نویسنده:فریده کوهرنگ بهشتی (1)

تاثیر حجاب بر زنان، خانواده و جامعه (2)

چکیده
مساله حجاب یکی از دستورات و سفارشات مکرر دین مبین اسلام است که رعایت و حفظ آن از واجبات دینی است و بیشترین خیر و سعادت بشری در آن نهفته است. از جمله تاثیرات مثبت حجاب در چارچوب خانواده آشکار می گردد؛ چنان که حجاب سبب استحکام بنیان خانواده ها، سلامت جنسی افراد خانواده و بهبودبخشی اقتصاد خانواده ها می گردد.

مقدمه
در نوشتار پیشین در باب تاثیر حجاب بر شخصیت و سلامت روحی زنان سخن گفتیم. اولین بازنمود سلامت روحی زنان در خانواده مشخص می شود. زن به عنوان همسر و مادر مهمترین نقش را در خانواده بر عهده گرفته و بیشترین بار زندگی را بر دوش دارد. زنی که از شخصیت و روحی سالم بهره مند است می تواند سبب نشاط و دلگرمی افراد خانواده باشد و خانه را محل امن و آرامش آنان سازد. اما علاوه بر بازتاب سلامت زن در سلامتی خانواده، حجاب از جنبه های دیگر نیز تاثیرات مثبتی برای خانواده ها به همراه دارد. در ادامه به بررسی تاثیرات حجاب بر خانواده می پردازیم.

