کارشناسان تغذیه بر این باروند که سالم‌ترین غذاهای دنیا، غذاهایی هستند که از مواد طبیعی و فصلی تهیه می‌شوند، زیرا تغییراتی که در نتیجه ی گذر فصول از بهار به تابستان و یا از پاییز به زمستان ایجاد می‌شوند، برای حفظ تعادل در منابع طبیعی زمین و اشکال مختلف حیات در آن، لازم و ضروری است.
اما متاسفانه امروزه خیلی راحت، خوردن مواد غذایی فصلی مانند میوه‌ها و سبزی‌ها را فراموش کرده‌ایم، زیرا اکثر آنها در تمام فصول سال در دسترس‌مان هستند، مثلا در تابستان گوجه‌فرنگی مزرعه‌ای می‌خوریم و در زمستان گوجه‌فرنگی گلخانهای و دیگر برایمان مهم نیست که نوع اول خوش‌مزه‌تر است و ارزش غذایی بالاتری دارد (حاوی ویتامین C و ترکیبات فنولی بیشتری است). جالب است بدانید از آنجا که گوجه‌فرنگی گلخانهای، نور خورشید را به صورت مستقیم دریافت نمی‌کند، با کمبود بسیاری از ویتامین‌ها و مواد مغذی‌ها روبه‌رو است.
در عین حال، بسیاری از محصولات فصلی برای عرضه در فصل‌های گوناگون، در انبارها و با شرایط ویژه (دمای زیر صفر درجه، تزریق گاز co2 به محیط انبار، محلول پایشی کلسیم و …) نگهداری می‌شوند و مثلا شما می‌توانید توت‌فرنگی را که یک میوه تابستانی است، در فصل پاییز مصرف کنید، اما باید بدانید که با گذشت زمان از ارزش غذایی میوه کاسته شده و در واقع با نوع فصلی آن قابل مقایسه نیست.
البته نمی‌توان گفت که انبارداری ارزش غذایی تمام میوه‌ها را کاهش می‌دهد؛ مثلا سیب، کیوی و گلابی وحشی بر اثر انبارداری تقریبا همه ارزش غذایی خود را حفظ می‌کنند، اما نکته مهم اینجاست که چرا تا وقتی میوه و سبزی فصلی در دسترس داریم، باید از محصولات گلخانهای، انباری، کنسروی و خشک‌شده استفاده کنیم؟
گاهی دیده می‌شود که گروهی از میوه‌ها شامل توت‌فرنگی، آلبالو ، گیلاس، هلو و گلابی، صیفی‌جات مانند باقلا، لوبیاسبز، نخودفرنگی ، بامیه، هویج و سبزیجاتی مانند جعفری، نعنا و ترخون به روش‌های مختلف (به ویژه روش IQF) منجمد می‌شوند که این انجماد ضمن حفظ خواص ظاهری محصولات، ارزش غذایی آنها را تا حد زیادی حفظ می‌کند و این روش در بسیاری از کشورها نیز کاربرد دارد.
بنابراین با توجه به مطالب یاد شده نمی‌توان گفت که همه محصولات غیرفصلی، فاقد ارزش غذایی هستند.
حتی این انبارداری در بسیاری از مواقع موجب می‌شود تا افراد در فصول دیگر هم میوه‌هایی را مصرف کنند که در آن فصل خاص به طور طبیعی موجود نیست، اما نباید در کنار این محصولات، مصرف میوه‌های فصلی فراموش شود، زیرا حاوی حداکثر میزان ویتامین‌ها هستند، هیچ‌گونه افزودنی و نگه‌دارنده‌ای ندارند، دارای طعم و کیفیت مناسبی بوده، ماندگاری بیشتری دارند و دیرتر از میوه‌های انباری، گلخانهای، یخ‌زده و… خراب می‌شوند.
در بسیاری از مواقع نیز میوه‌های فصلی برای نگه داشتن در انبار و عرضه در فصل‌های دیگر، نارس چیده می‌شوند و هیچ‌وقت فرصتی پیدا نمی‌کنند تا ارزش غذایی، عطر و طعم واقعی خود را به دست آورند، زیرا گیاه آن‌قدر وقت نداشته تا تمام ترکیبات لازم را در میوه‌‌اش بپروراند، مثلا میوه‌هایی که به دلیل صادرات به مناطق دوردست، به‌طور تقریبا نارس چیده می‌شوند، دارای چنین شرایطی هستند.
پس تا می‌توانید از میوه‌های فصلی استفاده کنید که حداکثر ارزش غذایی را دارند و این موضوع را برای کودکان، نوجوانان و سالمندان جدی‌تر بگیرید.
وحید متقی – کارشناس ارشد باغبانی و زراعت
