حتماً تا به حال بارها و بارها این حدیث را خوانده یا شنیده‏اید که پیامبر صلی‏الله علیه و اله وسلم فرمودند: هر کس از امتم که چهل حدیث سودمند برای امت حفظ کند، خداوند، روز قیامت، او را دین‏شناس و دانشمند بر می‏انگیزد.

اما شاید کمتر کسی توضیح و تفسیر این حدیث را شنیده و یا خوانده باشد. حضرت علی علیه‏السلام بعد از شنیدن حدیث از پیامبر صلی‏الله علیه وآله وسلم می‏پرسند که این چهل حدیث کدام‏ها هستند، آنچه در این ادامه می‏خوانید گفت و شنود پیامبر صلی‏الله علیه وآله وسلم و حضرت علی علیه‏السلام در این باره است:

الخصال- به سندش، از امام حسین علیه‏السلام- : پیامبر صلی‏الله علیه وآله وسلم، به امیرمومنان علیه‏السلام سفارش کرد و از جمله فرمود: «ای علی! هر کس از امتم که چهل حدیث را برای خدا و سرای آخرت حفظ کند، خداوند روز قیامت، او را با پیامبران، صدیقان (راستان)، شهیدان و شایستگان- که بهترین همراهان‏اند-، محشور می‏کند».

علی علیه‏السلام گفت: ای پیامبر خدا! به من بگو این احادیث چه هستند؟

پیامبر صلی‏ الله علیه و اله وسلم فرمود: «اینکه به خدای یگانه بی‏انباز، ایمان بیاوری و تنها او، نه کس دیگری را بپرستی و نماز را با وضویی کامل و در وقت خود و بدون تاخیر، به جا آوری که در تاخیر آن و [پیرون وقت خواندن] بدون علت، موجب خشم خدای عزوجل است، زکات را بپردازی و ماه رمضان را روزه بگیری و چون مال داشتی و مستطیع بودی، حج بگذاری.

پدرت و مادرت را نافرمانی نکنی، مال یتیم را به ستم نخوری. ربا نخوری و شراب و هیچ‏یک از نوشیدنی‏های مست کننده را ننوشی، زنا و لواط و سخن‏چینی نکنی و به خدا، سوگند دروغ نخوری، دزدی نکنی، گواهی دروغ برای هیچ‏کس، نزدیک یا دور، ندهی و حق را از هر کس که آن را آورد، کوچک باشد یا بزرگ، بپذیری، به ستمکار، تکیه نکنی، هر چند دوست صمیمی و نزدیک باشد، و به هوست عمل نکنی و به زن عفیف، تهمت نزنی  و ریا نکنی که کمترین ریا، شرک به خدای عزّ وجل است.

و نیکی به مردان و زنان مومن و گرامی‏‏داشت آنان را غنیمت بدانی و بنگر هر چه را برای خود نمی‏پسندی، با هیچ یک از مومنان نکنی و از کار خیر، ملول نشوی و سربار هیچ‏کس نباشی و چون به کسی نعمتی بخشیدی، بر او منت نگذاری  و دنیا نزد تو، زندانی باشد که از آن به سوی بهشت می‏روی.

افرد کوتاه و بلند را به زبان عیب کوتاه و بلند نخوانی و هیچ‏یک از آفریدگان خدا را مسخره نکنی و بر بلا و خداوند را برای نعمت‏هایی که به تو داده، سپاس بگذاری و خود را از کیفر خدا بر گناهی که می‏کنی، ایمن نپنداری و از رحمت خدا، ناامید نشوی و از گناهانت به سوی خدای عز و جل باز گردی- که بازگردنده از گناهانش، مانند کسی است که گناهی ندارد- و در کنار استغفار، بر گناهانت اصرار نورزی که همچون ریش‏خندکنندگان خدا و آیات الهی و پیامبرانش می‏شوی.

و این را بدانی که آنچه به تو رسیده، حتما و بدون خطا رسیده است و آنچه [به ظاهر] خطا نموده، نباید به تو می‏رسیده است و یا رضایت آفریده، نارضایتی آفریدگار را به دست نیاوری و دنیا را بر آخرت، مقدم ندرای، که دنیا، فانی و آخرت، باقی است و بر برادرانت از آنچه در توان داری، بخل نورزی و درونت، مانند برونت باشد، نه اینکه ظاهرت، زیبا و باطنت، زشت باشد، که اگر چنین کنی، از منافقان خواهی بود.

و اینکه دروغ نگویی و با دروغ‏گویان، در نیامیزی و چون سخن حقی شنیدی، خشم نگیری و خود، خانواده، فرزندان و همسایگانت را به اندازه توانت، ادب بیاموزی و به علمت عمل کنی و با هیچ یک از خلق خدا، جز به حق، رفتار نکنی و در برابر نزدیک و دور، نرم‏باشی، نه زورگو و سرسخت، و تسبیح و تهلیل و دعا را فراوان بگویی و بسیار به یاد مرگ و پس از آن، از قیامت تا بهشت و دوزخ باشی، و فراوانی قرآن بخوانی و به آن، عمل کنی.

و نیکی به مردان و زنان مومن و گرامی‏‏داشت آنان را غنیمت بدانی و بنگر هر چه را برای خود نمی‏پسندی، با هیچ یک از مومنان نکنی و از کار خیر، ملول نشوی و سربار هیچ‏کس نباشی و چون به کسی نعمتی بخشیدی، بر او منت نگذاری  و دنیا نزد تو، زندانی باشد که از آن به سوی بهشت می‏روی.

این، چهل حدیث است که هر کس از امتم بر آن پایداری ورزد و آنها را حفظ کند، به رحمت الهی وارد بهشت می‏شود و پس از پیامبران و اوصیاء با فضیلت‏ترین و محبوب‏ترین مردم در نزد خدای عز و جل است و خدا، او را روز قیامت با پیامبران. صدیقان (راستان)، شهیدان و شایستگان- که بهترین همراهان‏اند، محشور می‏کند.

منبع: حکمت‏نامه امام حسین علیه‏السلام، محمدی ری شهری، جلد اول، ص 49