تاثیر حجاب بر خانواده

1. حجاب، عامل موثر در استحکام بنیان خانواده
اگر زنان در جلوه گری و نمایش زیبایی های ظاهری خود در خارج از محدوده خانواده آزاد باشند، چگونه می توانند برای شوهران خود همسری باوفا باشند و در نتیجه مایه خرسندی خود و آرامشگر زندگی آنان باشند؟ آن ها به زودی محبت همسرانشان را از دست می دهند و عشق و صمیمیت، جای خود را به اختلاف و نزاع می دهد و نتیجه آن جز دچار شدن زنان به فشارهای روانی چیز دیگری نیست.(عباس رجبی، حجاب و نقش آن در سلامت روان ، ص 140) فلسفه پوشش و منع کامیابی جنسی از غیر همسر مشروع، از نظر اجتماع خانوادگی این است که همسر قانونی شخص از لحاظ روانی عامل خوشبخت کردن او به شمار می رود و در نتیجه کانون اجتماعی بر اساس دشمنی و نفرت پایه گذاری نمی شود. (مطهری، مساله حجاب، ص 81). یکی دیگر از آثار و فواید حجاب که در سلامت روانی زنان تاثیر دارد، نقشی است که در پایبندی همسران به پیمان مقدس ازدواج دارد؛ زیرا حجاب و پوشش باعث می شود زن از نگاه های آلوده مردان هوس باز و گرفتار شدن به دام عشق های آزاد محفوظ بماند و به زندگی و خانواده خود وفادار باشد. در حالی که شیوع بی حجابی و بی بندوباری، باعث می شود شوهران به جای توجه و محبت به همسرانشان، به دنبال لذت جویی از زنان آرایش کرده کوچه و بازار باشند و زنان نیز از جلوه گری و طنازی برای به دام انداختن مردان بیگانه، ابایی نداشته باشند و در نتیجه عشق و علاقه بین همسران از بین رفته و باعث فروپاشی خانواده شود. اهمیت اسلام به حجاب و پوشش از آن جهت است که نظام خانواده از گسستگی حفظ شود و اعضای آن از خطرها و آسیب های روانی بی بندوبازی مصون بمانند. در حالی که آزادی زن در جلوه گری و نمایش زیبایی های زنانگیش، آثار مخربی بر سلامت روانی خانواده و به ویژه خودش می گذارد؛ زیرا مفهوم بی حجابی این است که زن مجاز باشد برای هر مردی خودآرایی کند. بدون تردید ادامه این روند باعث می شود زن از خانه بیرون بیاید و آواره کوچه و خیابان گردد. این در حالی است که نشو و نمای نیروی فعال زن در خانه و خانواده است و تمام استعدادها و قدرت تاثیر شگفتی که زن می تواند در رشد و تعالی جامعه انسانی داشته باشد، در سابه خانه و خانواده شکوفا می شود. به گفته لمبروزو «برای زن نیکوترین دوره زندگانی، همان دوره ای است که همه نیروهای روحی و جسمی او صرف پرداختن به خانواده و جامعه می شود.» (لمبروزو، روح زن، ص9). بدون شک جامعه ای از سلامت کامل برخوردار است که خانواده به عنوان جزء کوچک آن جامعه از سلامت و استحکام کامل و کافی برخوردار باشد، از این رو، اگر خواهان سلامت و تقویت بنیان جامعه هستیم، باید همه نیروهای خود را در جهت استحکام و تقویت پیوندهای خانوادگی بسیج کنیم. وجود عارضۀ خیانت به همسر(رابطۀ شوهر با زنانی غیر از همسرش) ، در همه جای دنیا از عوامل از هم پاشیدگی خانواده است. جالب است که در این موارد فقط مرد محکوم می شود در حالی که در هر خیانتی زنی دیگر هم بوده که از این مرد متأهل دلبری کرده است. از آنجا که بخش عظیمی از میل جنسی مرد با چشمانش پاسخ داده می شود حکم حجاب برای زن در برابر مرد غریبه و حفظ چشم برای مرد در برابر زن غریبه خود یکی از بهترین عوامل ممانعت از اینگونه خیانت هاست. بنابراین یکى از فواید مهم حجاب در بُعد خانوادگى، اختصاص یافتن التذاذهاى جنسى به محیط خانواده و در کادر ازدواج مشروع است. اختصاص مذکور، باعث پیوند و اتصال قوى تر زن و شوهر و در نتیجه، استحکام بیش تر کانون خانواده و برعکس، فقدان حجاب باعث انهدام نهاد خانواده مى گردد. بنابراین از پیامدهای زیان بار رعایت نکردن عفاف و حجاب، طلاق و جدایی زن و شوهر و از هم پاشیدن نظام خانواده است؛ در حالی که طلاق در نظر اسلام مبغوض ترین حلال می باشد که تنها در صورت اختلافات حل ناشدنی ضرورت می یابد. یکى از نویسندگان، تأثیر برهنگى را در اضمحلال و خشکیدن درخت تنومند خانواده، این گونه بیان کرده است: در جامعه اى که برهنگى بر آن حاکم است، هر زن و مردى، همواره در حال مقایسه است؛ مقایسه ى آن چه دارد با آن چه ندارد؛ و آنچه ریشه ى خانوده را مى سوزاند این است که این مقایسه آتش هوس را در زن و شوهر و مخصوصاً در وجود شوهر دامن مى زند. زنى که بیست یا سى سال در کنار شوهر خود زندگى کرده و با مشکلات زندگى جنگیده و در غم و شادى او شریک بوده است، پیداست که اندک اندک بهار چهره اش شکفتگى خود را از دست مى دهد و روى در خزان مى گذارد. در چنین حالى که سخت محتاج عشق و مهربانى و وفادارى همسر خویش است، ناگهان زن جوان ترى از راه مى رسد و در کوچه و بازار، اداره و مدرسه، با پوشش نامناسب خود، به همسر او فرصت مقایسه اى مى دهد؛ و این مقدمه اى مى شود براى ویرانى اساس خانواده و بر باد رفتن امیدِ زنى که جوانى خود را نیز بر باد داده است؛ و اما همه مى دانند که هیچ جوانى نیست که به میان سالى و پیرى نرسد و لابد مى دانند که اگر امروز آنان جوان و با طراوت اند در فرداى بى طراوتى آنان، باز هم جوانانى هستند که بتوانند براى خانواده ى فرداى آن ها، همان خطرى را ایجاد کنند که خود آنان امروز براى خانواده ها ایجاد مى کنند. (حداد عادل، فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی، ص 69 ـ70) اما آن‌جا که مرد قبل از ازدواج انواع و اقسام زنان با ظاهر آرایش کرده و زیبای مختلف را رصد نکرده، لذا بعد از ازدواج ظاهر همسرش برایش بسیار جذاب بوده و همسرش را با کسی مقایسه نخواهد کرد و برای این چنین مردی ازدواج پایان محرومیت جنسی خواهد بود نه آغاز محدودیت. علاوه براین باید گفت زنى که چادر بر سر مى گذارد، نه تنها اولین قدم را در حفظ کانون گرم خانواده برداشته، بلکه آبرو و شرافت مادرى را بدین وسیله فراهم ساخته است و خود را از آزار و اذیت ها و نگاه هایى که هم چون تیر به قلب خانواده اصابت مى کند و آن را از هم مى پاشد محفوظ داشته است. شک نیست که هر چیزی که موجب تحکیم پیوند خانوادگی و سبب صمیمیت رابطه زوجین گردد، برای کانون خانواده مفید است و بالعکس.

