خرمالو که در غرب، سیب شرقی نیز نامیده می‌شود، میوه‌ای است کروی شکل با پوست بسیار نازک که رنگ آن از زرد متمایل به نارنجی تا نارنجی پررنگ متغیر است.

قطر خرمالو بین 3 تا 8 سانتی‌متر می‌باشد و به جز هسته که در برخی گونه‌های آن دیده می‌شود، تمام قسمت‌های آن خوراکی است.

درخت خرمالو از خانواده Ebenaceae بوده و نام علمی آن Diospyros Kaki است. بر حسب طعم و بافت دو نوع واریته برای این گیاه مشخص شده است. میوه یک گونه از این گیاه تا زمانی که به طور کامل نرسد و نرم نشود، قابل خوردن نیست؛ اما گونه دیگر قبل از رسیدن کامل نیز قابل خوردن است. گونه اول را پس از چیدن از درخت می‌توان در دمای اتاق نگهداری کرد تا کاملاً رسیده شود؛ اما گونه دوم باید پس از رسیدن کامل چیده شود. منشأ درخت خرمالو کشور چین است که بعدها از آنجا به ژاپن و کره و در دهه 1970 به آمریکا برده شد. این درخت به سرما حساس است و در مناطق گرمسیر رشد می‌کند.

خرمالو سرشار از آب و بتاکاروتن است و چنانچه این ویتامین به مقدار کافی به بدن نرسد نه‌تنها قدرت بینایی کم می‌شود، بلکه باعث خشن شدن پوست و شکننده شدن ناخن و موها و افت در میزان هوش و سلامت بدن می‌شود.

خرمالو دارای مقادیر قابل توجهی ویتامین‌های B3 ،B2، B1 و C است، در ضمن این میوه مواد معدنی ضروری برای بدن مانند کلسیم، گوگرد، آهن، فسفر و پتاسیم و مقداری نیز سلولز دارد. خرمالو به علت دارا بودن مواد معدنی، برای رشد و نمو بدن بسیار مفید است و آهن موجود در آن عنصر اصلی خون‌سازی و پتاسیم موجود در آن اشتهاآور و شستشو دهنده کلیه و کبد است.

هر عدد خرمالوی 168 گرمی دارای 118 کیلو کالری است، این میوه جزو میوه‌های پرانرژی محسوب می‌شود لذا افرادی که دارای اضافه وزن هستند نباید در مصرف

آن زیاده‌روی کنند

عمده‌ترین اسیدهایی که در این میوه وجود دارند شامل اسید مالیک، اسید تارتاریک و اسید سیتریک هستند. این اسیدها باعث هضم بهتر غذا و نیز جذب بهتر بعضی از ترکیبات غذایی مانند آهن و روی می شود.

اگر خرمالو به خوبی رسیده باشد، برای کودکان نیز میوه‌ای مفید محسوب می‌شود و در رشد و نمو آن‌ها موثر است.

میوه رسیده خرمالو سینه را نرم می‌کند و از آن برای درمان اسهال خونی هم می‌توان استفاده کرد.

دانه میوه خرمالو که کوبیده و به صورت گرد درآمده باشد سنگ کلیه و مثانه را دفع می‌کند.

خرمالو؛ غنی از فیبر و بتاکاروتن

فواید بتاکاروتن موجود در خرمالو

بتاکاروتن یک رنگدانه گیاهی است که به مقدار فراوان در گیاهان نارنجی رنگ یافت می‌شود. بتاکاروتن پیش‌ساز ویتامین A بوده و در داخل بدن می‌تواند به ویتامین A تبدیل شود. اما مقداری از بتاکاروتن نیز به طور مستقل جذب می‌شود.

* از مهم‌ترین خواص بتاکاروتن می‌توان به خاصیت آنتی‌اکسیدانی آن اشاره نمود. آنتی‌اکسیدان‌ها با جمع‌آوری رادیکال‌های آزاد و مواد اکسیدان، از سلول‌های بدن در برابر تخریب محافظت می‌کنند؛ بنابراین بتاکاروتن می‌تواند از بروز بیماری‌های قلبی عروقی، سرطان و التهاب جلوگیری کند و موجب تقویت سیستم ایمنی بدن گردد. چنانچه غلظت آنتی‌اکسیدان‌ها در بدن کاهش یابد، احتمال اکسیداسیون چربی‌های خون زیاد می‌شود. چنانچه LDL اکسیده شود وارد جدار عروق شده و به تشکیل پلاک و گرفتگی عروق کمک می‌کند. بتاکاروتن رادیکال‌های آزاد و مواد اکسیدان را خنثی و از اکسیداسیون LDL جلوگیری می‌کند. بنابراین بتاکاروتن که مقدار آن در خرمالو قابل توجه است، می‌تواند از بروز پلاک‌های خونی و نهایتاً بروز انواع بیماری‌های قلب و عروق جلوگیری نماید.

