1. بزرگترین واجب
قَالَ اَمیرُ الْمُؤْمِنینَ عَلِىٌّ علیه السلام:
بِرُّ الوالِدَیْنِ اَکْبَرُ فَریضَهٍ.
[ میزان الحکمه، ج 10، ص 709 .] امیرالمؤمنین على علیه السلام فرمود: بزرگترین و مهمترین تکلیف الهى نیکى به پدر و مادر است.
2. برترین اعمال
قَالَ الصّادِقُ علیه السلام:
اَفْضَلُ الْأَعْمالِ اَلصَّلاهُ لِوَقْتِها، وَبِرُّ الْوالِدَیْنِ وَ الْجِهادُ فِى سَبیلِ اللّهِ.
[ بحارالأنوار، ج 74، ص 85 .] امام صادق علیه السلام فرمود: برترین کارها عبارتست از: ۱ ـ نماز در وقت ۲ ـ نیکى به پدر و مادر ۳ ـ جهاد در راه خدا.
3. اُنس با پدر و مادر
… فَقالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:
فَقَرَّ مَعَ والِدَیْکَ فَوَالَّذىِ نَفْسِى بِیَدِهِ لاَُنْسُهُما بِکَ یَوْما وَلَیْلَهً خَیْرٌ مِنْ جِهادِ سَنَهٍ.
[ بحارالأنوار، ج 74، ص 52 .] مردى خدمت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله آمد و گفت: پدر و مادر پیرى دارم که به خاطر اُنس با من مایل نیستند به جهاد بروم، رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: پیش پدر و مادرت بمان، قسم به آنکه جانم در دست اوست اُنس یکروز آنان با تو از جهاد یکسال بهتر است. (البته در صورتى که جهاد واجب عینى نباشد)
4. محبوبترین کـارها
عَنْ اِبْنِ مَسْعُودٍ قالَ:
سَئلْتُ رَسُولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله: اَىُّ الاَْعْمالِ اَحَبُّ اِلَى اللّهِ عَزَّوَجَلَّ؟ قالَ: اَلصَّلاهُ لِوَقْتِها، قُلْتُ ثُمَّ اَىُّ شَیْى ءٍ؟ قالَ: بِرُّالْوالِدَیْنِ، قُلْتُ: ثُمَّ اَىُّ شَیْى ءٍ؟ قالَ: اَلْجِهادُ فِى سَبیلِ اللّهِ.
[ بحار الانوار، ج 74، ص 70 .] ابن مسعود مى گوید: از پیامبر گرامى صلی الله علیه و آله سؤال کردم محبوبترین کار پیش خدا کدام است؟ فرمود: نماز در وقت، گفتم: بعد از آن چه چیز؟ فرمود: نیکى به پدر و مادر، گفتم: بعد از آن چه چیز، فرمود: جهاد در راه خدا.
5. نگاه به پـدر و مـادر
قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:
ما وَلَدٌ بارٌّ نَظَرَ اِلى اَبَوَیْهِ بِرَحْمَهٍ اِلاَّ کانَ لَهُ بِکُلِّ نَظْرَهٍ حِجَّهٌ مَبْرُورَهٌ فَقالُوا: یا رَسُولَ اللّهِ وَاِنْ نَظَرَ فِى کُلّ یَوْمٍ مِائَهَ نَظْرَهٍ؟ قالَ: نَعَمْ اللّهُ اَکْبَرُ وَاَطْیَبُ.
[ بحارالأنوار، ج 74، ص 73 .] پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود: هر فرزند نیکوکارى که با مهربانى به پدر و مادرش نگاه کند در مقابل هر نگاه، ثواب یک حجّ کامل مقبول باو داده مى شود، سؤال کردند، حتى اگر روزى صد مرتبه به آنها نگاه کند؟ فرمود: آرى خداوند بزرگتر و پاکتر است.
