یکی از وظایف مهم حافظ قرآن که ازحفظ روزانه نیز اهمیت بیشتری دارد: تلاش برای تثبیت و فراموش نکردن آیاتی است که قبلاً آنها را حفظ کرده است. بعضی افراد بعد از اینکه چند صفحه از قرآن را به خاطر سپردند از تکرار و ممارست روزانه غفلت می‌ورزند و در پی افزایش محفوظات خود هستند و با این کار جهت پیشرفت و به پایان رساندن قرآن عجله می‌کنند، … غافل از آن که در صورت عدم تکرار روزانه به طور منظم تمام آیات گذشته را از یاد می‌برند.
حافظ برای استحکام محفوظات به دو برنامه دقیق نیازمند است.
1. برنامه کوتاه مدت:
حافظ باید روزانه به طور منظم آیات حفظ شده در پنج روز گذشته را تکرار نماید، یعنی اگر با خود قرار گذاشته که هر روز یک صفحه را حفظ نماید. بعد از حفظ آن باید پنج صفحه گذشته را نیز حتماً تکرار نماید و به هیچ عنوان از آن تخلف نکند.
قابل توجه است که حافظان محفوظات گذشته را باید به طور کامل از حفظ تکرار نماید به روخوانی آن اکتفا نکند.
2. برنامه بلند مدت:
در این قسمت حافظ باید با برنامه‌ریزی حساب شده روزانه حداقل یک دهم محفوظات خود را مرور نماید، یعنی اگر حافظ کل قرآن است باید 3 جزء را در طول روز قرائت کند و اگر حافظ 5 جزء می‌باشد، هر روز نیم جزء را مرور نماید.
بنابراین باید در مدت 10 روز تمام محفوظات خود را دوره کند و در صورت تخلف از این برنامه به حفظ او خلل وارد خواهد آمد.
حافظ می‌تواند مقدار مرور خود را در طول روز تقسیم بندی کرده و در ساعات مختلفی آن را انجام دهد، مثلاً حافظ نصف قرآن می‌تواند نیم جزء اوّل صبح و نیم جزء وسط روز و نیم جزء نیز آخر شب تلاوت نماید.
این مطلب را دوباره متذکر می‌شویم که نباید محفوظات روز گذشته را از روی قرآن انجام دهد و حتماً باید از حفظ بخواند.
مباحثه و پرسش
یکی از راههایی که به تثبیت محفوظات حافظ کمک می‌کند و در استحکام آن نقش مؤثر دارد، مباحثه و دوست‌گیری است.
بدین ترتیب دو یا چند نفر که در راه حفظ قرآن تلاش می‌کنند، هر روز به مدت معین (نیم یا یک ساعت) در ساعت مشخصی، ابتدا حفظ جدید خود را تلاوت می‌کنند و بعد از آن جزء شخصی که روز قبل آن را تعیین کرده‌اند به نوبت قرائت می‌کنند، به طوری که هر نفر یک صفحه را می‌خواند و دیگران نیز اشکالات او را تصحیح می‌کنند.
بعد از اتمام معین شده می‌توانند آیات مشابه را از یکدیگر بپرسند و نیز می‌توانند آیات ابتدایی صفحات مختلف (سر آیه) را پرسش نمایند، به این صورت که آیه‌ای در یک جزء را سؤال می‌کنند، بعد از قرائت آن آیه، آیه ابتدایی آن صفحه و صفحات قبل و یا بعد آن را می‌پرسند.
مباحثه قرآنی از متداولترین روشهایی است که قابل استفاده اکثر حافظان قرآن بوده و همه اساتید آن را توصیه می‌نمایند.
توجه:
در صورت عدم دستیابی به هم مباحثه و دوست، به تنهایی نیز می‌توان محفوظات را مرور کرد. یکی از راههایی که قابل استفاده برای مرور فردی است، استفاده از نوار ترتیل است.
استفاده از نوار برای مرور
حافظ جزء مورد نظر خود را همراه با نوار قرائت می‌کند و هرگاه آیه‌ای را نتوانست هماهنگ و همراه با نوار تلاوت کند، آن را چند بار تکرار نماید استفاده از نوار از جهت عادت بر قواعد تجویدی نیز برای انسان مفید است.
محمد حسین اجرائی
