شاه میوه‌ها
گلابی میوه‌ای است که گونه‌هایی مختلف با طعم‌های متفاوت دارد. این میوه دارای انواعی از سبز تا زرد با طیف طعمی از ترش تا شیرین است و در مواردی رگه‌هایی قرمز رنگ سطح پوست گلابی رسیده را می‌پوشانند. این میوه آبدار و مخروطی شکل بوده و رسیدده آن بسیار معطر است.
درخت آن به حدود 10 متر می‌رسد و بومی آسیای غربی و اروپای شرقی به خصوص نواحی شمال غربی ایران و کوه‌های قفقاز است.
گلابی را شاه میوه یا اَمرود هم می‌نامند و به میوه پیوندی و شاداب آن شاه اَمرود می‌گویند.
این میوه بعد از سیب، مهم‌ترین میوه دانه‌دار دنیا و ایران به شمار می‌آید، آن را در زبان عربی سفرجل یا عرموط و در انگلیسی Pear می‌نامند.
از تمام قسمت‌های گلابی مانند برگ‌های جوان، پوست، ساقه و میوه آن استفاده‌های بی‌شمار طبی به عمل می‌آید.
این میوه حاوی ویتامین C ,E و ویتامین‌های گروه B، اسیدفولیک و املاح پتاسیم، کلسیم، آهن، منیزیم و روی است، همچنین درصد بالایی فیبر داشته و از انواع میوه‌های آبدار به شمار می‌آید.
گلابی را می‌توان به شکل خام یا پخته (مربا و کمپوت) مصرف کرد. از آنجایی که بیش‌تر مواد مغذی موجود در میوه‌ها در لایه‌های نزدیک به پوست تجمع می‌یابد، بنابراین مصرف آن را پس از شست‌وشوی مناسب، همراه با پوست توصیه می‌کنیم، اینکار سبب می‌شود که فیبر بیش‌تری نیز به بدن برسد.
شاید وفور مواد مغذی در این میوه علتی باشد که حکیم عالیقدر ایرانی ابوعلی‌سینا، گلابی یا کمپوت آن را برای بسیاری از بیماری‌ها مجاز دانسته و آن را «شاه میوه» خوانده است.
همچنین امام صادق (علیه‌السلام) در رابطه با این میوه می‌فرماید: «گلابی معده را پاک و آن را تقویت می‌کند، خوردن گلابی در حال سیری خصوصاً برای کسی که اندوهناک است سودمند است.»
یک نوع گلابی جنگلی که در استان کهکیلویه و بویراحمد می‌روید، حاوی تخم زیادی است که به آن انجوجک می‌گویند. میوه آن قابل استفاده نیست، ولی زمانی که میوه روی خاک می‌افتد و می‌پوسد، تخم آن را جمع‌آوری می‌کنند که دارای خواص درمانی زیادی است.
از آنجایی که این میوه عالی و گوارا دارای فیبر و آب بالایی است و خاصیت لینتدهندگی دارد، بنابراین برای افرادی که از یبوست رنج می‌برند، نافع است.
بهتر است این افراد 1 تا 2 عدد گلابی در روز بخورند و بلافاصله یک لیوان آب ولرم بنوشند که خاصیت ملین آن قوی‌تر شود.
چون قندگلابی لولوز است و قسمت زیادی سلولوز دارد، بنابراین افرادی که مبتلا به بیماری دیابت (مرض قند) هستند، می‌توانند از آن استفاده کنند و برای آن‌ها ضرری ندارد. این میوه به راحتی هضم و جذب می‌شود و همچنین به دلیل افزایش ترشح بزاق، هضم غذا را آسان می‌کند و پوره آن برای سالمندان، بسیار مفید است.
املاح و مواد مغذی موجود در گلابی برای تقویت بدن پس از بیماری‌هایی که نیرو و توان انسان را تحلیل می‌برد، بسیار مفید است. شاید به همین دلیل است که برای بیماران کمپوت گلابی می‌بریم. در دوران نقاهت بیماری‌هایی چون سل، کم خونی و ضعف شدید، خوردن مخلوط آب گلابی و به بسیار مفید است.
این میوه، تشنگی را برطرف می‌کند، ادرار آور و ملین است، سوزش مثانه و مجرای ادرار را رفع می‌کند و در دفع سنگ‌های مجاری ادرار نافع است.
