هدف: آشنایی با شکل، اسامی حروف و حروف مقطّعه قرآن کریم می‌باشد؛ و در پایان درس از دانش‌آموزان انتظار می‌رود که:
1ـ تمامی اشکال حروفی که در قرآن به کار رفته است را بشناسند.
2ـ با اسامی عربی حروف آشنا شوند.
3ـ حروف مقطّعه قرآن کریم (که در اوائل 29 سوره آمده) را تشخیص داده و به صورت صحیح تلفّظ می‌نمایند.
مراحل تدریس
1ـ تذکّر و یادآوری الفبای زبان فارسی.
2ـ حذف چهار حرف «پ، چ، ژ، گ» و مشخّص کردن حروف عربی.
3ـ یادآوری تفاوت نداشتن اَشکال حروف فارسی و عربی به استثنای شکل دو حرف (ـه ـ ه، ک).
4ـ آشنایی با اسامی عربی حروف.
5ـ آشنایی با حروف مقطّعه قرآن کریم.
روش تدریس
در اوّلین جلسه باید دانش‌آموزان را با قرآن و اهمیّت فراگیری آن آشنا سازیم و سپس درس این گونه آغاز می‌کنیم:
برای آموختن هر زبانی ابتدا باید با حروف و الفبای آن زبان آشنا شد، ما که می‌خواهیم خواندنِ قرآن را یاد بگیریم نخست باید الفبای چه زبانی آشنا شویم؟
دانش‌آموزان: الفبای زبان عربی.
معلّم: چرا الفبای زبان عربی؟
دانش‌آموزان: برای این که قرآن به زبان عربی است.
معلّم: خوشبختانه چون شکل عربی با حروف فارسی یکسان است، همه ما با الفبای عربی آشنا هستیم؛ الفبای فارسی را همه یاد دارید؟
دانش‌آموزان: بله.
معلّم: یکی یکی بگویید تا من روی تابلو بنویسم.
دانش‌آموزان: الف، بِ، تِ …
سپس شروع می‌کنیم به نوشتن شکل الفبای فارسی به ترتیب از الف تا یِ.
معلّم: از این سی و دو حرف، چهار حرف «پ ـ چ ـ ژ ـ گ» مختص زبان فارسی است و در زبان عربی وجود ندارد و بقیّه حروف در فارسی و عربی مشترک می‌باشند (و با علامت ضربدار (*) چهار حرف را مشخّص می‌کنیم).
سپس از آن‌ها می‌پرسیم که الفبای زبان فارسی چندتا بود؟
دانش‌آموزان: 32 تا.
معلّم: چند تای آن‌ها در عربی وجود نداشت؟
دانش‌آموزان: 4 تا.
معلّم: 4 را از 32 کم کنیم، نتیجه می‌گیریم که الفبای عرب چندتاست؟
دانش‌آموزان: 28 تا.
پس از آشنایی با حروف عربی نوبت به آشنایی با اَشکال حروف می‌رسد که هر حرفی دارای چند شکل است. و با توجّه به این که تمام اَشکال حروف عربی به استثنای دو شکل «ـه، ه ـ ک» همانند اشکال حروف فارسی است، و دانش‌آموزان ما با همه آن‌ها در کلاس اوّل ابتدایی آشنا شده‌اند. تنها دو شکل «ـه ـ ه، ک» را بیان می‌کنیم که در عربی برای حرف «تاء» و «کاف» می‌باشد. به آن‌ها می‌گوییم الفبای زبان عربی همانند الفبای فارسی به شکل آخر و غیر آخر نوشته می‌شود و اَشکال آن‌ها به استثنای دو حرف هیچ گونه تفاوتی با هم ندارند. آن دو حرف یکی «ـه، ه» است که برای حرف «تاء» در آخر بعضی از کلمات می‌آید و دیگری «ک» که به جای «کاف» آخر نوشته می‌شود و برای این که با حرف «لام» آخر اشتباه نشود، کاف غیر آخری در درون آن قرار می‌دهند.