6. عظمت پـدر و مـادر
عَنْ اَبى الْحَسَنِ الرِّضا علیه السلام قالَ:
اِنَّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ اَمَرَ بِثَـلاثَهٍ مَقْرُونٌ بِها ثَـلاثَهٌ اُخْـرى: اَمَرَ بِالصَّلاهِ وَالزَّکاهِ، فَمَنْ صَلّى وَلَمْ یُزَکِّ لَمْ تُقْبَلْ مِنْهُ صَلاتُهُ وَ اَمَرَ بِالشُّـکْرِلَهُ وَ لِلْـوالِـدَیْنِ، فَمَـنْ لَمْ یَشْـکُرْ والِدَیْهِ لَمْ یَشْـکُرِ اللّهَ، وَ اَمَرَ بِاِتّقـاءِ اللّهِ وَصِلَهِ الرَّحِـمِ، فَمَنْ لَمْ یَصِـلْ رَحِـمَهُ لَمْ یَـتَّقِ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ.
[ بحار الانوار ج74، ص 77 .] امام رضا علیه السلام فرمود: خداوندمتعال فرمان داده سه چیز همراه سه چیز دیگر انجام گیرد:
۱ ـ به نماز همراه زکات فرمان داده است، پس کسى که نماز بخواند و زکات نپردازد نمازش نیز پذیرفته نمى شود.
۲ ـ به سپاسگزارى از خودش و پدر و مادر فرمان داده است، پس کسى که از پدر و مادرش سپاسگزارى نکند، خدا را شکر نکرده است.
۳ ـ به تقواى الهى فرمان داده و به صله رحم، پس کسى که صله رحم انجام ندهد تقواى الهى را هم بجا نیاورده است.
7. احترام پـدر و مـادر
قالَ الصادِقُ علیه السلام:
بِرُّ الْوالِدَیْنِ مِنْ حُسْنِ مَعْرِفَهِ الْعَبْدِ بِاللّهِ اِذْ لا عِبادَهَ اَسْرَعُ بُلُوغا بِصاحِبِها اِلى رِضَى اللّهِ مِنْ حُرْمَهِ الْوالِدَیْنِ الْمُسْلِمَیْنِ لِوَجْهِ اللّهِ تَعالى.
[ بحارالأنوار، ج 74، ص 77 .] امام صادق (ع) فرمود: نیکى به پدر و مادر نشانه شناخت شایسته بنده خداست. زیرا هیچ عبادتى زودتر از رعایت حرمت پدر و مادر مسلمان به خاطر خدا انسان را به رضایت خدا نمى رساند.
8. اطـاعـت از والـدین
قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:
مَنْ اَصْبَحَ مُطیع الِلّهِ فِى الْوالِدَینِ اَصْبَحَ لَهُ بابانِ مَفْتُوحانِ مِنَ الْجَنَّهِ وَ اِن کانَ واحِدا فَواحدا.
[ کنز العمال، ج 16، ص 467 .] پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود: کسى که دستور الهى را در مورد پدر و مادر اطاعت کند، دو درب از بهشت برویش باز خواهد شد، اگر فرمان خدا را در مورد یکى از آنها انجام دهد یک درب گشوده مى شود.
9. ارزش اطاعت از پـدر و مـادر
قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:
اَلْعَبْدُ الْمُطیعُ لِوالِدَیْهِ وَلِرَبِّهِ فِى اَعْلى عِلّییّنَ.
[کنز العمال، ج 16، ص 467 .] پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمود: بنده اى که مطیع پدر و مادر و پروردگارش باشد، روز قیامت در بالاترین جایگاه است.
10. پرداخت بدهى والـدیـن
عَنْ رَسُولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله:
مَنْ حَجَّ عَنْ والِدَیْهِ اَوْ قَضى عَنْهُما مَغْرَما بَعَثَهُ اللّهُ یَوْمَ الْقیامَهِ مَعَ الاَْبْرارِ.
[ همان، ص 468 .] رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: کسـى کـه به نـیّت پـدر و مادرش حجّ انجام دهد یا بدهکارى آنها را بپردازد خداونـد او را در روز قیامت با نیکان برمى انگـیزد.
11. خشنودى پـدر و مـادر
قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:
مَنْ اَرْضى والِدَیْهِ فَقَدْ اَرْضَى اللّهَ وَمَنْ اَسْخَطَ والِدَیْهِ فَقَدْ اَسْخَطَ اللّهَ.
