پرسش

چرا خدایی که می تواند حضرت مهدی(ع) را در زمان غیبت حفظ کند و پس از ظهور او امدادهای خود را برای او فراهم نماید چنین مقرر نکرد تا او ظاهر باشد ودر عین حال مشمول امدادهای غیبی و الهی باشد و با یاری ملائکه از هر خطری حفظ شود؟

پاسخ اجمالی

یکی از مهمترین مسائلی که پیغمبر اکرم(ص) و ائمه اطهار کراراً گوشزد مردم می نمودند، برچیده شدن دستگاه ظلم و ستم به دست مهدی موعود (عج) است. از این جهت وجود مقدس امام زمان(عج) همواره مورد توجه دو دسته مردم می باشد؛ یکی مظلومین و ستمدیدگان که به قصد تظلم و امید حمایت، گرد وجود آن حضرت اجتماع نموده و تقاضای نهضت و دفاع می نمایند و دسته دوم زورگویان و ستمکاران خون خوارند که بر ملت محروم تسلط یافته و در راه رسیدن به منافع شخصی و حفظ مقام خویش از هیچ عمل زشتی پروا ندارند و حاضرند تمام ملت را فدای مقام خود کنند، این گروه چون وجود مقدس امام را سد راه منافع و مقاصد شوم خود تشخیص می دهند و ریاست و فرمانروایی خویش را در خطر می بینند در صدد از بین بردن آن جناب می گردند تا خودشان را از این خطر بزرگ برهانند ولی با این همه گرچه قدرت خداوند محدود نیست لیکن کارها را بر طبق اسباب و از مجرای عادی انجام می دهد، و بنا نیست برای حفظ وجود مقدس انبیا و ائمه و ترویج دین ، از روش عمومی و اسباب و علل دست بردارد و بر خلاف جریان عادی عمل کند وگرنه در این صورت دنیا دیگر دار تکلیف و امتحان و اختیار نخواهد بود.[دادگستر جهان. آیت اله ابراهیم امینی. ص 148و 149]

پاسخ تفصیلی

یکی از حکمت های غیبی امام زمان  (عج) آمادگی همه آحاد بشر برای تشکیل حکومتی عادل و ظلم ستیز می باشد و تا مرز رسیدن به این مهم حضور امام موعود به تأخیر می افتد. آدمی هنگامی به حکومت الهی دل می بندد که از همه مکتبها و ایدئولوژی ها مأیوس شده باشد و بفهمد که هیچیک از آنها کارایی لازم را ندارند. همه این مکتبها و حکومت ها باید جولان دهند و و آزمایش خود را بگذرانند تا بشر حکومت الهی را بپذیرد خداوند متعال از این مطلب آگاه بود و از باب لطف و رحمت خود برای آن روز امام دوازدهم را ذخیره کرد در اینجا این پرسش مطرح است که مگر خداوند نمی توانست در دوران گذشته کسانی را بیافریند تا حکومت الهی را برپا دارند و یا پس از ظهور اسلام امدادهای خود را برای امام موعود مهیا نماید؟ جواب آن است که خداوند متعال می تواند ولی سنت الهی بر این نیست که مجاری عادی و طبیعی جامعه را بر هم زند و بر خلاف جریان عمل کند. [1]

البته غیبت امام عصر حکمتهای متعددی دارد که ائمه اطهار  (ع) بیان نموده اند: یکی از آنها غربال و آزمایش انسانهای صالح از ناصالح می باشد. چنانکه امام حسین  (ع) فرمودند برای امام مهدی(عج) غیبتی است و در این غیبت برخی از دین برمی گردند و برخی ثابت قدم می مانند ، هرکس در این غیبت صبر کند و بر مشکلاتی که از سوی دشمنان ایجاد می شود استقامت نماید به قدری از اجر خداوندی بهره مند می گردد که انگار در کنار پیامبر با شمشیر بر علیه دشمنان جنگیده است. [2] و یا امام صادق  (ع) فرمودند: غیبت امام مهدی  (عج) امتحان شیعیان است. [3] یکی دیگر از از حکمتها و فلسفه های غیبت امام مهدی  (عج)، ستم پیشه بودن انسانهاست. در این رابطه حضرت علی (ع) می فرمایند: زمین از حجت خالی نمی ماند ولی خداوند به دلیل ستم پیشه بودن و زیاده روی انسانها آنان را از وجود حجت خداوندی محروم می سازد. [4] بنابر این طبق روایات یکی از دلایل غیبت امام عصر، هواهای نفسانی انسانها است پس بدون آمادگی بشر و احساس احتیاج مبرم او به مصلح جهانی، نمی توان ظهور آن حضرت را توقع داشت. چون هدف اصلی خداوند متعال این است که انسانها  عدالت و قسط را در جامعه برپا کنند [5] و امام زمان (عج) دست توانای حق در یاری رساندن به مردم است و اگر خدای متعال از راه امدادهای غیبی خود این مهم را به انجام رساند نقض غرض است و حرکت بر خلاف مجرای عادی و طبیعی جامعه بشری می باشد، که در راه رسیدن به مقصد نهایی ایجاد خلل می نماید.

[1] آفتاب ولایت، آیت اله محمدتقی مصباح یزدی، ص204 الی 206.

[2] بحارالانوار، علامه مجلسی، ج 51، ص 133.

[3] اصول کافی، شیخ کلینی، ج1، ص 337.

[4] الغیبه، نعمانی، ص 141.
[5] یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا کُونُوا قَوَّامینَ بِالْقِسْطِ شُهَداءَ لِلَّهِ وَ لَوْ عَلى‏ أَنْفُسِکُمْ أَوِ الْوالِدَیْنِ وَ الْأَقْرَبینَ إِنْ یَکُنْ غَنِیًّا أَوْ فَقیراً فَاللَّهُ أَوْلى‏ بِهِما فَلا تَتَّبِعُوا الْهَوى‏ أَنْ تَعْدِلُوا وَ إِنْ تَلْوُوا أَوْ تُعْرِضُوا فَإِنَّ اللَّهَ کانَ بِما تَعْمَلُونَ خَبیراً. سوره ی نساء آیه (135)