میوه ی سنجد از زمان های گذشته در سبد غذایی ایرانیان جا داشته و در اعیاد سنتی به آن توجهی خاص مبذول داشته است. امروزه از درخت سنجد و میوه ی آن در صنایع غذایی، بهداشتی، دارویی، عطرسازی و صنایع چوب استفاده می شود. رویشگاه این درخت به دلیل سازگاری آن با محیط های مختلف در اغلب نقاط کره ی زمین از جمله آمریکای شمالی، اروپای شرقی و غربی، آسیای مرکزی، شمالی و …است.
خواص درخت سنجد در تمام اندام های منتشر شده است و ریشه، چوب، پوست و میوه ی آن دارای خواص دارویی و صنعتی متفاوتی است. از پوست درخت سنجد یک ماده ی شیمیایی دارویی مهم به نام «نتراهیدروآرمور متیل N» استخراج می شود. از برگ درخت سنجد «الکانویید» استخراج می شود که در صنایع داروسازی کاربرد دارد. اسانس گل سنجد در صنایع داروسازی، آرایشی و عطرسازی بکار می رود.
درخت سنجد دارای سه قسمت برون بر (پوست قهوه یی رنگ)، میان بر (آردی شکل) و درون بر (هسته ی چوبی و سفت) است که قسمت میان بر و درون بر آن دارای ارزش غذایی فراوان است. در قسمت میان بر دو نوع قند گلوکز و فروکتوز، هفت نوع چربی اشباع شده و اشباع نشده وجود دارد. در قسمت درون بر سنجد هفده نوع آمینواسید و مقداری پروتئین وجود دارد که هر یک از این آمینواسیدها خواص دارویی بسیار مفیدی است.

خواص درمانی

اگر آرد و هسته ی میوه ی سنجد با هم آسیاب شود، مصرف خوراکی آن بیماری آرتروز را درمان می کند. مصرف سنجد برای درمان و جلوگیری از عوارضی مثل قی، اسهال صفراوی، زخم روده، سرفه های حاد گرم، سردرد و اثر رطوبت نافع است. سنجد مقوی قلب و برطرف کننده تب و لرزهای سرد در بیماری های سینه مثل تنگی نفس، زخم ریه و عوارض دماغی محسوب می شود.
سنجد برای درمان بیماری های کبدی مانند زردی و یرقان مفید است و سنجد پخته شده بطور کامل (پوست، گوشت هسته) در روغن زیتون به صورت خوراکی جهت درد مفاصل، خارش پوست و رشد مو توصیه شده است.
عرق شکوفه ی سنجد، ضد نفخ مؤثری برای معده است. میوه ی سنجد گوشت بر استخوان می رویاند و انسان را فربه می کند. پوست را تقویت کرده و کلیه ها را گرم نگه داشته و مانع از تکرار ادرار می شود. در هند از روغن هسته ی آن شربت غلیظی درست می کنند که در التهاب غشاهای مخاطی همراه با ترشح همانند انواع زکام و نیز در موارد عفونت های برونش ها مصرف می شود.
در اسپانیا از شیره ی گل سنجد برای قطع تب های مهلک و خطرناک استفاده می شود. میوه ی سنجد از نظر طب سنتی، طبیعت سرد و خشک دارد و مقوی و مفرح است. جوشانده ی گل سنجد برای بیماری های دماغی مانند فلج و کزاز و نیز برای قلب و زخم های ریوی و تنگی نفس مفید بوده و برای تقویت معده و کبد و بازکردن گرفتگی ها و تحلیل گاز معده و یرقان نافع است.
منبع:نشریه 7 روز زندگی، شماره 97.