در حادثه کربلا،آب و عطش لازم و ملزوم یکدیگرند.کاروان ابا عبد الله،کنار فرات‌فرود آمد، لیکن سپاه ابن سعد،فرات را به محاصره گرفت و آب را به روى امام حسین«ع»
و اهل بیت و اصحابش بست و میان امام و آب فاصله انداختند تا هم زودتر حسین«ع»را به‌تسلیم وادارند و هم از خاندان رسالت انتقام بگیرند.به نقل مورخان،از سه روز قبل از عاشورابا محاصره فرات،خیمه گاه امام در مضیقه بى آبى قرار گرفت و کودکان اهل بیت را با دیدن رودفرات،تاب تحمل عطش کمتر مى‌شد.منع آب از زنان و کودکان و افراد عادى(بویژه غیرنظامیان)در همه ادیان و مذاهب،غیر قانونى و عملى غیر انسانى است،بویژه در اسلام.
سپاه اموى با بستن آب به روى یاران و فرزندان حسین«ع»،این کار خلاف شرع ومغایر با شرافت انسانى و جرم جنگى را مرتکب شدند و کسانى همچون مهاجرین اوس،عمرو بن حجاج و عبد الله بن حصین به این عمل مباهات مى‌کردند و زخم زبان مى‌زدندکه:حسین!از این آب،درندگان و پرندگان مى‌خورند ولى تو حق ندارى از آن بچشى!
مساله«آب»،در ابعاد و صحنه‌هاى مختلف نهضت عاشورا مطرح است،از قبیل:فرات‌و نهر علقمه،مشک و عباس،کودکان و العطش،على اصغر و تیر حرمله،سقایى وعلمدارى،سنگابخانه، آب خنک و سلام بر حسین،غسل زیارت،لبهاى تشنه،بستن آب‌در کربلا،مراسم طشت گذارى،مهریه فاطمه،برداشتن کام با آب فرات،سیراب کردن‌سپاه حر و…که در باره هر کدام مى‌توانید به عنوان خاص آن در این فرهنگ مراجعه کنید.
تشنگى کودکان و شهادت حسین با لب تشنه از فرازهاى برجسته این حادثه است.وقتى امام سجاد«ع»نیز پیکر امام را دفن کرد،با انگشت روى قبر پدر نوشت:«هذا قبرالحسین بن على بن ابى طالب،الذى قتلوه عطشانا».
از آب هم مضایقه کردند کوفیان
خوش داشتند حرمت مهمان کربلا
بودند دیو و دد همه سیراب و مى‌مکید
حاتم ز قحط آب،سلیمان کربلا[1]
بسیار گریست تا که بى تاب شد،آب
خون ریخت ز دیدگان و خوناب شد،آب
از شدت تشنه کامى‌ات،اى سقا
آن روز ز شرم روى تو آب شد،آب[2]
آب،شرمنده ایثار علمدار تو شد
که چرا تشنه از او اینهمه بى‌باک گذشت
بود لب تشنه لبهاى تو صد رود فرات
رود بى‌تاب،کنار تو عطشناک گذشت
بر تو بستند اگر آب،سواران سراب
دشت دریا شد و آب از سر افلاک گذشت[3]
آب کم جو تشنگى آور به دست
تا بجوشد آبت از بالا و پست
آثار و نتایج نهضت عاشورا
شهادت مظلومانه سید الشهدا و یارانش در کربلا،تاثیر بیدارگر و حرکت آفرین داشت‌و خونى تازه در رگهاى جامعه اسلامى دواند و جو نامطلوب را شکست و امتدادهاى آن‌حماسه،در طول تاریخ،جاودانه ماند.حتى در همان سفر اسارت اهل بیت نیز تاثیرات‌سیاسى این حادثه در اندیشه‌هاى مردم آشکار شد.گروهى از اسرا را که به شام مى‌بردند،چون به تکریت رسیدند، مسیحیان آنجا در کلیساها جمع شدند و به نشان اندوه بر کشته‌شدن حسین«ع»،ناقوس نواختند و نگذاشتند آن سربازان وارد آنجا شوند.به شهر«لینا»
نیز رسیدند.مردم آنجا همگى گرد آمدند و بر حسین و دودمانش سلام و درود فرستادند وامویان را لعن کردند و سربازان را از آنجا بیرون کردند.چون خبر یافتند که مردم«جهینه»
