رابطه علم کلام با علوم دیگر را می‌توان به دو صورت کلی ترسیم کرد: 1. علومی که در علم کلام تأثیر می‌گذارند، یا بدین صورت که علم کلام از آنها استفاده می‌کند، و یا بدین صورت که با طرح پاره‌ای پرسشها یا اشکالات علم کلام را به پاسخگویی آن پرسشها و اشکالات برمی‌انگیزد و موجب ...
پس از آگاهی از موضوع، غایت و روشهای بحث در علم کلام و با توجه به اینکه تعریف علوم از طریق یکی از امور یاد شده (موضوع، عنایت و روش بحث) انجام می‌گیرد. و جامع‌ترین تعریف آن است که مشتمل بر همه این جهات باشد، در این فصل به بررسی و نقد نمونه‌هایی از تعریف ...
از مطالبی که پیرامون اهداف و وظایف متکلمان بیان گردید، می‌توان به جایگاه رفیع علم کلام و منزلت والای متکلمان واقف گردید. هر یک از اهداف یاد شده برای اثبات جایگاه بلند این علم و عالمان راستین آن کافی است؛ زیرا علم تفصیلی و آگاهی تحقیقی نسبت به عقاید دینی بسیار ارزشمند و والا است ...
اهداف علم کلام را می‌توان به صورت زیر فهرست کرد: 1. غایت و هدف علم کلام در ارتباط با متکلم که دو جنبه دارد یکی جنبه نظری و علمی، و دیگری جنبه علمی و تربیتی. 2. غایت و هدف مربوط به انسانهای دیگر که به دو صورت ارشاد و الزام تحقق می‌پذیرد. 3. غایت مربوط ...
یکی از اصطلاحاتی که امروزه در حوزه الهیات و کلام مطرح است اصطلاح کلام جدید است. درباره ماهیت کلام جدید و نسبت آن با کلام قدیم اقوال و آراء متفاوتی اظهار شده است. در این فصل به نقل و بررسی برخی از این آراء می‌پردازیم: نظریه اول برخی از متفکران بر این عقیده‌اند که بهتر ...
مقصود از فلسفه در عنوان بحث، فلسفه الهی است که به فلسفه اولی و فن اعلی شهرت دارد نه فلسفه مادی و نه فلسفه علمی، و مشابهت و تمایز آن را با علم کلام از سه نظر می‌توان بررسی نمود: 1. موضوع، 2. اسلوب و روش بحث، 3. اهداف و غایات. 1. موضوع فلسفه و ...
علم و فن مربوط به عقاید دینی، به نامهای مختلفی شهرت یافته و اصطلاحات گوناگونی بر آن اطلاق گردیده است. در این فصل به بررسی آنها می‌پردازیم: از مشهورترین نام‌ها و اصطلاحات این علم، اصطلاح «کلام» است. واژه «کلام» در معرفی این فن، و واژه «متکلمان» در معرفی دانشمندان آن از رایج‌ترین و کارآمدترین واژه‌ها ...
روشهای منطقی بحث روشهای منطقی استدلال از نظر منطق صورت، به دو نوع کلّی تقسیم می‌شوند: 1. روش استدلال مباشری، 2. روش استدلال غیر مباشری. در روش استدلال مباشری، تنها یک قضیه کافی است تا از طریق آن، بر مطلوب استدلال شود و معرفت نوینی به دست آید. این نوع از استدلال دارای اقسامی است ...
اصولاً باید گفت: قرآن کریم خود سهم به سزایی در تشویق افکار و اندیشه‌ها به تدبر و تأمل در کتاب الهی و احکام دینی و جستجوی راز آنها داشته است، زیرا گذشته از اینکه در آیات بسیاری، انسان‌ها را به تفکر و تعقل و تدبُّر فرا خوانده است، آنجا که از احکام و مقررات دینی ...
از آنجا که موضوع هر علمی در تعریف آن علم نقش اساسی دارد. در این فصل موضوع علم کلام را به بحث می‌گذاریم. درباره موضوع علم کلام از سوی محققان و صاحب‌نظران آراء مختلفی مطرح گردیده است که نمونه‌هایی از آنها را نقل و بررسی می‌کنیم: 1. موجود بما هو موجود گروهی از متکلمان، موضوع ...