[ کنز العمال، ج 16، ص 470 .] پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمود: آنـکه پـدر و مـادرش را خشـنود کـند، خـدا را خشـنود کـرده و کـسى که پدر و مـادر خودرا به خشم آورد، خدا را به خشم آورده است.
12. عاقبت نیکى به پـدر و مـادر
عَنْ الصّادِقِ علیه السلام قالَ:
بَیْنا مُوسَى بْنِ عِمْرانَ یُناجى رَبَّهُ عَزَّوَجَلَّ اِذْ رَأى رَجُلاً تَحْتَ عَرْشِ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ فَقالَ: یا رَبِّ مَنْ هذَا الَّذى قَدْ اَظَلَّهُ عَرْشُکَ؟ فَقالَ: هذا کانَ بارّا بِوالِدَیْهِ، وَلَمْ یَمْشِ بِالنَّمَیمَهِ.
[ بحار الأنوار، ج 74، ص 65 .] امام صادق علیه السلام فرمود: هنگامى که حضرت موسى علیه السلاممشغول مناجات با پروردگارش بود، مردى را دید که در زیر سایه عرش الهى در ناز و نعمت است، عرض کرد: خدایا این کیست که عرش تو بر او سایه افکنده است؟ خداوند متعال فرمود: او نسبت به پدر و مادرش نیکوکار بود و هرگز سخن چینى نمى کرد.
13. سفر براى نیکى به پـدر و مـادر
قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:
سِرْ سَنَتَیْنِ بِرَّوالِدَیْکَ، سِرْسَنَهً صِلْ رَحِمَکَ.
[ همان، ص 83 .] پیامبر خدا صلى الله علیه و آله فرمود: دو سال راه برو به پدر و مادرت نیکى کن، یکسال راه برو و صله رحم انجام بده، (یعنى اگر پدر و مادرت در فاصله دورى هستند که دو سال باید راه بروى تا به آنها برسى و نیکى کنى ارزش دارد).
14. پـدر و مـادر و افزایش عُـمر و روزى
قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:
مَنْ اَحَبَّ اَنْ یُمَدَّلَهُ فِى عُمْرِهِ وَ اَنْ یُزادَ فِى رِزْقِهِ فَلْیَبِرَّ والِدَیْهِ وَلْیَصِلْ رَحِمَهُ.
[ کنز العمال، ج 16، ص 475 .] پیامبر خدا صلى الله علیه و آله فرمود: کسى که دوست دارد عمرش طولانى و روزیش زیاد شود، نسبت به پدر و مادرش نیکى کند و صله رحم بجاى آورد.
15. آثار نیکى به پـدر و مـادر
عَنْ حَنّانِ بْنِ سُدَیْر قالَ:
کُنّا عِنْدَ اَبِى عَبْـدِاللّهِ علیه السلام وَفـینا مُیَـسِّرٌ فَذَکَـرُوا صِـلَهَ الْقَـرابَهِ فَقالَ اَبُوعَبْدِاللّهِ علیه السلام: یا مُیَـسِّرُ قَدْ حَـضَرَ اَجَلُـکَ غَیْـرَ مَرَّهٍ وَلامَرَّتَیْنِ، کُلُ ذلِکَ یُؤَخِّرُاللّهُ اَجَـلَکَ، لِصِلَتِکَ قَرابَتَکَ، وَ اِنْ کُنْتَ تُریدُ اَنْ یُزادَ فِى عُمْرِکَ فَبِرَّ شَیْخَیْکَ یَعْـنِى اَبَوَیْکَ.
[ بحارالأنوار، ج 74، ص 84 .] حنان بن سُدیر مى گوید: در حضور امام صادق علیه السلام بودیم که مُیّسِر هم در میان ما بود، از رابطه خویشاوندى سخن به میان آمد، امام صادق علیه السلام فرمود: اى مُـیَسِّر چـند بار اجل و مرگ تو فـرا رسـیده و هـر بار خـداوند آنـرا بخـاطر صِله رحم با خویشاوندانت تأخیر انداخته اسـت، اگر مى خواهـى خداوند عمر تو را زیاد کند به پدر و مادرت نیکى کن.
