1. قال رسول الله – صلی الله علیه و آله
– : افضَلُکُم ایماناً، افضلکُم معرِفَهً.

«بحار
الانوار، ج 3، ص 14»

رسول خدا – صلی الله علیه و آله – فرمود: با ایمان ترین شما، با معرفت ترین
شماست.

2. قال الامام علی – علیه السّلام – : من
لم یَعْرِفِ الخیرَ من الشرِّ فهُوَ من البَهائِم.

«غرر
الحکم، ص 41، ح 13»

امام علی – علیه السّلام – فرمود: کسی که خوبی و بدی را از هم باز نشناسد،
از چهارپایان خواهد بود.

3. قال الامام علی – علیه السّلام – :
افضَلُ المَعْرِفَهِ معرفَهُ الانسانِ نَفْسَهُ.

«غرر الحکم، ص 232، ح 4631»

امام علی – علیه السّلام – فرمود: برترین معرفت ها، این است که انسان خودش
را بشناسد.

4. قال الامام علی – علیه السّلام – :
المعرِفهُ نورُ القلبِ.

«غرر الحکم، ص 41، ح 1»

امام علی – علیه السّلام – فرمود: معرفت و شناخت، نور قلب است.

5. قال الامام علی – علیه السّلام – :
فَقدُ البَصَرِ اَهْوَنُ مِنْ فقدِ البصیرَهِ.

«غرر
الحکم، ص 41، ح 5»

امام علی – علیه السّلام – فرمود: نداشتن چشم، آسانتر از نداشتن شناخت و
بصیرت است.

6. قال الامام علی – علیه السّلام – :
یسیرُ المعرفَهِ یوجِبُ فسادَ العملِ.

«غرر
الحکم، ص 61، ح 694»

امام علی – علیه السّلام – فرمود: معرفت و شناخت کم، موجب خرابی و فساد عمل
می گردد.

7. قال الامام الباقر – علیه السّلام – :
لا یُقْبَلُ عملٌ الاّ بمَعْرِفَهٍ و لا معرِفَهً الاّ بعَمَلٍ وَ مَنْ عَرَفَ
دَلَّتْهُ معرِفَتُهُ علی العَمَلِ و مَنْ لم یعرِفْ فلا عَمَلَ لَهُ.

«تحف
العقول، ص 215»

امام باقر – علیه السّلام – فرمود: هیچ عملی بدون شناخت و معرفت، پذیرفته
نمی شود و هیچ معرفتی نیز بدون عمل پذیرفته نیست و کسی که شناخت دارد، شناختش او
را به سوی عمل راهنمائی می کند و کسی که شناخت ندارد، کاری از او بر نمی آید.

8. قال الامام علی – علیه السّلام – :
مَنْ عَرَفَ نَفْسَهُ فَقَدِ انْتَهی اِلی غایهِ کلِّ مَعْرِفَهٍ و علمِِ.

«غرر
الحکم، ص 232، ح 4638»

امام علی – علیه السّلام – فرمود: کسی که نفس خویش را بشناسد، پس به تحقیق به
نهایت هر علم و معرفتی دست پیدا کرده است.

9. قال الامام علی – علیه السّلام – :
الکَیِّسُ مَنْ عَرَفَ نَفْسَهُ و اخلَصَ اعمالَهُ.

«غرر
الحکم، ص 232، ح 4629»

امام علی – علیه السّلام – فرمود: انسان هوشیار و زرنگ، کسی است که خود را
بشناسد و اعمالش را پاک و خالص گرداند.

10. قال الامام علی – علیه السّلام – :
اعظَمُ الجهلِ، جهلُ الانسانِ امرَ نفسِهِ.

«غرر الحکم، ص 232، ح 4657»

امام علی – علیه السّلام – فرمود: بالاترین درجه  جهل و نادانی، جهل انسان به خویشتن می باشد.

11. قال الامام علی
– علیه السّلام – : مَن لَم یَعْرِف نَفْسَهُ بَعُدَ عَن سبیلِ النَّجاهِ و خَبَطَ
فی الضّلالِ و الجِهالاتِ.

«غرر الحکم، ص 232، ح 4664»

امام علی – علیه السّلام – فرمود: کسی که نفس خویش را نشناسد، از راه نجات
دور شده و به سوی گمراهی و جهالت سیر نموده است.

12. قال الامام علی – علیه السّلام – :
مَن عَرَفَ نَفْسَهُ فَقَدْ عَرَفَ رَبَّهُ.

«غرر الحکم، ص 232، ح 4637»

امام علی – علیه السّلام – فرمود: کسی که نفس خویش را بشناسد، به تحقیق
پروردگارش را شناخته است.

