تأثیر دعا در زندگی انسان چیست؟

پاسخ

ابتدا لازم است به دو نکته اشاره شود:
1. دعا در اصطلاح اهل شرع گفتگو کردن با حق تعالی به نحو طلب حاجت و درخواست حل مشکلات از درگاه او و یا به نحو مناجات و یاد صفات جلال و جمال ذات اقدس اوست.[1] 2. انسان دارای دو ساحت و دو بُعد است. 1ـ بعد معنوی. 2ـ بعد مادی، آثار دعا قسمتی مربوط به بعد معنوی و قسمت دیگر مربوط به بعد مادی است که در بیان آثار دعا به هر دو قسمت اشاره شده است.
با توجه به مطالب فوق می گوئیم: آنچه که از متون دینی استفاده می شود این است که دعا آثار فراوانی در زندگی انسان دارد که به جهت اختصار به چند مورد در ذیل اشاره می نماییم:
1ـ دعا حالت انس و الفت روح و دل ، با ذات خدا است و حصول آرامش و سکون برای نفس می باشد،[2] همانند مشتاقی که دوست خود را یافته، از دیدارش خوشحال و از سخنانش لذت می برد، مشکلاتش را با کمال اطمینان با او در میان گذاشته و پرده از رازهای دل بر می دارد و برای انجام خواسته ها و آمالش از وی یاری می طلبد.
2ـ پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ فرموده اند: «دعا اسلحه مؤمن و ستون دین و نور آسمانها و زمین است»[3] و یکی از روانشناسان می گوید: «فقدان دعا و نیایش در میان ملتی برابر با سقوط آن ملت است، اجتماعی که احتیاج به نیایش را در خود کشته است معمولا از فساد و زوال مصون نخواهد بود ـ منتهی باید نیایش را پیوسته و در همه حال انجام داد تا اثر عمیق خود را در انسان همیشه حفظ کند».[4] 3ـ علی (ع) می فرمایند: «دعا کلید پیروزی و مفتاح رستگاری است و بهریتن دعا، دعائی است که از سینه پاک و قلب پرهیزگار برخیزد».[5] 4ـ امام صادق (ع) می فرمایند: «دعا برای برآوردن حوائج ، نافذتر از نوک نیزه است».[6] 5ـ دعا باعث ارزش انسان می شود.[7] 6ـ امام صادق (ع) فرموده اند: «در نزد خداوند مقاماتی است که بدون دعا کسی به آن نمی رسد».[8] 7ـ دعا سبب توسعه بینش و معرفت به مقام ربوبی می شود، چرا که دعاهای رسیده از معصومین ـ علیهم السلام ـ همچون دعای عرفه، جوشن کبیر، و… مجموعه ای است از معارف الهی که دقیق ترین اوصاف الهی، از صفات ذات گرفته تا صفات افعال، از توحید ذاتی گرفته تا توحید ربوبی و… در آن تبیین شده است.[9] 8ـ دعا سبب پشیمانی از گذشته بد و وسیله عروض حالت انفعال و شرمندگی در درون دعا کننده است.[10] 9ـ برخی دعاها عامل تلقین اعتقاد به نبوت و امامت و لزوم رهبری معصومین می شود مانند دعای ندبه و افتتاح و….[11] 10ـ دعا تمیز دهنده فضائل و رذائل از یکدیگر، آموزنده اخلاق فاضله، آداب معاشرت، اتصاف به فضائل انسانی و… می شود همچون دعای مکارم الاخلاق.[12] 11ـ دعا پدید آورنده بیم و امید در باطن، دعا باعث روح تسلیم در برابر خدا، شجاعت، وسیله دفع آسیب ها و مولد صفت توکل است،[13] خلاصه دعا باعث آرامش، ارتباط با خدا، بیم و امید، شجاعت، معرفت، توکل، ارزش انسان و… می شود.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. تفسیر نمونه، آیه الله مکارم و همکاران (دار الکتب الاسلامیه) ج1، ص637ـ647 و ج15، ص172ـ176.
2. المصباح المنیر، با ترجمه فارسی، آیه الله علی مشکینی (نشر الهادی) ص16ـ32.

پی نوشت ها:
[1] . مشکینی، علی، المصباح المنیر، قم، نشر الهادی، چاپ دوم، 1370، ص16ـ17.
[2] . رعد/ 28.
[3] . کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، انتشارات اسلامیه، ج4، ص 213، و ر.ک: مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1370، ج15، ص175.
[4] . تفسیر نمونه، پیشین، ج1، ص640.
[5] . همان ، ج15، ص175.
[6] . اصول کافی، پیشین، ج4، ص213.
[7] . فرقان/ 77.
[8] . تفسیر نمونه، پیشین، ج1، ص641.
[9] . ر.ک: المصباح المنیر، ص20ـ23.
[10] . همان.
[11] . همان.
[12] . همان.
[13] . همان.