نویسندگان: آیت الله احمد بهشتی (1) و پیام صدریه (2) چکیده این نوشتار در دو بخش درباره ی اخلاق فردی و مدیریتی، آن گونه که از نامه های نهج البلاغه استفاده می شود، بحث کرده است. در بخش اول درباره ی درک صحیح از خود، نگاه درست به مسئولیت، آزادگی، زهد، تخلق به فضائل و ...
2. اخلاق سیاسی و اداری – درک صحیح از مسئولیت. نگاه امیرالمؤمنین(علیه السلام) به حکومت، با عنوان وظیفه و عهدی که خداوند از علما و دانشمندان گرفته است، معنا می یابد. این اصل زمانی مجال تحقق می یابد که به خواست مردم شرایط حکومت توسط امام(علیه السلام) فراهم شد. بنابراین اصل دموکراسی و مردم سالاری ...
– عدالت گرایی، حق گرایی. رفتار امام(علیه السلام) از ابتدای حکومت بر اجرای تام و تمام عدالت و حق بنا نهاده شد. این سفارش در نامه های نهج البلاغه بارها به صورت مستقیم و غیر مستقیم به کارگزاران شده است؛ گرچه مردم هم برای برپاداری حق و عدل مخاطب امام(علیه السلام) بوده اند (نک: ن38). ...
– وفای به عهد. سیاست علوی که همراه با سایر برنامه های حکومتی طریق حق و عدل را پیش می گیرد، اقتضا می کند که هم جانب اسلام و مسلمانان و هم احترام تعهدات و معاهدات را حفظ کند. بنابراین وفا بر تعهدات غیر مسلمانانی که عهد بسته اند امری واجب تلقی می شود. دستور ...
چکیده حکمت هفتاد و سه نهج البلاغه به یکی از شرایط مهم امام در مفهوم عام کلمه می پردازد و آن تقدّم تعلیم خویش بر تعلیم دیگران است. پای بندی به این اصل سبب می شود در هدایت و راهنمایی دیگران پیش از تعلیم گفتاری به وسیله ی کردار و سیره عملی اقدام کنیم. کسی ...
رهیافت اخلاقی برحسب آنچه در قسمت اول مقاله بیان شد به رهیافت تعلیم و تربیت نزدیک است با این تفاوت که اولی خاص و دومی فراگیرتر است. در مقاله ی حاضر به نکته چینی از حکمت 73 نهج البلاغه با دو رهیافت اخیر می پردازیم: اصل تقدّم اخلاق درون شخصی بر برون شخصی گفتیم رفتار ...
چکیده مکتب اخلاقی اسلام، در همان قرن نخست، به برکت آیات روشنگر قرآن و سیره ی اخلاقی پیامبر(علیه السلام) و احادیث اخلاقی ایشان، به ویژه احادیث اخلاقی فراوان و کلمات قصار و خطبه های امیرالمؤمنین(علیه السلام) و سیره ی اخلاقی ایشان در طول 52 سال پس از پیامبر(صلی الله علیه و آله)، حتی بیش از ...
2. تصحیح مفاهیم و شرایط ارزشمند بودن فضایل اخلاقی همواره تحول های عظیم ارزشی و فرهنگی، درگیر با مفاهیم ارزشی گذشته بوده است. اگر در شرایط جدید ترسیم دقیق ارزشها صورت نگیرد و مفاهیمی جایگزین مفهوم های گذشته نگردد یا مفاهیم قبلی در معرض اصلاح و تجدید نظر قرار نگیرد؛ مفاهیم ارزشی پیشین با همان ...
3. ترجیح اهمّ بر مهم در اخلاق از آن جا که زندگی بشر سرشار از تصادمها و تضادهای بین موقعیتها و در نتیجه ارزشهای گوناگون اخلاقی است، بنابراین یک مکتب اخلاقی کامل باید تکلیف پیروانش را هنگام بروز چنین تزاحمها و تضادهایی روشن کند. به عنوان مثال هنگام تعارض بین راستگویی و به تهدید افکندن ...
چکیده شناخت خلق ها و تمیز محمود و پسندیده از مذموم و زشت آنها و آراسته شدن به اخلاق پسندیده و نیکو و زائل ساختن اخلاق ناپسند از نظر امیرالمؤمنین در رأس دانش ها قرار دارد. اخلاق نیکو در نظر آن حضرت، به منزله ی برترین همنشین و بالاترین حسب برای انسان است. یکی از ...
عیب پوشی یا سترالعیوب ضد کشف عیوب، پوشیدن و مخفی کردن عیب هاست و آن از شعبه های نصیحت است، و حدی برای ثواب آن نیست. چنان که از اخبار فراوان استفاده می شود، رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمود: من ستر علی مسلم ستره الله فی الدنیا و الاخره؛ هر که برعیب مسلمانی ...
زهد زهد در لغت، ترک میل به شیء است. (التعریفات، ص102) و در اصطلاح اخلاق ضد حب دنیا و رغبت به آن است. زاهد کسی است که دنیا را به قلبش نخواهد و با جوارح و اعضا ترک نماید جز به قدر ضرورت بدن از دنیا بهره نجوید. به عبارت دیگر، زهد رو گرداندن از ...