روزه گرفتن جلوی برخی از فرایندهای سلولی آسیب‌رسان مانند التهاب گرفته می‌شود. در واقع به عقیده‌ی متخصصان روزه روی سلول‌های بدن تأثیر مستقیم می‌گذارد.
مادرم مثل خیلی از مادرهای دیگر با آرتروز و کمردرد و پادرد شدید با اصرار زیاد روزه می‌گیرد. وقتی می‌گویم مادر جان حالت خوب نیست، امسال را به خودت استراحت بده، بغض می‌کند که روزه نگیرم فکر می‌کنم خدا مرا از بندگی‌اش پس زده است. البته که خدا مهربان‌تر از این حرف‌هاست اما فهمیده‌ام دل‌های عاشق مادر من و شما را چه کار به اینکه دانشمندان و محققان راجع به روزه چه فکر می‌کنند؟! برای همه‌ی آن‌هایی که سر سفره‌ی افطار با صدای ربنای استاد شجریان و الله‌اکبر و حیّ علی خیر العمل مرحوم مۆذن‌زاده عرش را سیر می‌کنند و سحرها دل به «اللّهم انّی اسئلک» ها می‌دهند، روزه‌داری یعنی عشق‌بازی با این ماه و خدایش. اما با این حال روزه گرفتن همیشه یکی از مباحث داغ بین محققان بوده است که آیا روزه برای سلامتی مفید است یا مضر؟ اگر اهل علم و مباحث علمی هستید و می‌خواهید بدانید نظر دانشمندان و محققان در مورد روزه چیست شاید این مطلب که مصاحبه‌ای است با آقای دکتر برونو رینارد، رئیس بخش رژیم و تغذیه‌ی موسسه گوستاو روسی، برایتان جالب باشد. لطفاً با ما همراه باشید.
زمانی که روزه هستیم چه اتفاقی در بدن می‌افتد؟
زمانی که از خوردن و آشامیدن دست می‌کشیم و به اصطلاح روزه می‌گیریم، مواد مغذی دریافتی مانند پروتئین‌ها، کربوهیدرات‌ها، چربی، ویتامین‌ها و مواد معدنی حذف می‌شوند و میزان انرژی یا همان کالری دریافتی نیز به صفر می‌رسد. علاوه بر این، با روزه گرفتن جلوی برخی از فرایندهای سلولی آسیب‌رسان مانند التهاب گرفته می‌شود. در واقع به عقیده‌ی متخصصان روزه روی سلول‌های بدن تأثیر مستقیم می‌گذارد.
به عقیده‌ی محققان در دوره‌ی شیمی‌درمانی بیماران سرطانی، زمانی که میزان دریافت به عنوان مثال کربوهیدرات‌ها کاهش پیدا می‌کند، از سلول‌های سالم محافظت شده و فشار بیشتری روی سلول‌های سرطانی وارد می‌شود که در واقع یک رویکرد مثبت است. نتایج همین پژوهش نشان می‌دهد که روزه‌داری سرعت رشد تومورها را کند کرده و حساسیت سلول‌های سرطانی را نسبت به شیمی‌درمانی بالا می‌برند. البته منظورمان این نیست که بیماران سرطانی بدون در نظر داشتن وضعیت جسمی و شرایط سلامتی خود و همچنین بدون نظر پزشک معالجشان روزه بگیرند.
آیا روزه‌داری به قصد لاغری توصیه می‌شود؟
همه چیز به وضعیت سلامتی و نحوه‌ی روزه‌داری افراد بستگی دارد. بدون شک غذا نخوردن باعث لاغری می‌شود و مشکلات مربوط به چاقی مانند فشارخون بالا یا استفاده‌ی نامناسب از انسولین نیز کاهش می‌یابد؛ اما توجه داشته باشید که اگر از مشکلاتی مانند کم خونی، فشارخون پایین، سندرم متابولیک یا دیابت رنج می‌برید امکان دارد که روزه‌داری مشکلتان را بدتر کند.