هم جمع شدند تا با سربازان بجنگند وارد آن نشدند.به قلعه«کفر طاب»رفتند،به آنجا نیزراهشان ندادند.به حمس که وارد شدند،مردم تظاهرات کردند و شعار دادند:«اکفرا بعدایمان و ضلالا بعد هدى؟»و با آنان درگیر شدند و تعدادى را کشتند.[4] برخى از تاثیرات‌حماسه عاشورا از این قرار است:
1-قطع نفوذ دینى بنى امیه بر افکار مردم
2-احساس گناه و شرمسارى در جامعه،بخاطر یارى نکردن حق و کوتاهى دراداى تکلیف
3-فرو ریختن ترسها و رعبها از اقدام و قیام بر ضد ستم
4-رسوایى یزیدیان و حزب حاکم اموى
5-بیدارى روح مبارزه در مردم
6-تقویت و رشد انگیزه‌هاى مبارزاتى انقلابیون
7-پدید آمدن مکتب جدید اخلاقى و انسانى(ارزشهاى نوین عاشورایى و حسینى)
8-پدید آمدن انقلابهاى متعدد با الهام از حماسه کربلا
9-الهام بخشى عاشورا به همه نهضتهاى رهایى بخش و حرکتهاى انقلابى تاریخ
10-تبدیل شدن«کربلا»به دانشگاه عشق و ایمان و جهاد و شهادت،براى نسلهاى‌انقلابى شیعه
11-به وجود آمدن پایگاه نیرومند و عمیق و گسترده تبلیغى و سازندگى در طول‌تاریخ،بر محور شخصیت و شهادت سید الشهدا«ع»
از نهضتهاى شیعى پس از عاشورا،مى‌توان«انقلاب توابین»،«انقلاب مدینه»،«قیام‌مختار»،«قیام زید»،و…حرکتهاى دیگر را نام برد.براى توضیح بیشتر،به مدخل خاص‌هر یک از این نهضتها در همین مجموعه مراجعه شود.تاثیر حماسه عاشورا را درانقلابهاى بزرگى که در طول تاریخ، بر ضد ستم انجام گرفته،چه در عراق و ایران و چه درکشورهاى دیگر،نباید از یاد برد.«فرهنگ شهادت»و انگیزه جهاد و جانبازى که درانقلاب اسلامى ایران و هشت‌سال دفاع مقدس در جبهه‌ها جلوه‌گر بود،گوشه‌اى از این‌تاثیر پذیرى است.شعار«نهضت ما حسینیه،رهبر ما خمینیه»که در مبارزات ملت مسلمان‌ایران بر ضد طاغوت طنین افکن بود و نیز شور حسینى جبهه‌هاى رزم ایران،گواه روشن‌تاثیر گذارى کربلا در قرنها پس از آن حماسه مقدس است.یکى از نویسندگان محقق،نتایج نهضت کربلا را عبارت مى‌داند از:
1-پیروزى مساله اسلام و حفظ آن از نابودى
2-هزیمت امویان از عرصه فکرى مسلمین
3-شناخت اهل بیت بعنوان نمونه‌هاى پیشوایى امت
4-تمرکز شیعه از بعد اعتقادى بر محور امامت
5-وحدت صفوف شیعه در جبهه مبارزه
6-ایجاد حس اجتماعى در مردم
7-شکوفایى موهبتهاى ادبى و پدید آمدن ادبیات عاشورایى
8-منابر وعظ و ارشاد،به عنوان وسیله آگاهانیدن مردم
9-تداوم انقلاب بصورت زمینه سازى نهضتهاى پس از عاشورا[5] حادثه کربلا،گشاینده جبهه اعتراض علیه حکومت امویان و سپس عباسیان شد،چه به‌صورت فردى که روحهاى بزرگ را به عصیان و افشاگرى واداشت،و چه به شکل‌مبارزه‌هاى گروهى و قیامهاى عمومى در شهرى خاص یا منطقه‌اى وسیع.[6]
خون او تفسیر این اسرار کرد
ملت‌خوابیده را بیدار کرد[7]
نویسنده: حجت الاسلام جواد محدثی
پی نوشت :
1- محتشم کاشانى.
2- سهرابى نژاد.
3- نصر الله مردانى.
4- عاشورا فى الادب العاملى المعاصر،ص 54 به نقل از منتخب طریحى و مقتل ابى مخنف.
5- براى تفصیل آن ر.ک:«حیاه الامام الحسین»،باقر شریف القرشى،ج 3،ص 436،(معطیات الثوره).
6- در این زمینه‌ها ر.ک:«الانتفاضات الشیعیه»،هاشم معروف الحسنى،«امامان و جنبشهاى مکتبى»،محمد تقى‌مدرسى.
7- کلیات اقبال لاهورى،ص 75.
منبع: فرهنگ عاشورا
