ترتیل بهترین روش برای تلاوت است. زیرا این روش ویژگیهایی دارد که خواننده قرآن با آن به سوی هدف عالی نزول قرآن (که هدایت انسانهاست) هدایت می‌شود. در این سطور به چند ویژگی از ویژگی‌های روش ترتیل پرداخته می‌شود.
1. تدبر در قرآن: خداوند در قرآن کریم انسانها را به تفکر و تدبر در قرآن دعوت می‌کند. زیرا قرآن کتاب عبرت و درس آموزی است، برنامه زندگی انسانهای پرهیزکار است. اگر قرآن مسلمانان را به تلاوت آیاتش دعوت کرده است، برای این است که از عبرتهای  قرآن درس بگیرند و از معارف بلند آن ره‌توشه‌ای برای دنیا و آخرت خویش برگیرند. این موضوع تنها با خواندن قرآن حاصل نمی‌شود، بلکه باید خواندن، همراه با توجه به معانی آیات، ‌فهمیدن آن و تدبر و اندیشه کردن باشد. به همین خاطر است که امیر مؤمنان ـ علیه السّلام ـ می‌فرماید:
«لا خَیْرَ فی قِراءهٍ لَیْسَ فِیها تَدَبُّرٌ»[1]؛ در قرائتی که در آن تدبّر نباشد، خیری نیست.
زمانی حالت تدبر و تنبّه ایجاد می‌شود که قاری، آن را با آرامش و شمرده بخواند و در هر فرازی خود را مخاطب قرآن ببیند و در آن اندیشه کند. در کلامی از ابن عباس نقل شده است که:
«سوره بقره و آل عمران را با ترتیل و تدبّر بخوانم برایم محبوبتر است از این که تمام قرآن را با سرعت بخوانم.»[2] 2. احترام باری تعالی: قاری قرآن هر گاه بخواهد قرآن را تلاوت کند باید ابتدا عظمت گوینده آن را در دل خود حاضر کند و بداند که قرآن کلام خداست و تلاوت کلام الهی بس عظیم و خطیر است، آن گاه متوجه می‌شود که باید آن را با احترام بخواند، حفظ احترام قرآن ایجاب می‌کند که تلاوت آن همراه با وقار، آرامش و پرهیز از عجله باشد. غزالی در این زمینه می‌گوید:
«بدان که ترتیل استحباب دارد نه تنها برای تدبّر، زیرا برای افراد غیر عرب که معنی قرآن را نمی‌فهمند نیز ترتیل و شمرده خواندن مستحب است. زیرا تلاوت با ترتیل نشانه احترام و تکریم و با وقار نگهداشتن قرآن است و تأثیرش در قلب از با سرعت و شتاب خواندن بیشتر بهتر می‌باشد».[3] 3. تأثیر در قلبها: تلاوت قرآن به صورت آهسته و شمرده سبب تأثیر در قلبها می‌شود. از این تأثیر قاری و استماع کننده بهره‌مند می‌شوند. هنگام تلاوت ترتیل، قاری فرصت دارد تا مفاهیم آیات را به قلب خویش القا کند و بر اثر تکرار القاها قلب و روح او تأثیر می‌پذیرد. همین موضوع برای شنونده تلاوت ترتیل نیز وجود دارد، زیرا فرصت تفکر و اندیشیدن آیات را پیدا می‌کند، در نتیجه مفاهیم و پیامهای آیات در سراسر وجودش پرتوافکن شده، موجب تنبه و تأثیر پذیری روح و روانش می‌گردد.

پی نوشت ها:
[1] . تحف العقول، ابن شعبه حرّانی، ص 204، مؤسسه النّشر الاسلامی، قم، چاپ دوم، 1363.
[2] . هفده گفتار در علوم قرآنی، محمد حسینی، ص 314، انتشارات بدر، تهران.
[3] . النشر فی القراآت العشر، ج 1، ص 209.
ابوالفضل علامی ـ علم تجوید