حدیث ثقلین از نظر سندی، از احادیث معتبر و متواتر به شمار‌ آمده که علماء و محدثین بسیاری از شیعه و اهل سنت، در منابع خود، آن را، با عبارات و الفاظ گوناگونی نقل نموده:‎
امام زمان
مفاد حدیث در بردارنده ی نکات مهم ذیل است:

1. امامت که از باورها بنیادین و مسلّمات تشیع است از بعد از رسول اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ ، به عنوان مفسِّر و مبیِّن و مۆیِّد قرآن همواره در کنار این کتاب آسمانی قرار گرفته و با عنایت به عصمت امامت، و لزوم تبیین و تفسیر احکام قرآن، هیچ گاه از قرآن جدا نگشته است تا به حدی که امامت را قرآن ناطق نامیده‎اند.

2. همراهی و همگامی عترت با قرآن فقط در تفسیر و تبیین آن نیست بلکه با توجه به نصوص بین قرآن و عترت مساوات و موازنه برقرار شده است بدین سان که این دو در تبیین احکام، برپایی قسط و عدالت در میان مردم، سازندگی‎های معنوی و اخلاقی و دیگر امور با هم مشارکت دارند و همان گونه که قرآن میزان القسط[2]، موعظه[3]، عظیم[4]، منار حکمت[5]، شفیع[6]، نور[7]، عزیز[8] و ریسمان محکم[9] است، اهل بیت نیز چنین می‎باشند.

بنابراین با عنایت به موازنه و مساوات عترت با قرآن، در صورت عدم بیان امور فوق توسط قرآن و یا صریح نبودن بیان قرآن، این مهم بر عهده ی اهل بیت است.

3. با عنایت به آن که در حدیث آمده است که: قرآن و عترت هیچ گاه از هم جدا نخواهند گشت، زمان حاضر هم، حوزه ی وجودی، دوازدهمین امام از رهبران معصوم ـ امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه) ـ می‎باشد. و آن حضرت هم، همراه و همگام با قرآن و در کنار قرآن است.

4. مراد از عترت، فقط وجود اهل بیت نیست، بلکه شامل قول، فعل، تقریرهای بجای مانده از ائمه معصومین هم می‎باشد. که اگرچه در زمان‎ های قبل بیان شده‎اند ولی همواره در کنار قرآن، به عنوان مفسّر و مبیّن آن می‎باشند.

امام در تبیین احکام شریک قرآن است، از آنجا که احکام الهی غیرمتناهی و کتاب خدا متناهی است، و برای مجتهد هم علم به احکام میسر نیست برای همین به امام نیاز است

همچنین شیخ مفید به نقل از سید بن طاوس می‎فرماید: امام در تبیین احکام شریک قرآن است، از آنجا که احکام الهی غیرمتناهی و کتاب خدا متناهی است، و برای مجتهد هم علم به احکام میسر نیست برای همین به امام نیاز است.[10]

با این بیانات روشن می‎شود که همه امامان شریک القرآن بوده و در نتیجه این لفظ بر همه آنها اطلاق می‎شود و البته هر چند در برخی زیارتنامه‎ها، از امام حسین ـ علیه السّلام ـ به شریک القرآن تصریح شده است[11] ولی این تصریح دلیل بر آن نیست که اطلاق این لفظ به حضرت امام حسین ـ علیه السّلام ـ اختصاص داشته باشد.

امّا در این زمان، غالباً استعمال شریک القرآن بر حضرت امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه) اطلاق می‎شود از آن جهت که زمان حاضر، حوزه ی وجودی، آن امام همام بوده و آن حضرت است که در این دنیا در کنار قرآن است.

البته می‎توانید برای کسب اطلاعات بیشتر علاوه بر منابعی که در پاورقی آمده است به منابع ذیل هم رجوع فرمائید.

1. مهدی در حدیث ثقلین/ جمعی از نویسندگان/ بنیاد فرهنگی مهدی موعود (عجل الله تعالی فرجه).

2. قرآن و امام حسین ـ علیه السّلام ـ / محسن قرائتی/ مرکز فرهنگی درس‎هائی از قرآن.

————————————————————–

پی نوشت ها:

[1] . ابن حجر عقسلانی می‎گوید: حدیث ثقلین با بیش از 20 سند نقل شده است، صواعق المحرقه/ عسقلانی/ ص 135.

مناوی می‎گوید: بیش از 20 صحابه این حدیث را از پیامبر نقل نموده‎اند، فیض القدیر/ ج 3/ ص 14.

میر حامد حسین دانشمند بزرگ شیعه این حدیث را از 502 کتاب که همگی به قلم دانشمندان اهل تسنن نگارش یافته، نقل کرده است. آیت الله سبحانی/ پرسش‎ها و پاسخ‎ها/ ص 159/ موسسه سید الشهداء/ 1369 و همچنین ر.ک: عبقات المنوار، ج 4ـ3، ص 2ـ 10، کنزالعمال ج 1 ص 173.

مسند احمد: ج 3 ص 14، اُسد الغابه ج 3 ص 147، فیض القدیر ج 3 ص 20ـ19، مستدرک: ج 3 ص 148، طبقات الکبری: ج 2 ص 194، صواعق المحرقه: ص 136، صحیح مسلم: ج 2 ص 362، مجمع الزوائد: ج 9 ص 164، المسندالجامع: ج 5 ص 551.

[2] . جامع الاحادیث شیعه، ج 12، ص 481.

[3] . لواعج الاشجان، ص 26 ـ یونس/ 57.

[4] . بحار ج 98 ص 239 ـ حجر/ 87.

[5] . مفاتیح الجنان ـ الحیاه/ ج 2، ص 120.

[6] . زیارت عاشورا ـ نهج الفصاحه، جمله 662.

[7] . کامل الزیرات ص 200 ـ نساء/ 174.

[8] . لهوف ص 54 ـ فصلت/ 41.

[9] . پرتوی از عظمت حسین ص 6 ـ بحار ج 92 ص 31.

[10] . الالفین/ شیخ مفید/ ص 198.

[11] . بحارالانوار،