تمامی ادیان الهی در پاره‌ای از مسائل با یکدیگر اشتراک دارند که ازجمله آن اشتراکات اعتقاد به وجود مصلح آخرالزمان است. در این میان آئین یهود نیز که در ابتدای ظهورش ازسوی خدای تعالی توسط حضرت موسی برای بنی اسرائیل آورده شد، به مسئله منجی موعود توجه نموده است. با یک نگاه اجمالی به متون دینی یهودیان همچون تورات و تلمود، به ده ها آیه برمی‌خوریم که به آمدن مصلح تصریح نموده است که به پاره‌ای از آنها اشاره خواهیم نمود.

مصلح آخرالزمان در آئین یهود کیست؟
به اعتقاد تمامی اندیشمندان یهود مصلح آخرالزمان انسانی است همانند دیگر انسان ها که دارای جلوه، و قدرت الهی است و جهان را با نور خویش که جلوه‌ای از نور خداست روشن خواهد کرد.(1) منجی موعود در آیین یهود با نامهای متعدّد ازجمله: ماشیح (مسیح)(2)، داوود(3) و فرزند داوود(4) یاد شده است.

علائم ظهور منجی موعود در آئین یهود
مسئله منجی موعود در آئین یهود تا آنجا مورد توجّه قرار گرفته است که حتی به علائم ظهور این منجی موعود اشاراتی شده است ازجمله اینکه:
(در دوره‌ای که ماشیح فرزند داوود ظهور می‌کند جوانان به پیران بی احترامی کرده و آنها را خجالت خواهند داد. فرزند از پدر خود حیا نمی‌کند. محل تحصیل و مطالعه به اماکن فساد مبدّل شده؛ دانش دبیران فاسد خواهد گشت و کسانی که از خطا کردن بترسند منفور خواهند بود.(5) دست ها به خون و انگشت ها به شرارت آلوده است. انصاف از آدمیان دور شده و عدالت با آنان فاصله گرفته است. گناهان فزونی گرفته و خطاها بسیار شده است و علیه آنان گواهی می‌دهد).(6)
در مورد زمان ظهور منجی موعود نیز باید گفت: کوشش برای محاسبه و یافتن زمان ظهور ماشیح از طرف اکثریت دانشمندان یهود به شدّت تقبیح شده است. زیرا این محاسبات و پیشگوئی ها امیدهایی در دل مردم پدید می‌آورد که بعداً به حقیقت نپیوسته باعِث یأس و محرومیت می‌شود. از این رو چنین اخطار شدیدی داریم: (لعنت بر کسانی باد که تاریخ پایان ذلّت اسرائیل و ظهور ماشیح را محاسبه می‌کنند).(7)

نظریه دوم در این رابطه تعیین اجمالی زمان ظهور ماشیح است که بنا به قولی در ماه تیشری و بنا به قول دیگری در ماه نیسان ظهور خواهد کرد.(8)
و نظریه سوم در این رابطه این است که زمان ظهور ماشیح بنابر کردار مردم تغییر خواهد کرد. این نظریه از این آیه استنباط شده است: (من خداوند در وقت خودش آن را تسریع خواهم کرد)(9) که بدین گونه تفسیر شده است: اگر ملت اسرائیل، استحقاق آن را داشته باشد نجات ایشان را تسریع خواهم کرد و اگر استحقاق نداشته باشد، در وقت خودش آنها را نجات خواهم داد.(10)
در پاره‌ای موارد ظهور منجی و نجات مردم را متوقف به توبه مردم و انجام اعمال نیک معرّفی کرده است؛ چنانکه آمده است: (ظهور او فقط بسته به توبه مردم و اعمال نیکی است که انجام دهند).(11)
و در جای دیگر چنین آمده است: (اگر ملّت اسرائیل فقط یک روز توبه کند بلافاصله (ماشیح) فرزند داوود خواهد آمد).(12)

توجه به انتظار منجی موعود در آیین یهود
یکی دیگر اَز مسائل مورد توجّه در آیین یهود مسئله انتظار منجی موعود است. به عنوان مثال در جایی از کتاب مقدّس بااشاره به اینکه همیشه و در هر لحظه باید منتظر ظهور منجی موعود بود و آن را دور ندانست و از آن ناامید نشد آمده است:
(همواره منتظر ظهور او باش، اگر چه (فرارسیدن پایان ذلّت) به تأخیر بیفتد با وجود این در انتظارش باش).(13)
در جای دیگر چنین آمده است: (هر وقت ببینی که دولتها باهم به جنگ می‌پردازند مُنتظر قدوم ماشیح باش).(14)

