نویسنده: دکتر قاسمعلی کوچنانی شیخ مفید رئیس متکلمان امامیّه در فضای مکتب بغداد که آکنده از مجادلات و مناظرات کلامی بین مذاهب مختلف اسلامی بود، نشو و نما کرد.(1) ضرورت چنین فضایی اقتضا می کرد که در دفاع از حریم مکتب تشیّع امامی در برابر مکتب عقل گرای معتزله ی بغداد و بصره و در ...
نویسنده: دکتر قاسمعلی کوچنانی مرتب کردن آموزه ها و تعلیمات مفید در یک نظام، قدری دشوار است، زیرا آثار کلامی او نشان می دهد که نظم و ترتیب آنچنانی که یک نظام فکری به آن نیاز دارد به هیچ وجه از نکات اساسی موردنظر او نبوده است. قسمت عمده ی نوشته های وی به شکل ...
نویسنده: دکتر قاسمعلی کوچنانی نبوت به گفته ی شیخ مفید، ضرورت نیازمندی به پیامبر قطعی است، زیرا که بشر برای شناختن خدا و اصول نخستین اخلاقی به وحی نیاز دارد. (1) پیامبر مفید گفته است: «امامیّه برآنند که هر رسول نبی نیز هست، ولی هر نبی رسول نیست. بعضی از انبیاء نگاهبانان شریعتهای رسولان و ...
نویسنده: دکتر قاسمعلی کوچنانی نخستین تکلیف آدمی قاضی عبدالجبار معتزلی و معاصر شیخ مفید، گفته است که نخستین وظیفه ی آدمی استدلال کردن برای شناختن خدا است. (1) شیخ مفید می گوید که نخستین تکلیف انسان شناختن خدا است. اما تکلیف چگونه دانسته می شود؟ اختلاف میان مفید و عبدالجبّار درخصوص نخستین وظیفه ی آدمی، ...
نویسنده: دکتر قاسمعلی کوچنانی توحید شیخ مفید در خصوص توحید با اعترافاتی ایمانی می گوید: «خدای عزّ و جلّ در الاهیّت و ازلیّت یگانه است. هیچ چیز به او شبیه نیست و نمی توان چیزی را همانند او دانست. تنها او شایسته ی پرستش است، و از این لحاظ به هیچ وجه و به هیچ ...
نویسنده: دکتر قاسمعلی کوچنانی عدل الهی شیخ مفید بر آن است که خدا عادل است. وی بر آن است که خدا می تواند به ستم عمل کند، ولی چنین نمی کند. گفته ی وی چنین است: «خدای جلّ جلاله بر خلاف عدل توانا است، به همان گونه که بر عدل توانا است. ولی او ستم ...
نویسنده:محمد رضا ضمیری مؤلف: شیخ مفید ابو عبدالله محمد بن محمد بن نعمان عکبری بغدادی (م 413 ق). زندگینامه و اظهار نظرها: ترجمه مؤلف در بخش کتب فقهی شیعه ذکر شده است. معرفی اجمالی کتاب: مؤلف، این کتاب را در شرح کتاب الاعتقادات شیخ صدوق نوشته و در آن به شرح و بررسی مباحث عقیدتی ...
نویسنده: دکتر قاسمعلی کوچنانی نظر شیخ مفید درباره ی ایمان و اسلام در برابر معتزله و خوارج که ایمان و اسلام را یکی می دانستند، شیخ مفید بر آن بود که این دو از یکدیگر متمایزند. گفته ی وی چنین است: «امامیّه درباره ی این مطلب اتّفاق کلمه دارند که اسلام غیر از ایمان است، ...
نویسنده: دکتر قاسمعلی کوچنانی در این نوشتار: الف- بیان وضع فقهی امامیّه: از مذهب شیخ مفید درباره ی امر به معروف و نهی از منکر و تقیّه و حدود همکاری مجاز با فاسقان، ب- در بحث از ریشه های فقه؛ از اعتقادات مفید درباره ی معانی ظاهری و باطنی و گفتارهای مبهم و متشابه و ...
نویسنده: دکتر قاسمعلی کوچنانی ریشه های فقه به گفته ی شیخ مفید، منابع شریعت، سه است: قرآن، سنّت، و گفتار ائمه. گفته ی وی چنین است: «بدان که ریشه های احکام فقهی سه است: کتاب خدا، سنّت پیامبرش، و گفته های ائمّه طاهرین پس از وی. و راههای رسیدن به معرفت آنچه در این سه ...
نویسنده: دکتر قاسمعلی کوچنانی در نظر شیخ مفید در دوران غیبت امام، احکام سیاسی و اجتماعی اسلام که باید به دست امام مسلمین به اجرا درآید تعطیل نمی شود. و اساساً امامت و رهبری جامعه ی اسلامی تعطیل بردار نیست. و در عصر غیبت، ولایت امر و رهبری جامعه ی اسلامی در بسیاری موارد با ...
نویسنده: دکتر قاسمعلی کوچنانی عصری که شیخ مفید در آن بالیده است، عصر خِردگرایی است. مذاهب کلامی در نظر مورّخان عقاید اسلامی از دیرباز متّصف به اتّصال با مکاتب فلسفی بوده و از جمله، مذهب اعتزال و آراء معتزله، یکسره صبغه ی عقلی یافته و بر مبانی نظری خِرَدگرایی استوار گردیده است. دو گرایش مهم ...