هدف:‌ هدف از تدریس صداهای کوتاه همان هدفی است که از تدریس حرکات برای بزرگسالان داشتیم و انتظاراتی که در پایان تدریس از دانش آموزان داریم همان انتظارات سابق می باشد، منتهی برای افراد خرد سال لازم نیست حرکات را تعریف و یا علت نام گذاری آن‌ها را بیان کنیم، جرا که هدف آشنایی با شکل، اسم و صدای حرکات می باشد. همان گونه که در کلاس اوّل ابتدایی نیز با همین شیوه رفتار می‌شود. در اینجا دیگر کاری به لحن عربی حرکت کسره و ضمّه نیز نداریم زیراکه برای خردسالانی که تازه با صدای «اِ» و «اُ» فارسی آشنا شده اند، یاد دادن لحن عربی آن مشکل خواهد بود. ابتدا با لحن فارسی یاد می‌دهیم سپس وقتی توانستند قرآن را درست و بدون غلط بخوانند آن‌ها را با لحن عربی حرکات و حروف مدی و مخارج حروف آشنا می‌کنیم .
برای رسیدن به هدف فوق می‌توانیم از معلومات آن‌ها کمک بگیریم و این صداها را با روشی بسیار ساده و جذّاب تدریس کنیم، اکنون مراحل تدریس هر یک از صداها را به طور جداگانه و به ترتیب (ـَـِـ ُ) بیان خواهیم کرد.
مراحل تدریس صدای «اَ»
1ـ نقش علامت‌های قرآنی در سهولت یادگیری قرآن و یکسان بودن اکثر آن‌ها علامت‌های موجود در زبان فارسی را بیان می‌کنیم.
2ـ از صدای «اَ» اوّل و دوّم زبان فارسی کمک می‌گیریم.
3 ـ یاد آوری می‌کنیم که چنین صدایی در قرآن وجود دارد واسم آن را معرّفی می‌کنیم.
3 ـ روی حروف تمرین می‌کنیم.
4 ـ روی کلمات تمرین می‌کنیم .
روش تدریس صدای «اَ»
قبل از تدریس صداها، مقدّمه‌ای برای بیان نقش آن‌ها در سهولت یادگیری قرآن لازم است، و همان گونه که در روش تدریس بزرگسالان توضیح دادیم، از کلماتی کمک می‌‌گیریم که تغییر صدای آن، معنای کلمه را تغییر می‌دهد و با توجّه به مبتدی بودن دانش آموزان، باید از کلمات ساده استفاده کنیم.
به آن‌ها می‌گوییم: اگر یادتان باشد در کلاس اوّل ابتدایی وقتی می‌خواستیم با خواندن کلمات فارسی آشنا شویم، برای این که بتوانیم کلمات فارسی را درست تلفّظ کنیم، علامت‌هایی بالا و یا زیر بعضی از حروف قرار می دادیم و می‌گفتیم که این حرف با صدای «اَ» یا «اِ» یا «اُ» خوانده می‌شود، مانند: گُل، گِل، مَرد، مُرد…ولی بعدها که با روش خواندن کلمات و معنی آن‌ها آشنا شدیم دیگر نیازی به آن علامت‌ها نبود و به راحتی می‌توانستیم هر کلمه‌ای را با توجّه به معنی آن درست بخوانیم.
در زبان عربی هم به همین شکل است، کسانی که بالغت و دستور زبان عربی آشنا باشند به راحتی می‌توانند کلمات عربی را با توجّه به معنی آن، درست تلفّظ کنند. امّا ما که با لغت و دستور زبان عربی آشنا نیستیم، نمی‌توانیم کلمات عربی را درست تلفّظ کنیم. قرآن کتاب آسمانی ما چون به زبان عربی است و بر همه مسلمانان لازم است که آن را یاد بگیرند و بدان عمل کنند. برای سهولت در یادگیری آن، شاگردان حضرت علی علیه السّلام قرآن را علامت گذاری کردند تا همه مسلمانان به راحتی بتوانند آن را درست بخوانند. علامت‌های موجود در قرآن بسیار ساده است و با بیشتر آن‌ها در کلاس اوّل ابتدایی آشنا شده‌ایم. یکی از آن علامت‌ها صداها است که برای یادگیری بهتر، آن‌ها را توضیح و روی کلمه‌های قرآن تمرین می‌کنیم.
