نویسنده: محمد غفارنیا

پیامبر بزرگوار اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) در سال دهم هجرت، برای انجام وظیفه حج عازم مکه معظمه گردید.
در آن سفر عده‌ی زیادی از مسلمانان که مورخان آنها را تا صد و بیست هزار نفر تخمین زده‌اند، به شوق همسفری با پیامبر در سفر حج، همراه آن حضرت حرکت کردند. چون این واقعه سترگ با آخرین سال عمر رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) مصادف بود به حجه الوداع مشهور شد.
پیامبر پس از انجام مراسم حج درحالی که انبوهی از مردم مکه ایشان را بدرقه می‌کردند، راه مکه را به سمت مدینه در پیش گرفتند.
وقتی به سرزمین ضوجان رسیدند، پیک وحی فرود آمد و این آیه را آورد:
(یا اَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا اُنْزِلَ اِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَ اِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ‌ … وَ اللَّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النّاسِ)
ای پیامبر، آنچه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده است را به مردم برسان و اگر چنین نکردی، رسالت او را انجام نداده ای. خداوند تو را از (خطراحتمالی) مردم، نگاه می‌دارد. (1)
با نزول این آیه، پیامبر اسلام خود را از شر دشمنان در امان دید؛ لذا دستور داد همه توقف کردند و آن جمعیت زیاد را در اوج آفتاب سوزان ظهر نگاه داشت.
پس موذن با صدای الله اکبر بانگ اذان سر داد، پس از اتمام نماز، حضرت روی درختی (2) [لباسی انداخته، سایه بان درست کردند و از جهاز شتران منبری ترتیب دادند] قرار گرفت؛ سپس دست علی (علیه السلام) را گرفت و فرمود: ایها الناس در میان شما چه کسی برتر و بالاتر است؟
همه یکدل و یک زبان فریاد بر آورند: خدا و رسول او. فرمود: ای گروه مردم، هر کس که من مولای او هستم، بعد از من علی مولای او خواهد بود. سپس به دعا پرداخت و فرمود: خدایا، دوست بدارهر کس که علی را دوست بدارد، و دشمن بدار هر کس را که با علی دشمنی کند. (3) و یاری کن هر کسی که علی را یاری کند و خوار گردان کسی که علی را خوار گرداند.
سپس فرمود: ایها الناس، علی از من است و من از او هستم. علی نسبت به من مانند هارون است نسبت به موسی؛ با این تفاوت که بعد از من دیگر پیغمبری نیست.
امام باقر (علیه السلام) می‌فرماید: اطاعت از ولایت علی بن ابی طالب آخرین فریضه و تکلیف واجبی بود که خداوند آن را بر امت پیامبر واجب فرمود. خداوند در این آیه می‌فرماید:
(الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دینَکُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتی وَ رَضیتُ لَکُمُ الْإِسْلامَ دیناً)
امروز دین شما را کامل کردم و نعمت خود را بر شما تمام نمودم و اسلام را به عنوان دین شما برگزیدم. (4)
(ابوسعید خدری می‌گوید: پس از نزول این آیه، رسول خدا فرمودند: الله اکبر علی اکمال الدین و اتمام النعمه و رضی الرب برسالاتی و ولایت علی بن ابی طالب من بعدی: الله اکبر بر کامل شدن دین و تمام شدن نعمت خدا و خشنودی خدا از رسالت من و ولایت علی بعد از من. (5)
ماجرای تفویض ولایت در غدیر، در روز هفدهم ماه ذی الحجه سال دهم هجری اتفاق افتاد. از این واقعه تا رحلت حضرت رسول (صلی الله علیه و آله و سلم) صد روز بیشتر طول نکشید. (6)

پی‌نوشت‌ها:

1-مائده/67.
2-بنا به نوشته الغدیر، این درخت از درختان بزرگ بیابانی که خارهای بزرگی دارند بوده است.
3-مناقب. خوارزمی، ص135؛ ینابیع الموده، قندوزی، ص30؛ ابن طریق نیز در کتاب عمه چهل حدیث در مورد «حیث غدیر»آورده است. العمده لا بن طریق. ص92الی 119.
4-برهان: ج1. ص436. ح8. با اندک تفاوت.
5-مجمع البیان: ج3. ص159، مناقب: خوارزمی. ص135.
6-برهان: ج1. ص436. ح8. با اندک تفاوت.
منبع مقاله :
غفارنیا، محمد، (1387) 142 قصّه از قرآن: همراه با شأن نزول آیاتی از قرآن، قم: جامعه القرآن الکریم، چاپ اول