در هفت مورد، غیبت کردن جائز است:

1.هنگام دادخواهی از مظالم ستمگر، در نزد کسی که می خواهد از وی رفع ظلم نماید:
خداوند متعال می فرماید:
«خداوند دوست ندارد که کسی فریاد زند، مگر آنکه بدو ظلمی رسیده باشد.»(1)
«پیامبر» بزرگوار اسلام در این مورد می فرمایند:
«فرصت و حق سخن گفتن، از آن کسی است که صاحب حقی (مظلوم و…)باشد.»(2)
همچنین فرمودند:
«مسامحه و سهل انگاری در ادای حق دیگران برای آنکس که می تواند ، ظلم محسوب می شود.»(3)
و نیز فرمودند:
«آنکس که دارا و توانای بر اداء حق مردم باشد، و ازدادن حق دیگران سرباز زند، ریختن آبرو و آزار کردن وی جایز است.»(4)
2.در هنگام نظر و مشورت خواهی است.مثلا به فردی بگوید:«پدرم یابرادرم به من ستم کرده اند، حال چگونه می توانم از دست آنها خلاص شوم ؟»البته بهتر آنست که مطلب مذکور را بدون ذکر اسم بگوید یا مشورت برای انتخاب همسر، گفتن عیوب همدیگر حرام نیست.
3.هنگامی است که فردی بخواهد مؤمنی را از خطر یا اشتباهی بر حذر دارد، یا به مشورت خواهنده ای پاسخ گوید، مثلا اگر مدعی فقاهت در لباسی در آید که شایستگی آن را ندارد، باید مردم را از عدم صلاحیت وی آگاه نمود.همچنین اگر از مؤمنی در مورد خرید کالائی یا درباره ی گرفتن همسری سؤال شد، و او بر نقائص آنها آگاه بود، وظیفه ی اوست که آن مطالب را بازگو کند.این مسأله بخاطر روایاتی است که لزوم جلو گیری از تبلیغات و مبارزه ی با سنت شکنان و بدعتگزاران را مطرح می کنند و اینکه، آنکس که مورد مشورت قرار می گیرد بایستی امانت دار و راستگو باشد .
4.مجوز دیگر برای غیبت کردن، هنگام افشای دروغ کسی است که شهادت دروغین می دهد و یا روایت جعلی نقل می کند.این کار، به خاطر حفظ حقوق مسلمانان وصیانت احکام دین از خطر تحریف، جایز شمرده است.
5.اگر مطلبی که درباره ی شخص گفته می شود، علنی باشد، مثلا فرد مورد غیبت، متظاهر به فسق بوده، علنا کارهای ناشایست انجام دهد.
«امام صادق»(علیه السلام)فرمودند:
«اگر بدکاری، اعمال ناپسند خویش را آشکار انجام داد ، برای وی حرمتی نیست و غیبتی ندارد.»(5)
«امام باقر»(علیه السلام)فرمودند:
«سه دسته هستند که برای ایشان حرمتی نیست:اول، کسی که از هوای نفس پیروی کرده، بدعتی بگذارد.دوم، پیشوای ستمگر.سوم، فاسقی که به فسق خود تظاهر کند.»(6)
«رسول اکرم »(صلی الله علیه واله )فرمودند:
«هر کس که پرده ی شرم را از صورت خود برگرفت، او را غیبتی نباشد.»(7)
ونیز فرمودند:«شخص فاسق غیبت ندارد.»(8)
آنچه که از ظاهر اینگونه روایات بر می آید این است که غیبت چنین شخصی جایز است، اگرچه مخلصین و متعبدین حتی از اینگونه غیبتها نیز پرهیز دارند.
6.اینکه شخصی به اسم یا لقب خاصی مشهور باشد، بطوری که در نبود وی ، او را با آن اسم یا لقب یاد کنند، و به غیر این القاب، برای مشخص کردن وی، راه دیگری نیست.مثل لقب «اعرج»برای فرد لنگ، یا لقب «اعمش» برای کسی که چشمش کم سو باشد.و یا «اشتر » برای کسی که چشمانش پیچیدگی داشته ، یا پلک زیرین آن به پایین کشیده شده باشد و یا آنکه پارگی داشته باشد.همانطور که «امام صادق »(علیه السلام )در ضمن نقل حدیثی چنین فرمودند:
«زینب عطاره- که چشم او چپ بود -به نزد زنان پیامبر آمد و…»(9)
7.اگر دو یا چند نفر از اشتباه فردی آگاه شوند و یکی از آنها، آن را برای دیگری نقل نماید، چون تأثیری در شنونده ندارد، این غیبت جایز است.اگرچه فقها در این بحث، اشکالی نیز وارد می سازند.

پی نوشت :

1-قرآن کریم ، سوره ی«نساء»،آیه 148:
«لایحب الله الجهر بالسوء من القول الا من ظلم .»
2-قال رسول الله (صلی الله علیه واله )«لصاحب الحق مقال.»
3-غوالی اللئالی، جلد 4، صفحه 72:
عن النبی (صلی الله علیه واله ):«مظل الغنی ظلم.»
4-مدرک پیشین:
عن رسول (صلی الله علیه واله ):«لی الواجد یحل عرضه و عقوبته.»
5-امالی (صدوق)، صفحه 24-بحار الانوار، جلد 75، صفحه 253:
عن الصادق (علیه السلام):اذا جاهر الفاسق بفسقه فلا حرمه له ولا غیبه له.»
6-قرب الاسناد، صفحه 82-بحار الانوار، جلد 75، صفحه 253:
عن ابیجعفر (علیه السلام):«ثلاثه لیس لهم حرمه:صاحب هوی مبتدع، والامام الجائر، والفاسق المعلن الفسق.»
6-محجه البیضاء، جلد 5، صفحه 272:
قال رسول الله (صلی الله علیه واله ):«من القی جلباب الحیاء عن وجهه فلا غیبه له.»
7-محجه البیضاء، جلد 5، صفحه 272-بحار الانوار، جلد 75، صفحه 273 ، به نقل کتاب «شهاب الاخبار»:عن النبی (صلی الله علیه واله ):«لیس لفاسق غیبه.»
8-بحار الانوار، جلد 75، صفحه 221:
قال الصادق (علیه السلام ):«جاءت زینب العطاره الحولاءالی نساء النبی (صلی الله علیه واله )…»