16. اوّل نیکى به مـادر
عَنْ اَبِى عَبْدِاللّهِ علیه السلام قالَ:
جاءَ رَجُلٌ اِلَى النَّبِىِّ صلی الله علیه و آله فَقالَ: یا رَسُولَ اللّهِ مَنْ اَبِرُّ؟ قالَ: اُمَّکَ، قالَ: ثُمَّ مَنْ؟ قالَ: اُمَّکَ، قالَ: ثُمَّ مَنْ؟ قالَ: اُمَّکَ، قالَ: ثُمَّ مَنْ؟ قالَ: اَباکَ.
[ بحارالأنوار، ج 74، ص 49 .] امام صادق علیه السلام فرمود: مردى خدمت پـیامبر صلی الله علیه و آله آمد و گـفت: اى رسول خدا به چه کسى نیکى کنم؟ فرمود: به مـادرت، عـرض کرد، بعـد از او بـه چه کسى؟ فـرمود: به مادرت، گفت: سپس به چه کسى؟ فرمود: به مادرت سـؤال کرد: سپس به چه کسى؟ فـرمود: به پـدرت.
17. نتیجه نیکى به پـدر و مـادر
عَنْ رَسُولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله قالَ:
بِرُّوا آباءَکُمْ یَبِرُّکُمْ اَبْناءُکُمْ، عَفُّوا عَنْ نِساءِ النّاسِ تُعَفُّ نِسائُکُمْ.
[ کنز العمال، ج 16، ص 466 .] رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: به پدرانتان نیکى کنید تا فرزندانتان به شما نیکى کنند، از زنان مردم چشم پوشى کنید تا دیگران نسبت به زنهاى شما چشم پوشى کنند.
18. حـقّ پـدر
عَنْ اَبِى الْحَسَنِ مُوسى علیه السلام قالَ:
سَأَلَ رَجُلٌ رَسُولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله: ما حَقُّ الْوالِدِ عَلى وَلَدِهِ؟ قالَ: لایُسَمّیهِ بِاسْمِهِ، وَ لایَمْشى بَیْنَ یَدَیْهِ، وَ لایَجْلِسُ قَبْلَهُ وَلایَسْتَسِبُّ لَهُ.
[ بحارالأنوار، ج 74، ص 45 .] از امام کاظم علیه السلام نقل شده که فرمود: مردى از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله سؤال کرد: حقّ پدر بر فرزند چیست؟ حضرت فرمود: ۱ ـ او را با نام صدا نکند ۲ ـ در راه رفتن از او جلو نیفتند. ۳ ـ قبل از او ننشیند ۴ ـ کارى انجام ندهد که مردم پدرش را فحش بدهند.
19. عبادت در نگاه
قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:
نَظَرُ الْوَلَدِ اِلى وَالِدَیْهِ حُبّا لَهُما عِبادَهٌ.
[ بحارالأنوار، ج 74، ص 80 .] رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: نگاه محبت آمیز فرزند به پدر و مادرش عبادت است.
20. رفتار با والدین
عَنْ اَبِى وَلاّدِ الْحَنّاطِ قالَ:
سَاَلْتُ اَبا عَبْدِاللّهِ علیه السلام عَنْ قَوْلِ اللّهِ: «وَبِالْوالِدَیْنِ اِحْسانا» فَقالَ: اَلاِْحْسانُ اَنْ تُحْسِنَ صُحْبَتَهُما وَ لا تُکُلِّفَهُما اَنْ یَسْأَلاکَ شَیْئا هُما یَحْتاجانِ اِلَیْهِ.
[ بحارالأنوار، ج 74، ص 79 .] اَبى وَلاّد مى گوید: معناى آیه «وَبِالْوالِدَیْنِ اِحْسانا» را از امام صادق علیه السلام پرسیدم، فرمود: احسان به پدر و مادر اینست که رفتارت را با آنها نیکو کنى و مجبورشان نکنى تا چیزى که نیاز دارند از تو بخواهند. «یعنى قبل از درخواست آنان نیازشان را برطرف کنى».
21. وظیفه در برابر والدین
قالَ اَبُوعَبْدِاللّهِ علیه السلام:
لاتَمْلَأْ عَیْنَیْکَ مِنَ النَّظَرِ اِلَیْهِما اِلاّ بِرَحْمَهٍ وَرِقَّهٍ، وَ لا تَرْفَعْ صَوْتَکَ فَوْقَ اَصْواتِهِما، وَ لا یَدَیْکَ فَوْقَ اَیْدِیهِما وَ لا تَتَقَدَّمْ قُدّامَهُما.
