فضیلت گمنامى و آثار آن :
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :
إنَّ اللّه َ یُحِبّ الأبْرارَ الأخْفِیاءَ الأتْقِیاءَ ؛
الّذینَ إذا غابُوا ، لَم یُفْتَقَدوا
و إذا حَضَروا ، لَم یُدْعَوا ولَم یُعْرَفوا .
قُلوبُهُم ، مَصابیحُ الهُدى
یُخْرَجون مِن کُلِّ غَبْراءَ مُظْلِمَهٍ .
خداوند نیکوکاران بى نام و نشانِ خدا ترس را دوست دارد ؛
کسانى که هرگاه غایب باشند ، کسى جویایشان نمى شود
و وقتى حضور دارند، کسى از آنان دعوت نمى کند و شناخته شده نیستند .
دلهایشان ، چراغ هدایت است
[ و ] از هر تاریکى و ظلمتى خارج مى گردند .( فی المصدر: « لم یعرفون » – کنز العمّال : ۵۹۴۷ )
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :
أحَبُّ العِبادِ إلى اللّه ِ تعالى ، الأتْقِیاءُ الأخْفِیاءُ ؛
الّذین إذا غابُوا ، لَم یُفْتَقَدوا
و إذا شَهِدوا ، لَم یُعْرَفوا .
اُولئکَ ، أئمَّهُ الهُدى ومَصابیحُ العِلْمِ .
محبوبترین بندگان نزد خداوند متعال پرهیزگاران گمنامند ؛
همانان که هرگاه غایب باشند ، کسى جویایشان نمى شود
و وقتى حضور دارند ، نا شناخته اند .
آنان ، پیشوایان هدایتند و چراغهاى دانش .
( کنز العمّال : ۵۹۲۹ )
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :
ما قَرُبَ عَبدٌ مِن سُلطانٍ ، إلاّ تَباعَدَ مِن اللّه ِ تعالى
ولا کَثُرَ مالُهُ ، إلاّ اشْتَدَّ حِسابُهُ
ولا کَثُرَ تَبَعهُ ، إلاّ کَثُرَ شَیاطینُهُ .
هیچ بنده اى به فرمانروایى نزدیک نشد، مگر آن که از خداوند متعال دور گشت
و ثروتش فراوان نشد، مگر آن که حسابش سخت گشت
و مریدانش زیاد نشدند ، مگر آن که شیطانهایش افزون گشتند .
( بحار الأنوار : ۷۲/۶۷/۲۷ )
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :
ألاَ إنّ خَیرَ عِبادِ اللّه ِ ، التَّقیُّ النّقیُّ الخَفیُّ
و إنّ شَرَّ عِبادِ اللّه ِ ، المُشارُ إلَیهِ بالأصابِعِ .
هان ! بهترین بندگان خدا ، کسى است که با تقوى و پاک و گمنام باشد
و بدترین بندگان خدا ، کسى است که انگشت نما باشد .
( بحار الأنوار: ۷۰/۱۱۱/۱۲ )
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :
لا یَزالُ العَبدُ بخَیرٍ ، ما لَم یُعْرَفْ مَکانُهُ ؛
فإذا عُرِفُ مَکانُهُ ، لَبِسَتْهُ فِتْنَهٌ لا یَثْبُتُ لَها ، إلاّ مَن ثَبَّتهُ اللّه ُ .
بنده تا زمانى که جایگاهش دانسته نباشد ، در خیر و خوشى به سر مى برد ؛
اما همین که جایگاهش شناخته شد، فتنه اى به سراغش آید که بر آن پایدارى نتواند ، مگر آن کس که خداوند پایدارش بدارد .
( کنز العمّال : ۵۹۵۰ )
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :
رُبَّ ذی طِمْرَیْنِ لا یُؤْبَهُ لَهُ .
لَو أقْسَمَ على اللّه ِ ، لأبَرّهُ .
بسا یک لا قباىِ ژنده پوشى که کسى به او اعتنا نمى کند .
اما اگر خدا را سوگند دهد، خداوند سوگندش را بپذیرد [ و دعا یا نفرینش را مستجاب کند ]
( المحجّه البیضاء : ۶/۱۰۹ وانظر التوحید : ۴۰۰/۲ )
امام على علیه السلام :
تَبَذَّلْ ولا تُشهَّرْ ، وأخْفِ شَخْصَکَ ؛ لِئلاّ تُذْکَرَ وتُعْلَمَ
واکْتُمْ واصْمُتْ ؛ تَسْلَمْ
ـ وأوْمأَ بِیَدِهِ إلى صَدرِهِ ـ تَسُرُّ الأبْرارَ
وتَغیظُ الفُجّارَ ـ وأومَأَ بِیَدِهِ إلى العامَّهِ ـ .