برگ‌های جوان درخت گلابی دارای موادی مانند تانن، گلوکزید و هیدروکنیون است. برگ‌های خشک درخت گلابی دارای اسیدهای آلی مفید است و دانه‌های ریزی که در موقع خوردن گلابی زیر دندان احساس می‌کنید، دارای ماده‌ای به نام آمیگدالین و مقداری اسیدچرب است. جوشانده برگ گلابی برای حفظ سلامت دستگاه ادراری بسیار مفید است. چون ادرار آور، ضدعفونی کننده و میکروب‌کش می‌باشد. از این رو مبتلایان به عفونت ادراری باید آن را مصرف کنند. این برگ سنگ مجرای ادرار را دفع می‌کند. برای این منظور 50 گرم برگ گلابی را در یک لیتر آب به مدت 20 دقیقه دم کنید و آن را در سه وعده به میزان 1 تا 2 استکان بنوشید.
گلابی به دلیل دارا بودن املاح پتاسیم در پایین آوردن و تعدیل فشار خون نیز نقش چشم‌گیری دارد و افراد مبتلا به فشار خون بالا اگر مصرف گلابی را در رژیم غذایی روزانه خود قرار دهند فشار آن‌ها تعدیل خواهد شد.
گلابی به دلیل دارا بودن ید برای غدد داخل بدن نیز مفید است. این میوه حاوی تانن و پتاسیم است که اسیداوریک را حل می‌کند و برای بیماران مبتلا به نقرس و روماتیسم سودمند است.
ماده مهم دیگری که در گلابی موجود است، عنصر بور بوده که با بالا بردن جذب کلسیم و در نتیجه جلوگیری از پوکی استخوان به خصوص برای زنان در دوران یائسگی بسیار کمک می‌کند. از دیگر مواد مغذی موجود در گلابی که برای حفظ سلامت استخوان‌ها مفید است می‌توان به آهک اشاره کرد. همچنین به دلیل دارا بودن آرسنیک به همراه کلسیم رعشه را درمان می‌کند.
از آنجایی که طبق معمول، موادی که برای استخوان‌ها مفیدند، برای عملکرد مغز نیز نافع‌اند، گلابی هم از این امر مستثنی نیست و از دسته میوه‌هایی به شمار می‌آید که برای حافظه و تمرکز مفید است. این میوه موجب تسکین و فرونشاندن حالات عصبی شدید در افراد شده و کار غدد داخلی را بهبود می‌بخشد.
در یک عدد گلابی متوسط حدود 4 گرم فیبر وجود دارد. بنابراین اگر دو عدد گلابی در روز خورده شود در حدود 32 درصد فیبر مورد نیاز روزانه بدن انسان تأمین می‌شود. از خواص دیگر قسمت‌های گلابی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
برگ و شکوفه درخت گلابی از نظر طب قدیم ایران سرد و خشک است، شکوفه این میوه مقوی معده است و خون‌ریزی و اسهال را بند می‌آورد، در مورد ورم چشم نیز از ضماد شکوفه گلابی استفاده می‌کنند.
دانه‌های گلابی از جنس سلولز است و در دستگاه گوارش هضم نمی‌شود. از این رو با عبور از دستگاه گوارش، معده و روده را پاک می‌کند و کلیه مواد زائد باقیمانده در شکم را دفع می‌کند، هم چنین تخم آن ضد کرم است.
دم کرده برگ گلابی دارویی شفابخش برای بی‌خوابی است، اعصاب را آرام می‌کند و سردردهای میگرنی را درمان می‌کند.
برای شستشوی زخم‌ها 50 گرم پوست ساقه درخت گلابی را در یک لیتر آب ریخته و برای چند دقیقه بجوشانید و در موضع استفاده کنید.
گلابی خشک شده به وسیله آفتاب، سرشار از قند طبیعی و هیدرات کربن است. این میوه بسیار نیروبخش بوده و پخته آن (40 تا 50 گرم در یک لیتر آب که مدت یک ساعت با حرارت ملایم پخته شود) نوشابه مطبوعی به دست می‌دهد که مفرّح، مدر و خنک کننده است. از آب گلابی نیز می‌توان روزی 3 لیوان نوشید.
پوست گلابی‌ای که در معرض نور قرار بگیرد از نظر ویتامین‌ها غنی‌تر است.
البته اسراف در خوردن گلابی به هیچ وجه توصیه نمی‌شود، زیرا موجب نفخ معده شده، به خصوص در اشخاصی که معده ضعیفی دارند و یا سرد مزاج هستند. همچنین هضم پوست گلابی کمی مشکل است، از این رو کسانی که از مشکلات گوارشی رنج می‌برند، نباید آن را با پوست بخورند. در بعضی نسخ قدیمی به این نکته اشاره شده که بهتر است پس از خوردن گلابی، آب سرد ننوشید، زیرا در افراد ایجاد احساس نفخ می‌کند.
منبع مقاله :
کوه‌کن، صدف، (1393)، میوه درمانی، تهران: همشهری، چاپ سوم