13. قال الامام علی – علیه السّلام – :
عَجِبْتُ لِمَنْ یَجْهَلُ نفسَهُ کیف یَعرِفُ ربَّه.

«غرر
الحکم، ص 232، ح 4659»

امام علی – علیه السّلام – فرمود: تعجب می کنم از کسی که نفس خویش را نمی
شناسد، چگونه می خواهد پروردگارش را بشناسد.

14. قال الامام علی – علیه السّلام – :
اکثَرُ النّاسِ معرِفَهً لِنَفْسِهِ اخْوَفُهُم لِرَّبِهِ.

«غرر
الحکم، ص 232، ح 4644»

امام علی – علیه السّلام – فرمود: کسانی بیشترین شناخت و معرفت را به نفس
خویش دارند که خوف و ترسشان از خدا بیشتر است.

15. قال الامام علی – علیه السّلام – :
مَن عَرَفَ نَفْسَهُ جاهَدَها.

«غرر
الحکم، ص 232، ح 4636»

امام علی – علیه السّلام – فرمود: کسی که نفس خویش را بشناسد، با او به
جهاد بر می خیزد.

16. قال الامام علی – علیه السّلام – :
مَن عَرَفَ قدر نَفْسَهُ لَمْ یُهِنهَا بِالفانیاتِ.

«غرر
الحکم، ص 232، ح 4653»

امام علی – علیه السّلام – فرمود: کسی که قدر و منزلت نفس خویش را بشناسد،
با (دل بستن) به چیزهای فانی و زودگذر به او اهانت نمی کند.

17. قال الامام علی – علیه السّلام – :
ینبغی لِمَنْ عَرَفَ شرفَ نفسِهِ ان یُنَزّهَها عَنْ دَناءَهِ الدّنیا.

«غرر
الحکم، ج 2، ص 860»

امام علی – علیه السّلام – فرمود: شایسته است کسی که شرافت نفس خود را
شناخت، آن را از پستی دنیا پاک و دور نگه دارد.

18. قال الامام علی – علیه السّلام – :
مَنْ جَهِلَ نفسَهُ اهمَلَها.

«غرر
الحکم، ص 233، ح 4662»

امام علی – علیه السّلام – فرمود: کسی که نفس خویش را نشناسد، آنرا بیهوده
و پوچ رها می کند.

19. قال الامام علی – علیه السّلام – :
معرفَهُ اللهِ سبحانَهُ اعلیَ المعارف.

«غرر الحکم، ص 81، ح 1268»

امام علی – علیه السّلام – فرمود: شناخت خداوند، از بالاترین درجاتِ شناخت
و معرفت است.

20. قال الامام علی – علیه السّلام – :
مَن عَرَفَ اللهُ کَمُلَتْ مَعْرِفتُه.

«غرر
الحکم، ص 81، ح 1269»

امام علی – علیه السّلام – فرمود: کسی که خداوند را بشناسد، معرفت او کامل
می گردد.

21. قال الامام الصادق – علیه السّلام –
: مَنْ عَرَفَ اللهَ خافَ اللهَ و مَن خافَ اللهَ سَخَتْ نَفْسُهُ عن اَلدّنیا.

«تحف
العقول، ص 420»

امام صادق – علیه السّلام – فرمود: کسی که خدا را بشناسد، از خدا می ترسد و
کسی خوف از خدا داشته باشد، دل از دنیا برکنده و نفسش از آن بی نیاز می گردد.

22. قال الامام علی- علیه
السّلام – : مَنْ سَکَنَ قَلْبَهُ العِلْمُ باللهِ سَکَنَهُ الغِنی عَن خلقِ الله.

«غرر
الحکم، ص 82، ح 1288»

امام علی – علیه السّلام – فرمود: کسی که معرفت خداوند در دلش جای بگیرد،
خداوند بی نیازی از مردم را در قلبش ساکن می کند.

23. قال الامام علی – علیه السّلام – :
مَن عَدِمَ الفَهْمَ عن اللهِ سبحانَهُ لم ینتَفِعْ بمَوعظَهٍ واعظٍ.

«غرر
الحکم، ص 82، ح 1289»

امام علی – علیه السّلام – فرمود: کسی به پروردگار خویش، شناخت نداشته
باشد، پند و موعظه هیچ پند دهنده ای برای او نفعی ندارد.

24. قال الامام الحسن – علیه السّلام – :
مَن عَرَفَ اللهُ احَبَّهُ.

«مجموعه
ورّام، ص 39»

امام حسن – علیه السّلام – فرمود: کسی که خدا را بشناسد، او را دوست خواهد
داشت.

25. قال الامام علی – علیه السّلام – :
مَن عَرَفَ اللهُ سبحانَه لَم یَشْقَ ابداً.

