وَ ألبِسْنِی زِینَهَ المُتّقینَ فی… َالقَولِ بِالحَقِّ وَ إن عَزّ‌. [۱]

سخن در تبیین این فراز نورانی از دعای مکارم الاخلاق بود که در آن توفیق حق‌گویی به عنوان یکی از زیورهای انسان‌های با تقوا، از خداوند درخواست شده است.

اولین نکته‌ای که در این رابطه بیان کردیم، ریشه قرآنی این دعا بود که گفتیم در دو آیه از قرآن، این مطلب به روشنی بیان شده است. آیه اول، آیه ۱۳۵ سوره مبارکه نساء بود که در جلسه قبل آن را خواندیم. آیه دوم، آیه هشتم از سوره مبارکه مائده است که می‌فرماید:

﴿یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا کُونُوا قَوَّامینَ لِلَّهِ شُهَداءَ بِالْقِسْطِ وَ لا یَجْرِمَنَّکُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلى‌ أَلاَّ تَعْدِلُوا اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوى‌ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبیرٌ بِما تَعْمَلُون‌﴾.[۲]

اى مؤمنان! براى خداوند بپاخیزید و با دادگرى گواهى دهید و نباید دشمنى با گروهى ‌شما را وا دارد که دادگرى نکنید، دادگرى ورزید که به پرهیزگارى نزدیک‌تر است و از خداوند پروا کنید که خداوند از آنچه انجام مى‌دهید آگاه است.

در آیه قبل توصیه شده بود که اهل ایمان، قیام به قسط کنند و برای خدا شهادت بدهند، هر چند که این شهادت بر ضد خود آنها یا بر ضد پدر و مادر و نزدیکانشان باشد و در این آیه به بالاتر از آن توصیه شده است، یعنی نه تنها نسبت به دوستان خود با شهادت حق دادن، عدالت را رعایت کنید؛ بلکه در مورد دشمنان خود هم خلاف حق نگویید: ﴿لا یَجْرِمَنَّکُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلى‌ أَلاَّ تَعْدِلُوا﴾.

این مطلب در یکی از وصیت‌های امیر المؤمنین (علیه السّلام) به فرزندشان امام حسین (علیه السّلام) طبق نقل، چنین آمده است:

اوصیکَ بِتَقوَى اللَّهِ فی الغِنى‌ و الفَقرِ … و بِالعَدلِ عَلَى الصَّدیقِ و العَدُوِّ.[۳]

تو را سفارش مى‌کنم به پرواى از خدا در روزگار توانگرى و تهیدستى … و به رعایت عدالت با دوست و دشمن.

همچنین در روایت دیگری از ایشان چنین نقل شده است:

أعدَلُ النّاسِ مَن أنصَفَ مَن ظَلَمَهُ.[۴]

عادل‌ترین مردم، کسى است که با آن کسی که بر او ستم روا داشته است به انصاف رفتار کند.

مصداق بارز رعایت نکردن انصاف در درگیری‌های سیاسی خصوصاً قبل از انتخابات ملاحظه می‌شود و چه کم هستند افرادی که واقعا از قرآن پیروی می کنند و نسبت به مخالفین سیاسی خود حق و انصاف را رعایت می‌کنند و با وجود اختلاف نظر، خوبی‌های طرف مقابل را هم می‌بینند. این است که امیر مؤمنان (علیه السّلام) طبق نقل می‌فرماید:

قَلَّما یُنصِفُکَ اللِّسانُ فی‌ نَشرِ قَبیحٍ‌ أو إحسانٍ.[۵]

چه کم است که زبانت در انتشار بدى یا نیکى، انصاف داشته باشد!