بعد از آشنایی با اَشکال حروف، نوبت به اسامی حروف عربی می‌رسد، به آن‌ها می‌گوییم:
این‌ها شکل حروف عربی بود که با شکل حروف فارسی تفاوت چندانی نداشت، حال می‌خواهیم با اسامی عربی آن‌ها نیز آشنا شویم.
اسامی حروف عربی با مختصر تفاوتی همانند اسامی حروف فارسی است، حال اسم عربی حروف را زیر آن‌ها می‌نویسم، شما با هم بخوانید (و شروع می‌کنیم به نوشتن اسامی حروف).[1]
ا ب ت ث ج ح خ
الف باء تاء ثاء جیم حاء خاء
د ذ ر ز س ش ص
دال ذال راء زاء سین شین صاد
ض ط ظ ع غ ف ق
ضاد طاء ظاء عین غین فاء قاف
ک ل م ن ه و ی
کاف لام میم نون هاء واو یاء
روی اسامی حروف تمرین می‌کنیم تا دانش‌آموزان اسامی عربی حروف را کاملاً یاد بگیرند و این تمرین باید به شکل‌های گوناگون باشد تا موجب خستگی آن‌ها نشود، برای نمونه:
بعد از نوشتن اسامی حروف از آن‌ها می‌خواهیم با اشاره کردن روی هر حرفی، اسم عربی آن را بگویند. پس از این که خوب با اسامی عربی حروف آشنا شدند، اسامی حروف را پاک می‌کنیم و از آن‌ها می‌خواهیم تا از حفظ، اسامی حروف مورد اشاره را بگویند، وقتی که مطمئن شدیم یکایک دانش‌آموزان، اسامی حروف عربی را کاملا یاد گرفته‌اند، حروف مقطّعه را شروع می‌کنیم، به آن‌ها می‌گوییم:
حال که اسامی عربی حروف را یاد گرفتید، همه می‌توانید حروف مقطّعه قرآن را نیز بخوانید، فقط باید اسمش را یاد بگیرید که چرا به آن‌ها حروف مقطّعه می‌گویند و در کجای قرآن قرار دارند.
از مجموع 114 سوره قرآن کریم، 29 سوره آن با حروفی آغاز می‌شوند که باید جدا جدا و با اسامی عربی خود خوانده شود، از این رو به آن‌ها حروف مقطّعه می‌گویند، مقطّعه یعنی قطعه قطعه (جدا جدا) و چون این‌ها بر خلاف شکل ظاهرشان که به صورت کلمه می‌باشند می‌بایست قطعه قطعه (و جدا جدا) خوانده شوند، به آن‌ها حروف مقطّعه می‌گویند.
سپس حروف مقطّعه را برای آن‌ها می‌نویسیم و از آن‌ها می‌خواهیم تا هر حرفی را با اسم عربی آن بخوانند؛ برای نمونه:
معلّم: اسم این حرف «یـ» چیست؟
دانش‌آموزان: یا.[2]
معلّم: اسم این حرف «س» چیست؟
دانش‌آموزان: سین.
معلّم: حالا با هم «یس» چطور می‌خوانیم؟
دانش‌آموزان: یا، سین.
روی بقیّه حروف مقطّعه به همین ترتیب تمرین می‌کنیم تا با همه حروف مقطّعه آشنا شوند.
[1] . همان گونه که قبلا تذکّر داده‌ایم اسامی دوازده حرفی که به همزه ختم می‌شوند، عرب‌ها در کتابت، همزه را می‌نویسند ولی در محاوراتشان آن را تلفّظ نمی‌کنند. با توجّه به این نکته جهت سهولت در امر آموزش برای افراد خردسال، اسامی این حروف را بدون همزه می‌نویسیم و یاد می‌دهیم، ولی برای افراد بزرگسال، همزه را می‌نویسیم و برایشان توضیح می‌دهیم که عرب‌ها در صورت وقف بر اسامی این حروف، برای سهولت، همزه آن را تلفّظ نمی‌کنند.
[2] . اسامی حروفی که به همزه ختم می‌شوند در حروف مقطعه نیز همزه آن‌ها تلفظ نمی‌شود.