2. حجاب، عامل موثر بر سلامت جنسی
اگر آستانه رضایتمندی جنسی را خطی فرضی بدانیم که نمایان گر آن است که: رفتارهای جنسی در بالاتر از این سطح (خط) به نشاط و رضایتمندی می انجامد و پایین تر از آن، به رضایتمندی منجر نمی شود، پیامد بالا رفتن آستانه رضایتمندی (مانند بالا رفتن خط احساس فقر و احساس امنیت) این گونه خواهد بود که: با وجود آن که روابط جنسی متداول و قانونی توسط شخص انجام می شود، اما از برقراری رابطه، احساس رضایتمندی نخواهد کرد؛ از این رو در صدد برمی آید با شیوه های غیرمتعارف یا نامشروع به رضایتمندی دست یابد. به نظر می رسد سیاست دین، آن است که از بالا رفتن آستانه رضایتمندی جلوگیری کند و آن را در حدی نگه دارد که توقعات و حرص جنسی افزایش نیابد و در نتیجه، شخص از ارتباط جنسی درون خانوادگی احساس لذت و نشاط کند و مفاسد اجتماعی گسترده نشود؛ از این رو احکامی چون رعایت حجاب، حفظ نگاه، پرهیز از اختلاط بی مورد، پرهیز از خلوت نشینی، خوش صحبتی و مفاکهه با جنس مخالف، رعایت ارتباط با محارم ناهمجنس و مواردی از این دست، از یک سو و توصیه به خودآرایی همسران و ایجاد ارتباط جنسی با نشاط از سوی دیگر، به کارآمدی جنسی خانواده می انجامد. می توان حدس زد کمترین پیامد ابتذال در پوشش و سهل انگاری در روابط، کاهش موقعیت زن در خانواده و تغییر ذائقه جنسی است؛ چنان که در دهه های اخیر تغییر ذائقه جنسی در برخی جوامع، سبب رویکرد بیش از پیش جوانان به روابط جنسی آزاد، روابط جنسی با محارم، همجنس گرایی و رابطه جنسی زن و مرد در خارج از خانواده، طبیعی تلقی می شود که انحصار ارتباط جنسی با همسر، سبب تعجب و یا حتی تحقیر است. (حق شناس، نظام اسلامی و مساله حجاب، ص 26- 27)
مطالعات علمی نشان می دهد هر چه زنان در بین انظار عمومی بیشتر برهنه شوند، در آمیزش جنسی سرد مزاج تر خواهد بود و کمتر می توانند شوهران خود را به اوج لذت جنسی برسانند. منطقی در مطالعه خود، ‌تاثیر جاذبه های زنان را در آستانه ادراکی مردان بررسی می کند و نتیجه می گیرد که در اثر رعایت نکردن حجاب و افراط در جلوه گری زنان، آستانه ادراکی مردان تغییر کرده و درک آن ها از زیبایی زنان کمتر می شود. به گفته پاک نژاد، هر چه انسان ها در برابر یکدیگر عریان تر شوند، سطح برداشت جنسی و سکسیشان، سوز و عشق و جذبه اش کمتر و یک نواخت تر و نزدیک به یکدیگر می گردد و در عمل میبینیم متخصصان مامایی و زنان، زودتر از دیگران، به علت سر وکارشان با اعضای جنسی، با ارگاسم و اوج لذت جنسی وداع می کنند. (پاک نژاد، اولین دانشگاه و آخرین پیامبر، ص 39) از بین رفتن لذت جنسی در روابط بین زن و شوهر، اثرات زیان بخشی در روابط خانوادگی آنان گذاشته و به ایجاد تنش و جدایی و می انجامد. (رجبی، حجاب و نقش آن در سلامت روان ، ص 142) و اما در واقع اسلام مى خواهد با رعایت حجاب و پوشش، محیط اجتماع از این گونه لذت ها پاک گردد و لذت هاى جنسى، فقط در کادر خانواده و با ازدواج مشروع انجام شود. (واحد، قره العین (درآمدی بر تاریخ بی‌حجابی در ایران)، ص40).