یک از صداها «اَ ـَ» بود که به اوّلی «اَ» اوّل و به دوّمی «اَ» دوّم می‌گفتند، مانند: اَسب، سَبَد.
در کلمات عربی نیز علامتی به این شکل «ـَ»وجود دارد که به آن «فتحه»
می گویند، برای آشنایی بیشتر روی حروف و کلمات قرآن تمرین می‌کنیم.
نکته:برای این که کلاس کسل کننده نباشد، از روش مرحوم نیّرزاده رحمه اللّه علیه ـ که از کانال دوّم سیمای جمهوری اسلامی برای آموزش فارسی به خردسالان پخش می‌شد استفاده می‌کنیم. بدین گونه که علامت فتحه را روی تک تک حروف قرار می‌دهیم و در ضمن قرار دادن از دانش آموزان و آن‌ها می‌پرسیم سه بار پاسخ می‌دهند.
برای نمونه:
معلّم: با «اَ» «ـَ» الف چه می‌شه؟
دانش آموزان اَ، اَ، اَ می‌شه.
معلّم: با «بَ» « ـ َ » باء چه می‌شه؟
دانش آموزان: بَ، بَ، بَ می شه؟
معلّم: با «تَ» «ـَ» تاء چه می‌شه؟
دانش آموزان: تَ، تَ، تَ می‌شه.
درحالی که هر حرفی رابا صدای فتحه می‌پرسیم، آن حرف را نوشته و علامت فتحه را روی آن قرار می‌دهیم و ادامه می‌دهیم تا به حرف یاء برسیم، روی حروف، بیشتر تمرین می‌کنیم تا مطئمن شویم همه دانش آموزان حروف را با این صدا، یاد گرفته‌اند. سپس روی کلمات تمرین می‌کنیم.
برای تمرین روی کلمات نخست تابلو را از تمرین‌های قبلی پاک می‌کنیم و سپس تابلو را به دو قسمت تقسیم بندی می‌کنیم. عنوان یک قسمت، جدا جدا (تفکیک ) و عنوان قسمت دیگر را، با هم (ترکیب) می‌نامیم و از همان روش سابق استفاده می‌کنیم. هر حرفی را با صدای خودش می‌پرسیم و آن‌ها سه بار پاسخ می‌دهند، امّا در هنگام ترکیب، هر حرفی را با صدای خودش یک بار پشت سر هم و به صورت بخش بخش می‌خوانند.
برای نمونه تفکیک و ترکیب «نَصَرَ»[1] را این طور پیاده می‌کنیم.
معلّم: با «نَ» «ـَ»نون چه می‌شه؟
دانش آموزان: نَ، نَ، نَ می‌شه.
معلّم: با «صَ» «ـَ» صاد چه می‌شه؟
دانش آموزان: صَ، صَ، صَ می‌شه.
معلّم: با «رَ» «ـ َ» راء چه‌شه؟
دانش آموزان: رَ، رَ، رَ می‌شه.
معلّم: حالا باهم «نَصَرَ» چه‌ می‌شه؟
دانش آموزان: نَ، صَ، رَ می‌شه.
جدا جدا با هم
نَ صَ رَ نَصَرَ
بقیه تمرین‌ها را به همین روش ادامه می‌دهیم تا تابلو پر شود، و پس از این که مطمئن شدیم دانش آموزان یاد گرفته‌اند، تابلو را پاک می‌کنیم و این بار تمرین‌های دیگری به صورت ترکیب انجام می دهیم و در پایان، تکلیف منزل تعیین می‌کنیم، روش تمرین بستگی به تشخیص شما دارد، نمونه‌ای از آن در جزوه آموزش ساده و روانخوانی قرآن «سطح یک» آورده است.
