ترجمه: ندا احمدلو
شیر ارگانیک که طرفداران زیادی در گوشه و کنار جهان دارد، به زودی پایش به ایران نیز باز خواهد شد.
بعضی ها تصور کنند که محصولات غذایی ارگانیک محصولات جدید بازار موادغذایی باشند در صورتی که اصلا این‌طور نیست! در واقع، اجداد ما از هزاران سال پیش موادغذایی کاملا ارگانیک را می‌خوردند و کم‌کم با ورود انواع سموم و کودهای شیمیایی به بازار کشاورزی، محصولات ارگانیک و طبیعی جای خود را به مواد غذایی غیرطبیعی و همراه با انواع افزودنی‌های شیمیایی دادند.
در این میان، محصولاتی مانند شیر و لبنیات هم تحت‌تاثیر این تغییرات قرار گرفتند و از حالت ارگانیک یا طبیعی خود خارج شدند.
شاید بگویید اصلا شیر و لبنیات که محصول کشاورزی نیستند که به آنها کودشیمیایی بزنند پس چطور می‌توان انواع شیرها را ارگانیک یا غیرارگانیک نامید؟!
پاسخ این سوال بسیار ساده است. براساس اعلام وزارت کشاورزی آمریکا و سازمان جهانی محصولات ارگانیک، شیرارگانیک به شیری گفته می‌شود که گاو شیرده آن به هیچ عنوان از علف یا خوراکی‌های حاوی کود و سموم شیمیایی تغذیه نکرده باشد و هیچ هورمون، آنتی‌بیوتیک یا داروی شیمیایی دیگری برای افزایش مقدار شیر یا حتی درمان به آن گاو تزریق نشده باشد. به علاوه، مکمل‌ها و ویتامین‌هایی که قرار است به غذای گاو افزوده شوند، باید توسط وزارت بهداشت و سازمان دامپزشکی کشور مورد تایید قرار بگیرند. همچنین در محیطی که گاوهای شیرده زندگی می‌کنند و در علفزاری که آنها چرا می‌کنند، نباید از هیچ نوع آفت‌کشی استفاده شود. اگر تمامی این موارد برای نگهداری گاوهای شیرده رعایت شود و به شیر آنها بعد از دوشیده شدن، هیچ افزودنی خاصی اضافه نشود آن وقت می‌توان گفت که شیر تولیدی یک شیر کاملا ارگانیک است!
چربی اشباع کمتر، زندگی بهتر
پژوهشگران دانشگاه نیوکاسل می‌گویند که به طور کلی، چربی اشباع شیرهای ارگانیک به مراتب کمتر و اسیدهای چرب مفید آنها، بیشتر از شیرهای معمولی است و به همین دلیل این محصولات کمتر تحت‌تاثیر هوای محیط قرار می‌گیرند و دیرتر خراب می‌شوند. به‌علاوه شما می‌توانید با مصرف شیرهای ارگانیک، مطمئن باشید که بدنتان 30 تا 50 درصد چربی اشباع کمتری را دریافت می‌کند و در عوض، سطح دریافت اسیدهای چربی مانند امگا3 در بدنتان بالا می‌رود.
خواص شیر ارگانیک
همان‌طور که گفتیم مدت ماندگاری شیرهای ارگانیک بیشتر از شیرهای معمولی است. دکتر کرایگ باومروکر، فیزیولوژیست و استاد بهداشت موادغذایی دانشگاه پنسیلوانیا در این مورد می‌گوید: «شیرهای معمولی را می‌توان چند روز یا یک هفته نگهداری کرد در صورتی‌که شیرهای ارگانیک را تا یک ماه هم می‌توان نگه داشت. دلیل این امر هم آن است که به گاوهای شیرده برای مبارزه با عوامل عفونی، آنتی‌بیوتیک یا هورمونی تزریق نمی‌شود!»
از آنجایی که شیر یکی از مهم‌ترین و مغذی‌ترین محصولات غذایی در هر خانواده است و بهتر است که خانواده‌ها بیشترین فایده را از نوشیدن آن ببرند، در حال حاضر 30 درصد از شیرهای تولیدی در کشور انگلستان به صورت ارگانیک تولید می‌شود و آمریکایی‌ها هم سالیانه 20درصد بر تولید شیرهای ارگانیک در کشور خود می‌افزایند. شاید بتوان به عنوان مهم‌ترین موادمغذی موجود در شیرهای ارگانیک به موارد زیر اشاره کرد:
امگا3:
مصرف به اندازه و مناسب امگا3 می‌تواند بدن شما را در برابر بسیاری از بیماری‌ها مانند ناراحتی‌های قلبی محافظت کند. محققان به این نتیجه رسیده‌اند که میزان اسیدهای چرب امگا3 در شیرهای ارگانیک، بسیار بیشتر از شیرهای معمولی است. آنها می‌گویند که شیرهای ارگانیک 71 درصد بیشتر از شیرهای معمولی، امگا3 دارند. به علاوه، میزان بالای امگا6 موجود در شیرهای ارگانیک هم یکی از مزایای این محصولات بر شیرهای معمولی است.