روزه‌داری سرعت رشد تومورها را کند کرده و حساسیت سلول‌های سرطانی را
نسبت به شیمی‌درمانی بالا می‌برند
مسئله‌ی دیگر در خصوص کیفیت وزن کاسته شده است که آیا چربی از دست داده‌اید یا عضله؟ زمانی گفته می‌شد که بدن با زحمت زیاد از ذخیره‌ی چربی‌ها برداشت می‌کند تا از عضلات محافظت کند؛ اما امروزه ما دقیقاً نمی‌دانیم چه زمانی (و نه چگونه) بین تحلیل عضلانی و کاهش بافت‌های چربی تعادل ایجاد می‌شود؛ یعنی اینکه آیا این تعادل با ورزش برقرار می‌شود یا با متابولیسم هر فرد؟
آیا روزه گرفتن برای مقابله با بیماری‌های ناشی از التهاب‌ها موثر است؟
به احتمال زیاد بله. به خاطر اینکه پدیده‌ی التهاب‌زایی بدن می‌تواند با روزه‌داری محدود شود. ما هم بر این باور هستیم که التهاب‌ها با روزه‌داری کاهش می‌یابد اما واقعیت این است که هنوز یافته‌های علمی مستدلی در این خصوص به دست نیامده است.
آیا روزه‌داری برای پیشگیری از ابتلا به سرطان و یا درمان آن مفید است؟
نمی‌توان با قاطعیت به این سۆال جواب داد. پژوهش‌هایی که نشان می‌دهند روزه‌داری در مقابله با سرطان تأثیر مثبت دارند جزو پژوهش‌هایی هستند که صرفاً در آزمایشگاه انجام شده‌اند؛ یعنی روی سلول‌های ایزوله یا روی حیوانات آزمایشگاهی و صرفاً در خصوص برخی از انواع تومورها. امروزه هیچ بررسی علمی در خصوص انسان در دست نیست. البته در این سال‌ها بررسی‌هایی در دست انجام است که در بین آن‌ها صرفاً یک پژوهش در هلند در حال مقایسه‌ی بین دو گروه شرکت کننده است. در این پژوهش، گروهی که یک روز قبل و یک روز بعد از شیمی‌درمانی روزه بودند را با گروه دیگر مقایسه می‌کنند. بقیه‌ی پژوهش‌ها روی انواع روزه‌داری و مدت زمان آن تمرکز دارد. به همین دلیل در حال حاضر شواهد و نتایج لازم و قانع‌کننده برای پاسخ به این سۆال وجود ندارد.
پس در واقع شما بیمارانی که می‌خواهند قبل یا در حین درمان سرطان روزه بگیرند را از این کار منع می‌کنید؟
اگر یک بیمار سرطانی بخواهد که قبل و یا بعد از شیمی‌درمانی‌اش روزه بگیرد، ما قبل از هر چیزی وضعیت سلامت و تغذیه‌ی وی را بررسی می‌کنیم. این افراد نباید بیش از اندازه وزن کم کنند و نباید ضعیف شوند. اگر وضعیت غذایی و خورد و خوراک آن‌ها نرمال باشد می‌شود به انتخاب و تصمیم آن‌ها احترام گذاشت و اجازه‌ی روزه‌داری را داد؛ اما در هر حال فردی که با این مشکل مواجه است نباید سرخود و بدون اجازه و دستور پزشک معالج خود شروع به روزه‌داری کند.
سخن آخر اینکه
اگر خدای نکرده از مشکل و بیماری خاصی رنج می‌برید قبل از هر اقدامی با پزشک خود مشورت کنید. پزشک شما با در نظر گرفتن وضعیت سلامتی و شرایط بدنی‌تان بهتر از هر کس دیگر تشخیص می‌دهد روزه برای سلامتی‌تان مفید است یا مضر.
و خواهش آخر اینکه وقتی دل به دریای رحمت الهی داده‌اید ما را هم از دعای خیرتان بی‌نصیب نگذارید.
