پیش از آن که به بحث درباره دلایل وجود خدا و بررسی صفات الهی بپردازیم، لازم است به این پرسش مهم و کلیدی پاسخ دهیم، زیرا اگر پاسخ این پرسش منفی باشد، هر گونه بحث و گفتگو درباره الهیّات، بیهوده وعبث خواهد بود. در این جا دو دیدگاه کلی مطرح شده است، دیدگاه مثبتان و ...
در مورد برهان صدیقین مطالب علمی و تحقیق فراوان است لکن به اقتضای گنجایش این نوشتار مطالبی مختصر بیان می‌شود. اصطلاح برهان صدیقین را نخستین بار «بوعلی سینا» با استفاده از آیات قرآن کریم در تسمیه برهانی به کار برد که بر اساس امکان ماهوی برای اثبات وجود خداوند سازمان داده بود و سرّ این ...
برهان حدوث در الهیات اسلامی ـ به ویژه نزد متکلمان ـ از اهمیت ویژهای برخوردار است؛ تا آن جا که به عنوان طریق ویژه متکلمان نامیده شده است. برهان حدوث در کتب کلامی به گونههای مختلفی تقریر شده است.[1] طریق حدوث در احادیث اسلامی نیز به روشنی مطرح شده است.[2] برهان حدوث از دو مقدمه ...
یکی از راههای خداشناسی که پیوسته مورد توجه متفکران و دانشمندان بوده است، و هم پیامبران الهی به آن اهتمام نموده و از این طریق بشر را به دین و خداپرستی هدایت کردهاند، راه فطرت است. تعریف فطرت فطرت در قرآن و روایات به معنی آفرینش بدیع و بیسابقه است. ابتکاری بودن آفرینش جهان به ...
شیعه در لغت و اصطلاح شیعه در لغت بر دو معنا اطلاق می‌شود، یکی توافق و هماهنگی دو یا چند نفر بر مطلبی، و دیگری، پیروی کردن فردی یا گروهی، از فرد یا گروهی دیگر.[1] و در اصطلاح به آن عده از مسلمانان گفته می‌شود که به خلافت و امامت بلافصل علی ـ علیه السّلام ...
قول مشهور این است که علم کلام اسلامی پس از انتشار عقاید و آراء مذاهب و ادیان مختلف در میان مسلمانان از طریق فتوحات اسلامی و گسترش دامنه حکومت اسلامی و اختلاط و آمیزش مسلمانان با پیروان ادیان و مذهب دیگر، پدید آمد تا از عقاید اسلامی دفاع کند و به اشکالات و شبهات اعتقادی ...
رابطه علم کلام با علوم دیگر را می‌توان به دو صورت کلی ترسیم کرد: 1. علومی که در علم کلام تأثیر می‌گذارند، یا بدین صورت که علم کلام از آنها استفاده می‌کند، و یا بدین صورت که با طرح پاره‌ای پرسشها یا اشکالات علم کلام را به پاسخگویی آن پرسشها و اشکالات برمی‌انگیزد و موجب ...
پس از آگاهی از موضوع، غایت و روشهای بحث در علم کلام و با توجه به اینکه تعریف علوم از طریق یکی از امور یاد شده (موضوع، عنایت و روش بحث) انجام می‌گیرد. و جامع‌ترین تعریف آن است که مشتمل بر همه این جهات باشد، در این فصل به بررسی و نقد نمونه‌هایی از تعریف ...
از مطالبی که پیرامون اهداف و وظایف متکلمان بیان گردید، می‌توان به جایگاه رفیع علم کلام و منزلت والای متکلمان واقف گردید. هر یک از اهداف یاد شده برای اثبات جایگاه بلند این علم و عالمان راستین آن کافی است؛ زیرا علم تفصیلی و آگاهی تحقیقی نسبت به عقاید دینی بسیار ارزشمند و والا است ...
اهداف علم کلام را می‌توان به صورت زیر فهرست کرد: 1. غایت و هدف علم کلام در ارتباط با متکلم که دو جنبه دارد یکی جنبه نظری و علمی، و دیگری جنبه علمی و تربیتی. 2. غایت و هدف مربوط به انسانهای دیگر که به دو صورت ارشاد و الزام تحقق می‌پذیرد. 3. غایت مربوط ...
یکی از اصطلاحاتی که امروزه در حوزه الهیات و کلام مطرح است اصطلاح کلام جدید است. درباره ماهیت کلام جدید و نسبت آن با کلام قدیم اقوال و آراء متفاوتی اظهار شده است. در این فصل به نقل و بررسی برخی از این آراء می‌پردازیم: نظریه اول برخی از متفکران بر این عقیده‌اند که بهتر ...
مقصود از فلسفه در عنوان بحث، فلسفه الهی است که به فلسفه اولی و فن اعلی شهرت دارد نه فلسفه مادی و نه فلسفه علمی، و مشابهت و تمایز آن را با علم کلام از سه نظر می‌توان بررسی نمود: 1. موضوع، 2. اسلوب و روش بحث، 3. اهداف و غایات. 1. موضوع فلسفه و ...