ویتامین‌ها: پژوهشگران دانشگاه نیوکاسل معتقدند که میزان ویتامین‌های A و E موجود در شیرهای ارگانیک به ترتیب 75 و 50 درصد بیشتر از شیرهای ساده است. ویتامین E برای پیشگیری از پیری و چروکیدگی پوست، مبارزه با دردهای مزمن و سرطان بسیار مفید است و به همین دلیل به افراد توصیه می‌شود که روزانه حداقل 8 تا 15 میلی‌گرم ویتامین E مصرف کنند که این نیاز به این ویتامین با نوشیدن شیرهای ارگانیک در بدن تامین می‌شود. به علاوه، مصرف به اندازه ویتامین A هم می‌تواند قدرت بینایی ما را افزایش دهد و باعث استحکام استخوان‌های‌مان شود.
آنتی‌اکسیدان‌ها:
میزان آنتی‌اکسیدان‌هایی مانند لوتئین و زیگزانتین موجود در شیرهای ارگانیک هم 2 تا 3 برابر بیشتر از شیرهای معمولی است. این آنتی‌اکسیدان‌ها می‌توانند از بروز برخی انواع سرطان و بیماری‌هایی مانند آب‌مروارید و گلوکوم جلوگیری کنند.
اسید لینولئیک کونژوگه (CLA): موجود در شیرهای ارگانیک بسیار بیشتر از شیرهای معمولی است و همین CLA باعث بالا رفتن متابولیسم و تقویت سیستم ایمنی بدنمان می‌شوند. این اسید چرب می‌تواند چربی‌های شکمی را کاهش دهد و جلوی افزایش کلسترول خون و بروز حساسیت‌های غذایی را هم بگیرد. بد نیست بدانید که بدن ما نمی‌تواند در حالت طبیعی CLA تولید کند و ما می‌توانیم این ترکیب مفید را از طریق مصرف شیر و محصولات لبنی به بدنمان برسانیم.
نظر متخصص تغذیه / دکتر سیدامیرمحمد مرتضویان*
شیرهای ارگانیک بهداشتی‌ترند
شیر ارگانیک، شیری است که بدون دخالت هر نوع ماده خارجی مانند آنتی‌بیوتیک، علوفه حاوی سموم کشاورزی یا آبی حاوی فلزات سنگین تولید شود.
بنابراین بحث ارگانیک‌بودن شیر، بیشتر به بهداشت آن برمی‌گردد و اگر فرآورده‌های لبنی دیگری از این نوع شیر تهیه شوند دیگر نام ارگانیک را روی آنها نمی‌گذاریم بلکه می‌گوییم آن محصولات از شیر ارگانیک تهیه شده‌اند. شیرهای ارگانیک هم مانند سایر شیرها و محصولات لبنی از بدون چربی شروع می‌شوند و تا پرچرب و حتی خامه‌ای هم پیش می‌روند. طبقه‌بندی میزان چربی محصولات لبنی در کشورمان براساس استاندارد ملی ایران تعریف می‌شود.
از آنجایی که در تولید شیر ارگانیک، اضافه کردن سموم شیمیایی یا مواد خارجی به هر شیوه‌ای حذف می‌شود بنابراین می‌توان گفت که ترکیب‌های طبیعی موجود در شیرهای ارگانیک مانند کلسیم یا پروتئین، تفاوتی با شیرهای معمولی نمی‌کند و فقط شیرهای ارگانیک، بهداشتی‌تر از شیرهای معمولی هستند.
همچنین حرارت دادن یا ندادن چنین شیرهایی باعث بهتر یا بدتر شدن ارزش تغذیه‌ای آنها در مقایسه با شیرهای معمولی نمی‌شود. برخی از افراد اعتقاد دارند که مصرف شیرهای ارگانیک در دوران بارداری یا شیردهی باعث کاهش آلرژی‌های غذایی نوازادانشان می‌شود. در این مورد شاید بتوان گفت که چون شیر ارگانیک از مواد مسمومیت‌زا و آلرژی‌زا خالی است بنابراین این مواد از مادر به فرزند هم انتقال پیدا نمی‌کند و احتمالا مشکلی هم برای کودک پیش نمی‌آید. با تمام این تفاسیر و توضیح‌هایی که در مورد شیر ارگانیک مطرح کردیم، بد نیست بدانید متاسفانه خط تولید چنین شیرهایی به صورت انبوه و برای مصرف عموم مردم در کشور ما هنوز به راه نیفتاده است و تولید اینگونه شیرها در کشورمان بیشتر جنبه تحقیقاتی دارد نه صنعتی!
پی‌نوشت‌ها:
* دانشیار انستیتو تحقیقات تغذیه کشور و دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی
منبع:هفته نامه سلامت