[ همان، ص 79 .] امام صادق(ع) فرمود: چشـمهایت را جـز از روى دلسـوزى و مهربـانى با پـدر و مادر خیـره مـکن و صـدایت را بلندتر از صـداى آنها نـکن دسـتهایت را بالاى دسـتهاى آنها مـبر، و جـلوتر از آنـان راه مرو.
22. نیابت از پـدر و مـادر
قالَ اَبُوعَبْدِاللّهِ علیه السلام:
ما یَمْنَعُ الرَّجُلَ مِنْکُمْ اَنْ یَبِرَّ والِدَیْهِ حَیَّیْنِ اَوْ مَیِّتَیْنِ، یُصَلِّىَ عَنْهُما وَ یَتَصدَّقَ عَنْهُما وَیَحِجَّ عَنْهُما وَ لَهُ مِثْلُ ذلِکَ، فَیَزیدُهُ اللّهُ(عزَّوجَلَّ) بِبِرِّهِ وَ صَلاتِهِ خَیْرا کَثیرا.
[ بحارالأنوار، ج74، ص 46 .] امام صادق علیه السلام فرمود: چه چیز مانع شخص مى شود وقتى که پدر و مادرش زنده یا مـرده اند به آنـها نـیکى کند، باین صـورت که به نـیّت آنهـا نـماز بخواند، صـدقه بـدهد، حـجّ بجـا بیاورد و روزه بـگیرد، زیـرا اگر چنـین کنـد ثـواب آنـها به پـدر و مـادر مى رسـد و بـه خـود شخص هم هـمانقـدر ثواب داده مى شود، به علاوه خداوند متعال به واسـطه کارهاى نـیک و نـماز او خیر زیـادى به او عـطا مى کند.
23. نیکى به والـدین بـد
عَنْ اَبِى جَعْفَرٍ علیه السلام قالَ:
ثَلاثٌ لَمْ یَجْعَلِ اللّهُ (عَزَّوَجَلَّ) لاَِحَدٍ فِیهِنَّ رُخْصَهً اَداءُ الاَْمانَهِ اِلَى الْبَرِّ وَالْفاجِرِ وَ الْوَفاءُ بِالْعَهْدِ لِلْبَرِّ وَ الْفاجِرِ وَ بِرُّ الْوالِدَیْنِ بَرَّیْنِ کانا اَوْ فاجِرَیْنِ.
[ همان، ص 56 .] امام باقر علیه السلام فرمود: در سه چیز خداوند متعال به احدى اجازه ترک آنها را نداده است.
۱ ـ اداى امانت به مرد نیکوکار و فاسق.
۲ ـ وفاى به عهد و پیمان نسبت به نیکوکار و فاسق.
۳ ـ نیکى به پدر و مادر، نیکوکار باشند یا فاسق و لااُبالى.
24. برخورد با پـدر و مـادر مُشـرک
فِیما کَتَبَ الرِّضا علیه السلام لِلْمَأْمُونِ:
بِرُّ الْوالِدَیْنِ وَاجِبٌ، وَاِنْ کانا مُشْرِکَیْنِ وَلاطاعَهَ لَهُما فِى مَعْصِیَهِ الْخالِقِ.
[ همان، ص 72 .] در نوشته حضرت رضا علیه السلام به مأمون آمده که: نیکى به پدر و مادر واجب و لازم است اگر چه مشرک و کافر باشند، ولى در معصیت خدا نباید اطاعتشان کرد.
25. زیـارت قـبر والـدین
عَنْ رَسُولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله قالَ:
مَنْ زارَ قَبْرَ والِدَیْهِ اَوْ اَحَدِهِما فِى کُلِّ جُمُعَهٍ مَرَّهً غَفَرَاللّهُ لَهُ وَ کَتَبَ بِرّا.
[ کنز العمال، ج 16، ص 468 .] رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: کسى که قبر پدر و مادر یا یکى از آندو را در هر جمعه یکبار زیارت کند خداوند او را مى بخشد و او را نیکوکار مى نویسد.
