم می‌گوید: «افرادی که با قرارگرفتن در معرض آفتاب سردردشان بیشتر می‌شود یا اگر غذاهایی با طبیعت گرم بخورند بیماری‌شان عود می‌کند سردرد گرم دارند. در سردردهای صفراوی درد از ناحیه پیشانی و جلوی سر شروع می‌شود. دسته دوم سردردهای دموی است که در آن درد از ناحیه پیشانی شروع می‌شود و تمام سر را می‌گیرد و در شقیقه به صورت نبض ادامه پیدا می‌کند. روش درمان در سردردهای گرم تقریباً یکسان است. این افراد باید از خوردن غذاهایی با طبیعت گرم خودداری کنند. خوردن آب انار، رب انار، ریواس، تمر هندی، آش جو با سرکه و عرق کاسنی هم توصیه می‌شود. البته این درمان باید در مرحله بعد با حجامت عام و حجامت سر ادامه پیدا کند». دکتر ابراهیمی درباره علائم سردردهای بلغمی و سوداوی می‌گوید: «در سردردهای بلغمی درد معمولاً از گردن و پشت سر شروع می‌شود و هنگام سردی و استرس تشدید می‌شود. البته گاهی همراه با حالت تهوع است و فرد در سرش احساس سنگینی می‌کند. این بیماری با کندذهی و سردردهای خیلی دردناک همراه است که برای درمان آن هفت جلسه بادکش‌گذاری کتف و حجامت پیشنهاد می‌شود. نوع چهارم سردردهای سوداوی هستند که معمولاً کل سر را درگیر می‌کنند و با سروصدا، عصبانیت، شلوغی، ترافیک، استرس، آلودگی هوا درد تشدید می‌شود. بادکش‌گذاری و حجامت و مصرف سرکنگبین، ماساژ سر و شانه‌زدن موها با شانه‌های درشت در درمان آن مؤثر است.
منبع مقاله :
همشهری آیه، شماره 42
