از جابر بن یزید جعفی روایت شده که گفت شنیدم امام باقر(ع) ‌فرمودند: قائم ما 19 سال در عالم می‌ماند، سپس مردی از ما اهل‌بیت بعد از رحلتش، برای طلب خون خود و یارانش به دنیا بر می‌گردد و 309 سال در جهان سلطنت می‌کند.

یکی از سؤالات درباره رجعت این است که برخی می‌گویند در اواخر عمر حضرت مهدی (عج) ابتدا حضرت علی (ع) و بعد امام حسین (ع) رجعت می‌کنند. چون بدن معصوم را معصوم باید به خاک بسپارد و بعد امام حسین بدن شریف امام علی (ع) را به خاک می‌سپارند آیا چنین امری وجود دارد و سپس بدن مطهر امام حسین (ع) را چه کسی دفن می‌نمایند؟

مرکز مطالعات و پاسخ‌گویی به شبهات حوزه علمیه قم، در یادداشتی این مسأله را بررسی کرده است.

اعتقاد به رجعت هر چند از ضروریات اسلام نیست و شیعه در عین اعتقاد به رجعت و اینکه آن یک مسأله قرآنی و حدیثی است و از مکتب اهل بیت ـ علیهم‌السلام ـ گرفته شده است، آن را به عنوان ضروری دین نمی‌داند، به طوری که اگر کسی منکر آن شد، کافر باشد، حتی مذهب شیعه را نیز آن‌چنان با این مسأله وابسته نمی‌داند که اگر شخصی آن را منکر شد از مذهب شیعه خارج باشد، لذا طبق نقل مرحوم طبرسی در مجمع البیان بعضی از شیعیان رجعت را بدان گونه که اکثریت شیعه معترفند، قبول ندارند و می‌گویند: مقصود، رجعت حکومت به خاندان پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ در زمان ظهور حضرت مهدی ـ علیه‌السلام ـ است. (1)

در این مورد می‌توانید به دو کتاب «اصل الشیعه و اصولها» نوشته مرحوم کاشف الغطاء، و «عقاید الامامیه» نوشته مرحوم علامه محمد رضا مظفر مراجعه نمائید. آنها در پاسخ به احمد امین مصری به این مطلب اشاره کرده‌اند.

اما با وجود روایات فراوانی که از ائمه اطهار ـ علیهم‌السلام ـ راجع به مسأله رجعت نقل شده به گونه‌ای که اعتقاد به آن را ضروری می‌سازد، گرچه آن را ضروری دین ندانیم، ولی در عین حال یک مسأله‌ای است که از بعضی جهات دارای ابهام و اجمال بوده و کیفیت آن به وضوح و تفصیل در روایات بیان نشده است، که از جمله آن تبیین دقیق زمان رجعت و ترتیب رجعت کنندگان می‌باشد.

از ظاهر برخی روایات استفاده می‌شود که رجعت ائمه ـ علیهم‌السلام ـ بعد از ظهور ولی عصر ـ علیه‌السلام ـ و پس از حکومت آن بزرگوار رخ خواهد داد که در آستانه رستاخیز و قیامت است، چنانچه از جابر بن یزید جعفی روایت شده که گفت شنیدم امام باقر ـ علیه‌السلام ـ می‌فرمود: به خدا سوگند مردی از ما اهل‌بیت بعد از مرگش 309 سال در جهان سلطنت می‌کند.

عرض کردم: این چه وقت است؟ فرمود: بعد از قائم. پرسیدم: قائم چه قدر در عالم می‌ماند؟ فرمود: نوزده سال، آنگاه «منتصر» یعنی حسین ـ علیه‌السلام ـ برای طلب خون خود و یارانش به دنیا بر می‌گردد و از پس او امیرالمؤمنین ـ علیه‌السلام ـ رجعت می‌کند. (2)

و نیز از امام صادق ـ علیه‌السلام ـ نقل شده که فرمود: «… امام حسین با یارانش که با وی کشته شدند، در حالی که هفتاد پیغمبری که با حضرت موسی بن عمران برانگیخته شدند، با اوست. به دنیا بازگشت می‌نمایند، قائم انگشتر خود را به امام حسین ـ علیه‌السلام ـ می‌دهد، و چون قائم رحلت کند، امام حسین ـ علیه‌السلام ـ او را غسل می‌دهد و کفن می‌کند و حنوط کرده در قبر می‌سپارد. (3)

همان گونه که مشاهده شد ظواهر این روایات تصریح دارند که رجعت امام حسین ـ علیه‌السلام ـ و امیر المومنین ـ علیه‌السلام ـ پس از ظهور و در پایان حکومت ولی عصر ـ علیه‌السلام ـ صورت می‌گیرد، و نیز رجعت امیر المومنین ـ علیه‌السلام ـ پس از امام حسین واقع می‌شود.

بنابراین همان گونه که مراسم غسل و کفن و دفن و حنوط امام زمان ـ علیه‌السلام ـ، بر اساس این روایات، به دست مبارک امام حسین ـ علیه‌السلام ـ انجام می‌شود، می‌توان گفت که: امام حسین ـ علیه‌السلام ـ را نیز امیرالمومنین و سائر ائمه که رجعت می‌کنند و پس از آن حضرت به دنیا بر می‌گردند، غسل و کفن و دفن و حنوط خواهند کرد.

البته در روایات اشاره به آن نشده و هیچ گونه توضیحی داده نشده است و راهی هم غیر از روایات برای آگاه شدن از این گونه مسائل وجود ندارد و بهتر است علم این گونه امور را به خدا و اهل ذکر از ائمه ـ علیهم‌السلام ـ واگذار نمائیم.

پاورقی

1. طاهری، حبیب الله، سیمای آفتاب، قم، زائر، 1385ش، ص338.

2. مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، بیروت، موسسه الوفاء، 1403ق، ج53، ص103.

3. مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، ج53، ص103.