بیشتر خانمهای نگران تناسباندام از نام این میوه به یاد فرم تجمع چربی در بدن خانمها میافتند. این میوه شیرین و آبدار با گونههای متفاوت با رنگهای متنوع از جمله میوههایی است که طرفداران زیادی دارد. از نظر شکل ظاهری گلابی معمولی یا گلابی اروپایی میوهای آبدار با دانههای سنگی دارد و اغلب فرمیکشیده دارد. اما انواع دیگری از گلابی وجود دارند که به گلابی آسیایی معروفند و شکل آنها شبیه سیب است . در ایران گونههایی از این گیاه در جنگلهای شمالی، دامنههای البرز، ارتفاعات کرج، چالوس، آذربایجان به ویژه اطراف ارومیه و نواحی مرکزی و پایین ارتفاعات بختیاری جنوب و فارس وجود داردکه گونه خوراکی آن به نامهای محلی گلابی ، امرود و… شناخته میشود.
اولین گونههای گلابی به صورت وحشی و سالها پیش از میلاد در آسیا و اروپا روییده است. بنابراین مردم این قارهها آن را از آنجا به سایر قارهها بردهاند. گلابی انواع و اقسام کوچک ، بزرگ ، سبز و زرد و گلگون و مخروطی و ته گرد دارد. یک نوع گلابی ترش و بقیه شیرین یا گس هستند. گلابی یک نوع جنگلی دارد که در کهکیلویه زیاد است و تخم زیادی دارد و میوه آن قابل استفاده نیست فقط تخم آن را به نام انجوجک میفروشند و برای اینکار میوه را در زیر خاک میکنند و پس از آنکه که پوسید تخمهای آن را بیرون آورده و پس از شستن خام یا بو داده میفروشند. در گیلان یک نوع گرد گلابی به نام خج معروف است که به علت سفتی قابل خوردن نیست، ولی با آن بهترین مربا را میتوان تهیه کرد.
ارزش غذایی
با توجه به محتوای بالای فیبر گلابی میتوان از آن به عنوان ملین استفاده کرد. به علاوه چنانچه میدانید فیبر یکی از عوامل تغذیهای است که در حفظ سلامت بدن به خصوص دستگاه گوارش نقش مهمی ایفا میکند.
• گلابی حاوی ریزمغذهایی چون فلوئور، سلنیوم، کرم و بور است که برای سلامتی و تامین ریزمغذیهای بدن بسیار مفید است.
• گلابی دارای دانههای بسیار ریزی است که خصوصا نزدیک هسته آن زیاد است. این دانهها از جنس سلولزاست و در دستگاه گوارش هضم نمیشود. از این رو با عبور از دستگاه گوارش، معده و روده را پاک میکند و کلیه مواد زاید باقیمانده در شکم را دفع میکند.
• گلابی برای غدد داخلی بدن بسیار مفید است. تانن و پتاسیم آن، اسیداوریک را به هراندازه که باشد حل میکند. به همین جهت افراد مبتلا به نقرس، آرتروز و رماتیسم میتوانند از آن بهره زیادی ببرند.
• گلابی برای معالجه امراض سینه یک میوه عالی است و این خاصیت مربوط به تانن آن است و اگر گلابی کمی گس باشد برای سینه بهتر است.
• گلابی به علت دارابودن آرسنیک رعشه را درمان میکند.
• ماده مهم دیگری که در گلابی موجود است عنصر بور است که با افزایش جذب کلسیم، از بروز پوکی استخوان به خصوص در زنان یائسه جلوگیری میکند.
• فیبر موجود در گلابی لینین است که غیر قابل حل بوده و برای کاهش کلسترول خون بسیار مؤثر است.
گلابی در طب سنتی
طرفداران طب سنتی معتقدند گلابی سنگ مجاری ادرار را دفع میکند. آرام بخش و تببر است. در رفع عفونت مجرای ادرار موثر است. مقوی بدن است. تشنگی را برطرف میکند. سوزش مثانه و مجرای ادرار را رفع میکند. برای دفع سموم بدن بسیار موثر است.
شیره گلابی خاصیت مدر، تصفیه کننده خون، دفع کننده اسید اوریک و تامین کننده عناصر معدنی مورد نیاز بدن دارد. مصرف آن در بیماریهای مختلف مانند انواع کم خونیها، خستگی عمومی و بیماری سل اثرات مفیدی دارد.
خرید و نگهداری
میوه گلابی معمولا عمر انباری کوتاهی دارد به همین دلیل باید قبل از رسیدن کامل برداشت شود تا بتوان آن را به راحتی به بازار رساند. به منظور حفظ گلابیهای اروپایی بهصورت یکدست و با بهترین کیفیت، باید آنها را پس از رشد کامل اما قبل از رسیدن، از درخت چید. اغلب میوههایی که روی درخت میرسند قبل از اینکه بتوانیم آنها را برداشت کنیم از روی درخت کنده شده و به زمین میافتد. ضربه خوردن میوه با فعال کردن آنزیمهای موجود سبب زودتر رسیده شدن و در نتیجه ایجاد لهیدگی و قهوهای شدن آن میشوند.
برای اطمینان از رسیده بودن این میوه هنگام خرید به آرامی قسمت نزدیک به ساقه را فشار دهید. از نظر رنگ به غیر از بعضی انواع که موقع رسیدن رنگ سبز آنها به زرد تبدیل میشود در سایر گونهها تغییری رنگی به وجود نمیآید. در صورتی که گلابی کاملا نرسیده باشد آن را در یک پاکت کاغذی با در کاسهای کنار میوههای دیگر قرار دهید که پس از چند روز برسند.
برای نگهداری این میوه بهترین دما، دمای معمولی اتاق است البته بهتر است که این میوه را در محلی تاریک نگهداری کنیم. برای نگهداری به مدت طولانیتر باید آن را در یخچال نگه داشت. برای نگهداری طولانیتر نمیتوان گلابی را فریز کرد. تهیه مربا و کمپوت از موارد فرآوری گلابی برای استفاده به مدت طولانیتر است.
اگر بتوانیم گلابیها را در محلهای خنک نگهداری کنیم تا بهطور کامل رسیده شوند، میتوان آنها را به راحتی انبار و حمل کرد. برخی از گونههای گلابی فقط در معرض هوای سرد رسیده میشوند. گلابیهای آسیایی روی درخت شیرین و ترد هستند. این میوه به شکل تازه، کنسرو و یا آب میوه مصرف میشود.
منبع:دایره المعارف تغذیه