نکته:اگر دانش آموزان، آشنایی قبلی بیشتری با صدای فتحه داشتند، صدای کسره را نیز در همین جلسه به آن‌ها آموزش می‌دهیم، امّا اگر هر صدایی را در یک جلسه درس بدهیم و وقت اضافی را با تمرین بیشتری روی کلمات در کلاس، به پایان برسانیم بهتر است.
مراحل تدریس صدای کسره
1ـ از صدای «اِ» اوّل و دوّم زبان فارسی کمک می‌گیریم.
2 ـ یاد آوری می‌کنیم که چنین صدایی در قرآن وجود دارد و اسم آن را معرفی می‌کنیم.
3 ـ روی حروف تمرین می‌کنیم.
4 ـ روی کلمات تمرین می‌کنیم.
روش تدریس صدای کسره
قبل از شروع درس جدید، درس جلسه قبل را می‌پرسیم و با نوشتن چند کلمه که دارای صدای فتحه باشد از چند نفر می‌خواهیم تا آن‌ها را بخوانند، پس از آن که مطمئن شدیم دانش آموزان درس گذشته را یاد گرفته‌اند، درس جدید را با همان روش صدای فتحه شروع می‌کنیم، به این ترتیب:
یکی دیگر از صداهایی که در کلاس اوّل ابتدایی با آن آشنا شدیم، صدای «اِ ــ ِ» بود که به اوّلی « اِ » اوّل و به دوّمی «ا»ِ دوم
می‌گویند، مانند: اِستِکان، دِرَخت.
در کلمات عربی هم علامتی به این شکل « ــِ » است که به آن کسره می‌گویند.
برای آشنایی بهتر با آن، روی حروف تمرین می‌کنیم.
تمرین روی حروف را مانند روش صدای فتحه انجام می‌دهیم و سپس روی کلمات تمرین می‌کنیم وپس از آن که مطمئن شدیم همه دانش آموزان یاد گرفته‌اند تکلیفی برای منزل تعیین می‌کنیم تا برای جلسه بعد آن را انجام دهند.
نکته: اگر دانش آموزان آشنایی بیشتری با صدای کسره داشتند، صدای ضمّه را نیز در همین جلسه به آن‌ها آموزش می‌دهیم.
مراحل تدریس صدای ضمّه
1ـ از صدای « اُ » اوّل و دوّم زبان فارسی کمک می‌گیریم.
2 ـ یاد آوری می‌کنیم که چنین صدایی در قرآن وجود دارد و اسم آن را معرّفی می‌کنیم.
3 ـ روی حروف تمرین می‌کنیم.
4 ـ روی کلمات تمرین می‌کنیم.
روش تدریس صدای ضمّه
پیش از شروع درس جدید، درس جلسه قبل را می‌پرسیم و با نوشتن چند کمله که دارای کسره و فتحه باشد، از چند نفر می‌خواهیم تا بخوانند. پس از آن که مطمئن شدیم دانش آموزان درس گذشته را یاد گرفته‌اند، درس جدید را با همان روش گذشته شروع می‌کنیم، به این ترتیب:
یکی دیگر از صداهایی که در کلاس اوّل ابتدایی با آن اشنا شدیم، صدای « اُ ــُ » بود که به اوّلی« اُ » اوّل و به دوّمی « اُ » دوّم می‌گویند.
مانند: اُردَک، بُلبُل.
در کلمات عربی هم علامتی به این شکل «‌ــُ‌ » است که به آن ضمّه می‌گویند:
برای آشنایی بهتر با‌ آن، روی حروف تمرین می‌کنیم.
روی حروف مانند روش گذشته تمرین می‌کنیم و سپس روی کلمات تمرین می‌کنیم و پس از آن که مطمئن شدیم دانش آموزان درس را یاد گرفته‌اند تکلیفی برای منزل تعیین می‌کنیم تا برای جلسه بعد آن را انجام دهند.[1] . برای تمرین با این روش. حتما کلمات انتخابی باید سه بخشی باشد در غیر این صورت. آهنگ تمرین به هم می‌خورد.