فوائد ظهور منجی موعود در آئین یهود
در بخش های متعدّدی از کتاب مقدّس یهود به فوائد ظهور منجی اشاره شده و جهان پس از ظهور منجی موعود ترسیم شده است. عدالت منجی موعود و فراگیر شدن عدالت او در جهان یکی از شاخص ترین فوائد ظهور منجی موعود در آیین یهود است. ازجمله اینکه در کتاب مقدّس چنین آمده است:
(امّا برای شما که از اسم من می‌ترسید، آفتاب عدالت طلوع خواهد کرد و بر بالهای وی شفا خواهد بود).(15)
در جای دیگر نیز بااشاره به حمایت منجی موعود از مظلومین و مستضعفین عالَم چنین آمده است:
(مسکینان را به عدالت داوری خواهد کرد و به جهت مظلومان زمین به راستی حکم خواهد نمود. کمربند کمرش عدالت خواهد بود و کمربند میانش امانت).(16)
نکته دیگر در مورد عدالت منجی موعود، این است که او مأمور به باطن است و بر طبق همان باطن افراد و همان واقعیت موجود حکم می‌دهد؛ فلذا چنین آمده است که:
(موافق رؤیت چشم خود داوری نخواهد کرد و بر وفق شنیدن گوش های خویش تنبیه نخواهد نمود).(17)
از بین رفتن فساد و جنگ و خونریزی و فراگیر شدن سلامتی و امنیت نیز دیگر شاخص زندگی پس از ظهور منجی است؛ همچنانکه آمده است:
(و امتی بر امت دیگر شمشیر نخواهد کشید و بار دیگر جنگ را نخواهد آموخت).(18)
و در جای دیگر است که:
(و کمان و شمشیر را از زمین خواهم شکست و ایشان را به امنیت خواهم خوابانید).(19)
(آن گاه چشمان کوران بینا خواهد شد و گوش های ناشنوایان شنوا خواهد گردید).(20)
از دیگر فوائد و خصوصیات عالم و زندگی پس از ظهور، آباد شدن زمین است؛ چنانچه آمده است:
(آب ها در بیابان و نهرها در صحرا خواهد جوشید و سراب به برکه و مکان های خشک به چشمه‌های آب مبدّل خواهد گردید).(21)
در جای دیگر به ظاهر شدن خزائن زمین و دستیابی بشر به معادن جدید و دست نخورده اشاره می‌کند و می‌گوید:
(و زمین ایشان از نقره و طلا پر شده و خزائن ایشان را انتهایی نیست).(22)
اَز دیگر فوائد و خصوصیات ظهور و زندگیِ بعد از آن می‌توان به خدا پرست شدن و یک دل شدنِ مردم ااره کرد که کنایه از رشد معنوی بسیار بالا دارد. چنانچه آمده است:
(زیرا که در آن زمان، زبان پاک به امتّها باز خواهم داد تا جمیع ایشان اسم (یَهُوه) را بخوانند و به یک دل او را عبادت نمایند).(23)
و بالاخره در موضعی دیگر صریحاً آمده است:
(در تمامی کوه مقدّسِ من ضرر و فسادی نخواهند کرد زیرا که جهان از معرفت خداوند پر خواهد بود).(24)
بنابراین باتوجه به آیات بیشماری که در عهد عتیق (تورات) و کتاب های معتبر یهودیان همچون تلمود آمده، استنباط می شود که یهودیان همانند پیروان دیگر ادیان آسمانی در انتظار مصلح جهانی هستند و آمدن او را مساوی با عدالت و صلح تلقّی می‌کنند و هرچند که آمدن ماشیح را بیشتر در جهت تشکیل حکومت یهودیان و ارض موعود تفسیر می‌کنند که با آمدنش پادشاهی قوم یهود بازگردانده می‌شود، لیکن آنچه مورد توجه است، اصل اعتقاد به مصلح آخرالزمان است که مورد توافق تمامی ادیان ابراهیمی است و یهودیان نیز در این امر اشتراک دارند.

————————————————————————————

پی نوشت ها:

(1) اشعیاه، فصل 60، آیه 19.

(2) پسیقتا رباتی، 152 الف به نقل از گنجینه‌ای از تلمود، ص352.

(3) هوشِیَع، فصل 3، آیه 5.

(4) گنجینه‌ای از تلمود، ص352.

(5) سنهدرین 97، الف و تلمود، ص354.

(6) تورات، اشعیاه نبی، فصل 59، آیات 3-15.

(7) تلمود، فصل 12، ماشیح، ص356.

(8) تلمود، فصل 12، ماشیح، ص357؛ روش هشانا، 11 الف.

(9) اشعیاه، فصل 60، آیه 22.

(10) تلمود فصل 12، ص357 و سنهدرین، 98 الف.

(11) تلمود فصل 12، ص357 و سنهدرین، 97 الف.

(12) یروشلمی، تعنیت 2، الف و تلمود فصل 12، ص357.

(13) تلمود فصل 12، ص356.

(14) کتاب مقدّس، سفر پیدایش، 14.

(15) ملاکی نبی، فصل 4، آیه 2.

(16) تورات، اشعیاه نبی، فصل 11، آیات 4 و 5.

(17) پیشین.

(18) اشعیاه، فصل 2، آیه 4.

(19) هوشِیَع، فصل 2، آیه 18.

(20) تورات، اشعیاه، فصل 35، آیه 5.

(21) تورات، اشعیاه، فصل 35، آیه 6 و 7.

(22) تورات، اشعیاه، فصل 2، آیه 7.

(23) صِفَنْیاه، فصل 3، آیه 9.

(24) تورات، اشعیاه نبی، فصل 11، آیه 9.

منبع:شبستان