26. بهشت و نیکى به والـدین
عَنْ اَبِى الْحَسَنِ علیه السلام قالَ:
قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله: کُنْ بارّا وَاقْتَصِرْ عَلَى الْجَنَّهِ وَاِنْ کُنْتَ عاقّا فَاقْتَصِرْ عَلَى النّارِ.
[ اصول کافى، ج 2، ص 348 .] از امام رضا علیه السلام نقل شده که فرمود: رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: نسبت به پدر و مادر نیکوکار باش تا پاداش تو بهشت باشد ولى اگر عاقّ آنها شوى جهنّمى خواهى بود.
27. نگاه تیز به پـدر و مـادر
عَنْ اَبِى عَبْدِاللّهِ علیه السلام قالَ:
لَـوْ عَـلِمَ اللّهُ شَیْـئا اَدْنـى مِنْ اُفٍّ لَنَـهى عَـنْهُ، وَ هُـوَ مِنْ اَدْنـَى الْـعُقُوقِ وَ مِنَ الْعُـقُوقِ اَنْ یَنْـظُرَ الرَّجُـلُ اِلى والِـدَیْهِ فَـیُحِـدَّ النَّظَـرَ اِلَیْهِما.
[ همان، ص 50 .] امام صادق علیه السلام فرمود: اگر خداوند چیزى کمتر از اُف (اوه) گفتن سراغ داشت از آن نهى مى کرد: و اُف گفتن از کمترین مراتب عاق شدن است. نوعى از عاق شدن اینست که انسان به پدر و مادرش تیز نگاه کند. (خیره شود).
28. نگاه خشم‌آلود به پـدر و مـادر
عَنْ اَبِى عَبْدِاللّهِ علیه السلام قالَ:
مَنْ نَظَرَ اِلى اَبَوَیْهِ نَظَرَ ماقِتٍ، وَهُما ظالِمانِ لَهُ، لَمْ یَقْبَلِ اللّهُ لَهُ صَلاهً.
[ اصول کافى، ج 4، ص 50 .] امام صادق علیه السلام فرمود: کسى که از روى نفرت به پدر و مادرش که به او ستم کرده اند نگاه کند، نمازش در درگاه الهى پذیرفته نمى شود.
29. غمگین کردن پـدر و مـادر
قالَ اَمیرُ الْمُؤْمِنینَ علیه السلام:
مَنْ اَحْزَنَ والِدَیْهِ فَقَدْ عَقَّهُما.
[ بحار الأنوار، ج 74، ص 64 .] امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: کسى که پدر و مادر خویش را غمگین سازد عاق والدین شده است. (حقّ آنها را رعایت نکرده است.)
30. نتیجه بى‌ادبى بـه والـدین
عَنْ اَبِى جَعْفِرٍ علیه السلام قالَ:
اِنَّ اَبِى نَظَرَ اِلَى رَجُلٍ وَمَعَهُ اِبْنُهُ یَمْشِى وَالاِْبْنُ مُتَّکِى ءٌ عَلى ذِراعِ الاَْبِ، قالَ: فَما کَلَّمَهُ اَبى مَقْتا لَهُ حَتّى فارَقَ الدُّنْیا.
[بحار الأنوار، ج 74، ص 64 .] امام صادق علیه السلام فرمود: پدرم مردى را دید که پسرش همراهش راه مى رفت و به بازوى پدر تکیه کرده بود، (وقتى این جریان را دید) تا زنده بود از روى ناراحتى و خشم با او صحبت نکرد.
31. درگیرى با پدر
قالَ اَبُوعَبْدِاللّهِ علیه السلام:
ثَلاثَهٌ مَنْ عازَّهُمْ ذَلَّ: اَلْوالِدُ وَ السُّلْطانُ وَ الْغَریمُ.
[ همان، ص 71 .] امام صادق علیه السلام فرمود: هر کس با این سه نفر کشمکش کند خوار مى گردد: پدر، سلطان حق و شخص بدهکار.
