نویسنده: محمد غفارنیا
در هر جامعه کودکان یتیمی وجود دارد که در زمان طفولیت، پدر خود را از دست داده‌اند. معلوم است که این کودکان طعم شیرین عاطفه و محبت را به قدر کافی نچشیده‌اند. از آنجا که کمبودهای فردی سبب پیدایش خصلتهای خطرناک و زیان بار می‌گردد، اگر خلا این محبت ها در یتیمان جبران نگردد، کودکانی ناسالم، سنگدل و گاهی جانی، پرورش خواهند یافت. به همین جهت دین مقدس اسلام رفع نیازهای مالی، اخلاقی و اجتماعی یتیمان را از مهم‌ترین برنامههای تربیتی خود قرار داده است؛ به ویژه در مورد نوازش، دلجویی و رفع کمبودهای عاطفی آنان سفارشات خاصی نموده و پاداشهای معنوی ارزنده‌ای را در نظر گرفته است.
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می‌فرمایند:
(أَنَا وَکَافِلُ الْیَتِیمِ فِی الْجَنَّهِ هَکَذَا ، وَأَشَارَ بِالسَّبَّابَهِ وَالْوُسْطَى)
من و سرپرست یتیم، مانند این و در بهشت خواهیم بود. به شرط این که تقوای الهی را پیشه کند. سپس اشاره به انگشت سبابه و انگشت وسط خود نمودند. (1)
یکی از یاران پیامبر به نام ابی اوفی می‌گوید: ما خدمت رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نشسته بودیم، پسر بچه‌ای خدمت حضرت آمد و عرض کرد: کودکی یتیم هستم، خواهری یتیم دارم و مادری بیوه زن. از آنچه خدا به شما اطعام کرده به ما نیز اطعام کنید، تا خداوند از آنچه نزد اوست، آن قدر به شما ببخشد که خشنود شوید.
پیامبر فرمود: چه زیبا گفتی ای پسر، سپس رو به بلال کرده، فرمودند: برو از آنچه نزد ماست بیاور. بلال بیست و یک خرما با خود آورد.
پیامبر فرمود: هفت دانه برای تو، هفت دانه برای خواهرت، هفت دانه برای مادرت. معاذبن جبل برخاست دستی بر سرکودک یتیم کشید و گفت: خداوند یتیمی تو را جبرن کند و تو را جانشین صالحی برای پدرت قرار دهد. (2)
پیامبر خدا رو به معاذ کرد و فرمود: معاذ، انگیزه تو برای این کار چه بود؟
معاذ عرض کرد: محبت و رحمت.
حضرت فرمود: هر کس از شما سرپرستی یتیمی را بر عهده گیردو حق او را ادا کند و دست بر سر یتیم بکشد، خداوند به عدد هر مویی، گناهی از او محو می‌کند، و به هر مویی درجه‌ای به او می‌بخشد، و به هر مویی حسنه‌ای برای او می‌نویسد. (3)
این جاست که خداوند متعال در قرآن کریم پس از موهبتهای خود به پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)، سه دستور مهم را در این رابطه به او می‌دهد و در نخستین آن می‌فرماید:
(فَأَمَّا الْیَتِیمَ فَلا تَقْهَرْ): اما یتیم را تحقیر مکن و با او با خشونت رفتار مکن. (4)
حضرت امیرالمؤمنین در وصیتنامه معروفش، توجه به یتیمان را در کنار توجه به نماز و قرآن قرار داده می‌فرماید:
(اَللَّهَ اَللَّهَ فِی اَلْأَیْتَامِ فَلاَ تُغِبُّوا أَفْوَاهَهُمْ وَ لاَ یَضِیعُوا بِحَضْرَتِکُمْ) (5)
خدا را، خدا را درباره یتیمان، آنها را گاهی سیر و گاهی گرسنه نگذارید، و نکند در حضور شما، آنها ضایع شوند!
پی‌نوشت‌ها:
1-نورالثقلین: ج5. ص 597. ح23.
2-این کودک فرزند یکی از مهاجران بود.
3-مجمع البیان: ج10. ص506.
4-ضحی/9.
5-نهج البلاغه: نامه47.
منبع مقاله :
غفارنیا، محمد، (1387) 142 قصّه از قرآن: همراه با شأن نزول آیاتی از قرآن، قم: جامعه القرآن الکریم، چاپ اول