ساده پوش باش و خود را شهره مکن و خود را پنهان دار؛ تا یاد تو نکنند و زبانزد نشوى
و راز دار باش و خاموش ؛ تا سالم و در امان بمانى .
– سپس با دست خود به سینه اش اشاره کرد و ادامه داد ـ تا نیکان را شادمان کنى
و نابکاران را ـ با دستش به عامّه (مخالفان) اشاره فرمود ـ به خشم آورى .
( الأمالی للمفید : ۲۰۹/۴۴ )
امام على علیه السلام :
تَبذّلْ ؛ لا تَشْتَهِرْ
ولا تَرْفَعْ شَخْصَکَ ؛ لِتُذْکَرَ بعِلْمٍ
واسْکُتْ واصْمُتْ ؛ تَسْلَم .
تَسُرُّ الأبْرارَ وتَغیظُ الفُجّارَ .
ساده پوش باش ؛ تا شهره نشوى
و خودت را عَلَم نکن ؛ تا مشهور و شناخته شوى .
سکوت و خاموشى گزین ؛ تا سالم مانى .
نیکان را شاد سازى و نابکاران را به خشم آورى .
( شرح نهج البلاغه : ۲/۱۸۱ )
امام على علیه السلام ـ به کمیل بن زیاد ـ فرمود :
رُوَیْدَکَ لا تُشْهَرْ
وأخْفِ شَخْصَکَ ؛ لاتُذْکَرْ .
تَعلَّمْ ؛تَعْلَمْ .
آرام باش و خود را شهره مساز .
خویش را پنهان دار ؛ تا یاد تو نکنند .
علم بیاموز ؛ تا دانا شوى .
( بحار الأنوار : ۷۸/۵۷/۱۲۰ )
امام على علیه السلام ـ در توصیف آخر الزمان ـ فرمود :
وذلکَ زَمانٌ لا یَنْجو فیهِ ، إلاّ کُلُّ مؤمنٍ نُوَمَهٍ
إنْ شَهِدَ ، لَم یُعْرَفْ
و إنْ غابَ ، لَم یُفْتَقَدْ .
اُولئکَ ، مَصابیحُ الهُدى وأعْلام السُّرى .
زمانى مى رسد که هیچ کس در آن زمان نجات نمى یابد ، مگر مؤمن حق پرستِ بى نام و نشان
که اگر حضور داشته باشد ، کسى او را نمى شناسد
و اگر غایب باشد ، کسى به جستجویش نمى آید .
این افراد ، چراغهاى هدایتند و نشانه هاى روشن براى شب روان .
( نهج البلاغه: الخطبه ۱۰۳ )
امام على علیه السلام :
إنَّ فی الخُمولِ ، لَراحَهً .
به راستى که آسایش ، در گمنامى است .
( غرر الحکم : ۳۳۷۵ )
امام على علیه السلام :
کَثْرَهُ المَعارِفِ ، مِحْنَهٌ
و(کَثْرَهُ) خِلْطَهِ النّاسِ ، فِتْنَهٌ .
دانسته هاى بسیار ، مایه رنج و محنت است
و آمیزش زیاد با مردم ، موجب فتنه .
( مابین القوسین أثبتناه من طبعه النجف – غرر الحکم : ۷۱۲۴ )
امام صادق علیه السلام :
إنْ قَدَرْتُم أنْ لا تُعْرَفوا ، فافْعَلوا
وما علَیکَ ، إنْ لَم یُثْنِ علَیکَ النّاسُ وما علَیکَ أنْ تکونَ مَذْموما عِندَ النّاسُ ،
إذا کنتَ عِندَ اللّه ِ مَحْمودا .
اگر توانستید ناشناخته بمانید ، چنین کنید ؛
وقتى نزد خدا ستوده باشى ،
نگران نباش که مردم ستایشت نکنند و نگران نباش که در نظرشان نکوهیده اى .
( بحار الأنوار : ۷۳/۱۲۱/۱۱۰ )
امام صادق علیه السلام :
مَن أرادَ أنْ یُرْفَعَ ذِکْرُهُ ، فلْیُخْمِلْ أمْرَهُ .
هرکه خواهد نامش بلند شود ، باید گمنامى پیشه کند .
( بحار الأنوار : ۷۸/۲۶۴/۱۷۰ )
امام صادق علیه السلام :
عَزَّتِ السّلامَهُ ، حتّى لَقد خَفِیَ مَطْلَبُها
فإنْ یَکُنْ فی شَیْءٍ ، فیُوشِکُ أنْ یکونَ فی الخُمولِ .
سـلامت چنـدان کمیاب است ، که راه جستن آن پوشیده و ناپیداست
و اگر سلامت در چیزى باشد، تقریباً در گمنامى است .
( بحار الأنوار : ۷۸/۲۰۲/۳۵ )
منبع: میزان الحکمه،جلد سوم.