32. محرومیّت عـاقّ والـدین
قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:
اِیّاکُمْ وَ عُقُوقَ الْوالِدَیْنِ، فَاِنَّ رِیحَ الْجَنَّهِ تُوجَدُ مِنْ مَسیرَهِ اَلْفَ عامٍ وَ لایَجِدُها عاقٌّ وَ لاقاطِعُ رَحِمٍ.
[ بحارالأنوار، ج 74، ص 62 .] پیامبر خدا صلى الله علیه و آله فرمود: از عاقّ والدین شدن بپرهیزید، زیرا با اینکه بوى بهشت از مسافت هزار سال به مشام مى رسد، عاق والدین و کسى که قطع رحم کند آن بو را احساس نخواهد کرد. (یعنى بیش از هزار سال از بهشت فاصله دارد.)
33. بدبختى عـاقّ والـدین
عَنِ الصّادِقِ علیه السلام قالَ:
لایَدْخُلُ الْجَنَّهَ الْعاقُّ لِوالِدَیْهِ وَ الْمُدْمِنُ الْخَمْرِ وَ الْمَنّانُ بِالْفِعالِ لِلْخَیْرِ اِذا عَمِلَهُ.
[ همان، ص 74 .] امام صادق علیه السلام فرمود: عاقّ والدین و شرابخوار و انسان خیّر منت گذار وارد بهشت نمى شوند.
34. عاقبت عـاقّ والـدین
قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:
اَرْبَعَهٌ لایَنْظُرُ اللّهُ اِلَیْهِمْ یَوْمَ الْقِیامَهِ، عاقٌ وَ مَنّانٌ وَ مُکَذِّبٌ بِالْقَدَرِ وَمُدْمِنُ خَمْرٍ.
[ همان، ص 71 .] رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: در قیامت خدا به چهار گروه نظر رحمت نخواهد کرد:
۱ ـ عاق والدین
۲ ـ منّت گذار
۳ ـ منکر قضاء و قدر
۴ ـ شرابخوار
35. مجازات عـاقّ والـدین
قالَ رَسولُ اللّهُ صلی الله علیه و آله:
ثَلاثَهٌ مِنَ الذُّنُوبِ تُعْجَلُ عَقُوبَتُها وَلاتُؤَخَّرُ اِلَى الاخِرَهِ: عُقُوقُ الْوالِدَیْنِ، وَ الْبَغْىُ عَلَى النّاسِ وَکُفْرُ الاِْحْسانِ.
[ بحارالأنوار، ج 74، ص 74 .] پیامبر گرامى اسلام صلی الله علیه و آله فرمود: کیفر سه گناه به قیامت نمى ماند (یعنى در همین دنیا مجازات مى شود.)
۱ ـ عاق پدر و مادر
۲ ـ ظلم و تجاوز به مردم
۳ ـ ناسپاسى در مقابل احسان و نیکى.
36. عـاقّ والـدین
عَن اَبِى عَبْدِاللّهِ علیه السلام قالَ:
اَلذُّنُوبُ الّتِى تَظْلِمُ الْهَواءَ عُقُوقُ الْوالِدَیْنِ.
[ بحارالأنوار، ج 74، ص 74 .] امام صادق علیه السلام فرمود: از گناهانى که هوا را تیره و تار مى کند عاقّ والدین شدن است.
37. شـقاوت عـاقّ والـدین
قالَ الصّادِقُ علیه السلام:
عُقُـوقُ الْـوالِدَیْنِ مِنْ الْـکَبائِرِ لاَِنَّ اللّهَ (عَزَوَجَلَّ) جَـعَلَ الْــعاقَّ عَـصِیّا شَـقِیّا.
[ بحارالأنوار، ج 74، ص 74 .] امام صادق علیه السلام فرمود: عاقّ پدر و مـادر شدن از گــناهان کبیره است، زیرا خداوند متعـال عاقّ والدین را گنـاهکارِ شـقى شمرده است.