* از دیگر خواص بتاکاروتن و ویتامین A، پیشگیری از بروز سرطان است. یکی دیگر از مضرات رادیکال‌های آزاد اکسیژن، تخریب DNA است. چنانچه DNA آسیب ببیند، احتمال تولید سلول‌های سرطانی در بدن به شدت افزایش می‌یابد. بتاکاروتن با خنثی کردن رادیکال‌های آزاد می‌تواند در پیشگیری از بروز سرطان موثر باشد. ویتامینA برای سلامت سلول‌های مخاط ضروری است. چنانچه کمبود ویتامین A در بدن وجود داشته باشد، سلول‌های مخاطی تغییر شکل داده و به سلول‌های سرطانی تبدیل می‌شود. ویتامین A همراه با یک آنتی‌اکسیدان نظیر بتاکاروتن می‌تواند به طور موثری از بروز برخی انواع سرطان خصوصاً سرطان ریه، پوست، کولون، پروستات و کبد جلوگیری کند.
خرمالو دارای مقادیر قابل توجهی ویتامین‌های B3 ،B2، B1 و C است، در ضمن این میوه مواد معدنی ضروری برای بدن مانند کلسیم، گوگرد، آهن، فسفر و پتاسیم و مقداری نیز سلولز دارد

* علاوه بر آن، بتاکاروتن موجب افزایش تعداد و کارایی سلول‌های ایمنی بدن می‌شوند. ویتامین A نیز در تقویت سیستم ایمنی بدن خصوصاً سلامت دستگاه گوارش موثر است.

فواید فیبر موجود در خرمالو

* یکی دیگر از ترکیبات قابل توجه در این میوه فیبر است. فیبرها سبب کاهش سرعت جذب برخی مواد مغذی، خصوصاً قندها شده و در عین حال میزان حساسیت به انسولین را نیز افزایش می‌دهند.

* همچنین دریافت فیبر از ایجاد یبوست پیشگیری می‌کند. فیبر سبب حجیم شدن مدفوع و دفع راحت‌تر و سریع‌تر آن می‌شود.

* فیبر همچنین موجب افزایش رشد و تکثیر باکتری‌های مفید روده شده و مانع رشد باکتری‌های مضر در آن می‌شود. در اثر تخمیر فیبر در داخل روده اسید بوتیریک تولید می‌شود که منشاء انرژی برای سلول‌های روده است و به این ترتیب به حفظ سلامت دستگاه گوارش کمک می‌نماید.

خواص برگ درخت خرمالو

در طب سنتی از برگ درخت خرمالو نیز برای درمان بیماری‌ها استفاده می‌شود. برگ درخت خرمالو حاوی فلاوونوئیدها است که خاصیت ضد فشار خون، ضد سرطان و ضدموتاژن دارد. در عین حال برگ این درخت حاوی ماده‌ای به نام astragalin است که خاصیت آنتی‌هیستامین داشته و واکنش‌های آلرژیک را کاهش می‌دهد. این ماده همچنین علائم درماتیت و التهاب را در پوست کاهش می‌دهد. در طب سنتی از برگ این درخت به صورت چای برای درمان این نوع بیماری‌ها استفاده می‌شود.

بنابر این از میوه خرمالو و یا حتی برگ آن چه به صورت تازه و چه خشک شده می‌توان به منظور پیشگیری از بسیاری بیماری‌ها استفاده نمود.

فشار خونی‌ها خرمالو بخورند

خرمالو سرشار از پتاسیم و منیزیم است به همین دلیل مصرف آن برای فشارخونی‌ها می‌تواند مفید باشد. در 100 گرم خرمالو 160 میلی گرم و در یک عدد آن که حدودا 168 گرم است حدود 270 میلی‌گرم پتاسیم وجود دارد. از این رو مصرف آن برای بیماران قلبی عروقی و فشارخونی‌ها مفید است.

دیابتی‌ها خرمالو کم بخورند

هر عدد خرمالوی 168 گرمی دارای 118 کیلو کالری است، این میوه جزو میوه‌های پرانرژی محسوب می‌شود لذا افرادی که دارای اضافه وزن هستند نباید در مصرف آن زیاده‌روی کنند. در ضمن بیماران دیابتی هم به لحاظ دارا بودن قند فراوان در این میوه باید از مصرف بیش از حد آن اجتناب کنند.

منابع:

ماهنامه تغذیه – شماره 78 – شیوا طباطبایی، کارشناس ارشد بهداشت در تغذیه

ایسنا – دکتر ناهید غلامی، متخصص تغذیه

فارس – مرتضی صفوی، متخصص تغذیه

جام جم آنلاین