«بسمله» مخفّف «بسم الله الرحمن الرحیم» است. «بَسْمَ» اشاره به «بِسْمِ» از عبارت «بسم الله الرحمن الرحیم» است و «لَهْ» اشاره به «الله» می‎نماید. در زبان عربی، «بَسْمَلَ» یعنی « بسم الله الرّحمن الرّحیم ». مثلاً اگر کسی بگوید «بَسْمَلَ اَحْمَد» معنی آن می‎شود: احمد بسم الله الرّحمن الرّحیم گفت. بنابراین «بَسْمَلَه» بسم الله الرّحمن الرّحیم گفتن است.
بسم الله شعار اسلام
عبارت « بسم الله الرّحمن الرّحیم» شعار مقدسی است که اختصاص به مسلمانان دارد. آنان گفتار و کارهای خود را با آن آغاز می‎کنند. این شعار بعد از کلمه شهادتین «لا اله الّا الله»، محمّد رسول الله» دومین نشانه اسلام و مسلمانی است. کسی که کارهایش را با نام خدا شروع می‎کند در دل چنین می‎گوید: اگر خدا نخواهد من توان انجام هیچ کار خیری را ندارم، پس کارم را برای او، به دستور او و با استمداد از نیروی او انجام می‎دهم.
یکی از بهترین کارها و عبادت‎ها در عالم هستی قرائت قرآن است، هر مسلمانی که قرآن (کلام خدا) را می‎خواند باید با نام او شروع به تلاوت کند. همان طوری که خداوند هنگام تعلیم قرآن به پیامبر بزرگوار اسلام ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمود:
«اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ»[1] (ای پیامبر) بخوان بنام پروردگارت.
بنابراین ما هم هنگام قرائت قرآن، باید با نام او (بسم الله الرّحمن الرّحیم) شروع کنیم. ولی توجه به این نکته، مهم است: همه کسانی که قرآن می‎خوانند وقتی قرائت خود را با نام او آغاز کردند نباید فقط صورت ظاهر داشته ولقلقه زبان باشد، بلکه باید هنگام گفتن آن و بالاتر از این در تمام مدّت قرائت، خدا را در نظر داشته باشند و قران را با نام او، یاد او و برای او بخوانند. آن گاه این قرآن خواندن، هم در خود قاری و هم در شنوندگان اثر خواهد گذاشت.
حکم «بسمله» در قرائت قرآن
اوّل سوره‎ها: چون «بسمله» در ابتدای همه سوره‎ها یکی از آیات قرآن است هنگام تلاوت از اوّل سوره‎ها، گفتن بسم الله الرّحمن الرّحیم واجب است. به جز سوره توبه (سوره برائت) که بدون بسم الله نازل شده است و نباید آن را در اوّل سوره برائت بخوانند.
وسط سوره‎ها: در صورت شروع قرائت از وسط سوره‎ها، می‎توان بدون بسمله یا با بسمله شروع کرد. هر چند خواندن بسم الله الرّحمن الرّحیم فضیلت و ثواب زیادی دارد، ولی در وسط سوره برائت بهتر است بدون بسم الله و تنها با اعوذ بالله خوانده شود تا نشانه‎ای باشد از این که در ابتدای سوره برائت بسم الله وجود ندارد.