3. حجاب، عامل موثر بر اقتصاد خانواده
از عوارض دیگر بدحجابی، توجه به مدگرایی و مصرف بی رویه وسایل آرایشی و روی آوردن به کارهایی از قبیل جراحی پلاستیک برای زیباتر شدن و در نتیجه، صرف هزینه های فراوان است که برای بسیاری از مردان پرداخت آن مقدور نیست و یکی از این دو نتیجه را به دنبال دارد: یا باعث جنگ و نزاع همیشگی بین زن و شوهر می شود؛ زیرا مردان غالبا توان پرداخت چنین هزینه های سرسام آوری را ندارند و اگر هم برای مردی پرداخت آن مقدور باشد، خوشایند او نیست؛ چون از این که می بیند باید هزینه زیادی بپردازد تا همسرش در انظار عمومی و برای مردان بیگانه خود را نشان دهد، رنج می برد و از پرداخت آن اکراه دارد؛ و یا زنان از حسرت نداشتن آن غصه می خورند. همه این ها نتیجه ای جز فشارهای روانی بر خانواده ندارد.(رجبی، حجاب و نقش آن در سلامت روان، ص 141). بنابراین حجاب عامل بسیار موثری در ساده پوشی زنان است و چشم و هم چشمی ها و تجمل گرایی ها را کاهش می دهد.

نتیجه
با توجه به آن چه گفته شد، مشخص شد که حجاب تاثیر مهم و عمده ای بر بهبود زندگی خانوادگی افراد دارد؛ از این روست که رعایت حجاب بر افراد جامعه واجب است تا در راستای سلامت خانواده خود و به تبع آن سلامت جامعه عمل کنند.

پی‌نوشت‌ها:

1- کارشناس ارشد فلسفه غرب و کارشناس مسائل زنان و خانواده
منابع مقاله :
– محمدبن الحسن الحر العاملی، تفصیل وسایل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه؛ قم: موسسه آل البیت لاحیاء التراث، 1416ق؛‌ ج2.
– پاک نژاد، سید رضا، اولین دانشگاه و آخرین پیامبر، یزد: انتشارات فرهنگی شهید پاک نژاد، 1365.
– حداد عادل،‌ غلامعلی،‌ فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی،‌ تهران: انتشارات سروش، 1363.
– حق شناس، سید جعفر ، نظام اسلامی و مساله حجاب، قم: دفتر مطالعات و تحقیقات زنان، 1387.
– رجبی، عباس ، حجاب و نقش آن در سلامت روان، قم: انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1390.
– لمبروزو، جینا، روح زن، ترجمه پری حسام شهرئیس، تهران: انتشارات کتاب ماه، 1374.
– مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، تهران: انتشارات صدرا، 1379.
– مطهری،‌ مرتضی،‌ مسئله حجاب،‌ تهران: انتشارات صدرا،‌ 1391.
– واحد، سینا، قره العین (درآمدی بر تاریخ بی حجابی در ایران)، مؤسسه تحقیقاتی و انتشاراتی نور، 1363.
(1) کارشناس ارشد فلسفه غرب و کارشناس مسائل زنان و خانواده