38. هـلاکت عـاقّ والـدین
عَنْ اَبى عَبْدِاللّهِ علیه السلام:
اِنَّ رَسُـولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله حَضَـرَ شـابّا عِنْـدَ وَفـاتِهِ فَقالَ لَهُ: قُلْ: لااِلهَ اِلاَّاللّهُ، قـالَ: فَاعْـتَقَلَ لِسـانُهُ مِـرارا فَقـالَ لاِِمْـرَئَهٍ عِنْـدَ رَأسِهِ: هَـلْ لِهذا اُمٌّ؟ قـالَتْ: نَعَمْ اَنـَا اُمُّـهُ، قالَ: اَفَـساخِـطَهٌ اَنْـتِ عَلَیْهِ؟ قالَتْ: نَعَـمْ ما کَلَّمْتُهُ مُنْـذُسِتَّ حِجَجٍ، قـالَ لَـها: اِرْضـى عَـنْهُ، قـالَتْ: رَضـِىَ اللّهُ عَـنْهُ بِرِضـاکَ یـا رَسُولَ اللّهِ: فَقالَ لَهُ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله: قُلْ: لااِلَهَ اِلاَّاللّهُ قالَ: فَقـالَهَا … ثُمَّ طَفَى …
[ بحارالأنوار، ج 74، ص 75 .] امام صادق علیه السلام فرمود: هنگام مرگ جوانى، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله کنار بستر او حضور یافتند و به جوان فرمودند: بگو لااِلهَ اِلاَّاللّهُ، فرمود: زبانش بند آمد، چند بار تکرار کرد ولى زبان او بند شد، پیامبر صلی الله علیه و آلهبه زنى که کنار جوان بود فرمود: آیا این جوان مادر دارد؟ زن گفت: بله، من مادر او هستم، فرمود: آیا از او ناراضى هستى؟ زن گفت: بله شش سال است با او صحبت نکرده ام، فرمود: از او راضى شو، زن گفت: یارسول اللّه بخاطر رضایت تو خدا از او راضى شود. (من از او راضى شدم) سپس پیامبر صلی الله علیه و آله بجوان فرمود: بگو لااِلَهَ اِلاَّاللّهُ، جوان در این هنگام گفت: لااِلهَ اِلاَّاللّهُ و پس از لحظاتى مرد.
39. اعـمال عـاقّ والـدین
قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله:
یُقالَ لِلْعاقِّ اِعْمَلْ ما شِئْتَ فَاِنِّى لااَغْفِرُ لَکَ وَیُقالُ لِلْبارِّ اِعْمَلْ ما شِئْتَ فَاِنِّى سَاَغْفِرُلَکَ.
[ بحارالأنوار، ج 74، ص 80 .] رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: به عاقّ والدین از (طرف خدا) گفته مى شود: هر کارى مى خواهى انجام بده دیگر تو را نمى بخشم و به نیکوکار (نسبت به پدر و مادر) هم گفته مى شود: هر چه مى خواهى انجام ده تو را مى بخشم.
40. نیکى‌ به‌ والدین و آمرزش‌ گناه
قالَ عَلِىُّ بْنُ الْحُسَیْنِ علیه السلام:
جاءَ رَجُلٌ اِلَى النَّبِىِّ صلی الله علیه و آله فَقالَ: یا رَسُولَ اللّهِ ما مِنْ عَمَلٍ قَبِیحٍ اِلاَّ قَدْ عَمِلْتُهُ فَهَلْ لِى تَوْبَهٌ؟ فَقالَ لَهُ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله: فَهَلْ مِنْ والِدَیْکَ اَحَدٌ حَىٌّ؟ قالَ: اَبى: قالَ: فَاذْهَبْ فَبِرَّهُ قالَ: فَلَمّا وَلّى قالَ رَسُولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله: لَوْ کانَتْ اُمُّهُ.
[ همان، ص 82 .] امام سجاد علیه السلام فرمود: مردى خدمت رسول خدا صلی الله علیه و آله رسید و گفت: اى رسول خدا، من هیچ کار زشتى نمانده که انجام نداده باشم، آیا مى توانم توبه کنم؟ رسولخدا صلی الله علیه و آله فرمود: آیا هیچیک از پدر و مادرت زنده هستند؟ گفت: بله، پدرم. حضرت فرمود: برو باو نیکى کن (تا آمرزیده شوى). وقتى او راه افتاد پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: کاش مادرش زنده بود. (یعنى اگر او زنده بود و به او نیکى مى کرد، زودتر آمرزیده مى شد).
منبع : چهل حدیث «والدین»، محمود شریفی‏.