«غرر
الحکم، ص 82، ح 1290»

امام علی – علیه السّلام – فرمود: کسی که خداوند سبحان را بشناسد، هرگز
بدبخت و زیانکار نخواهد شد.

26. قال رسول الله – صلی الله علیه و آله
– : مَن عَرَف اللهَ و عظّمَهُ، مَنَعَ فاهُ من الکلامِ و بَطْنَهُ من الطّعامِ و
عَفا نفسَهُ بالصّیامِ و القیامِ.

«الکافی،
ج 2، ص 237»

رسول خدا – صلی الله
علیه و آله – فرمود: کسی که خدا را بشناسد و او را بزرگ شمارد، زبانش را از بیهوده
گوئی باز می دارد، شکمش را از خوردن مانع می شود و نفسش را با روزه و نماز و بلند
شدن در وقت سحر به سختی میاندازد.

27. قال الامام علی – علیه السّلام – :
عَجِبْتُ لِمَنْ عَرَفَ ربَّهُ کیفَ لا یَسعی لدارِ البقاء.

«غررالحکم،
ص 145، ح 2615»

امام علی – علیه السّلام – فرمود: تعجب می کنم از کسی که پروردگارش را
شناخته ولی برای آخرت خویش هیچ گونه سعی و تلاشی نمی کند.

28. قال الامام علی – علیه السّلام – :
یسیرُ المعرفهِ یوجبُ الزّهْدَ فی الدّنیا.

«غرر
الحکم، ص 63، ح 765»

امام علی – علیه السّلام – فرمود: مقدار کمی شناخت و معرفت، موجب زهد و بی
رغبتی نسبت به دنیا می گردد.

29. قال الامام
الصادق – علیه السّلام – : اِنَّ اعلَمَ النّاسِ باللهِ، ارضاهُم بقَضاءِ اللهِ
عزّوجلّ.

«تنبیه الخواطر، ص 416»

امام صادق – علیه السّلام – فرمود: همانا عالم ترین مردم به خداوند، کسی
است که به قضاء پروردگار از دیگران راضی تر باشد.

30. قال الامام علی
– علیه السّلام – : لا ینبغی لِمَنْ عَرفَ عَظَمَهَ اللهِ ان یَتَعَظَّم، فانّ
رِفعَهَ الذّینَ یَعلَموُنَ ما عَظَمَتُهُ أنْ یَتواضَعُوا لَهُ.

«نهج البلاغه، خطبه 147»

امام علی – علیه السّلام – فرمود: برای کسی که عظمت خداوند را بشناسد،
شایسته نیست که اظهار بزرگی کند، پس به درستی که بزرگی و بلندی مقام کسانی که عظمت
خدا را شناختند، به این است که برای خدا تواضع و فروتنی نمایند.

31. قال الامام علی – علیه السّلام – :
مَنِ اعتَمَدَ علی الرَّأیِ و القیاسِ فی مَعْرِفهِ الله ضَلَّ.

«غرر
الحکم، ص 81، ح 1277»

امام علی – علیه السّلام – فرمود: کسی که بر رای و نظر خود و دیگران و (بر
شیوه) قیاس، در شناخت خداوند اعتماد کند، گمراه می گردد.

32. قال الامام علی
– علیه السّلام – : لا تُدْرِکُ اللهَ جلَّ جلالُهُ العُیونُ بمُشاهَدَهِ الاعیانِ
لکنْ تُدرِکُهُ القلوبُ بحقائقِ الایمانِ.

«غرر الحکم، ص 81، ح 1279»

امام علی – علیه السّلام – فرمود: چشمهای ظاهر با دیدن موفق به ادراک و
شناخت پروردگار نمی شوند، بلکه تنها دلها هستند که با حقیقت و نور ایمان (خداوند
را می بینند و) او را درک می کنند.

33. قال الامام علی – علیه السّلام – :
عَرَفتُ اللهَ سبحانَهُ بفَسخِ العزائِمِ و حَلِّ العقودِ وَ نقضِ الهمَمِ.

«نهج
البلاغه، حکمت 242»

امام علی – علیه السّلام – فرمود: خداوند سبحان را به واسطه فسخِ عزم و
اراده ها، گشودن گره ها و شکستن تصمیم ها شناختم.

34. قال الامام علی – علیه السّلام – :
غایهُ کلِّ مُتَعَمِّقٍ فی مَعرفهِ الخالِقِ سبحانَهُ الاعترافُ بالقُصور عَنْ
ادارکِها.

«شرح نهج
البلاغه ابن ابی الحدید، ج 20، ص 292»

امام علی – علیه السّلام – فرمود: پایان ژرف نگری هر اندیشمندی در شناختن
خداوند سبحان، اعتراف به قصور و ناتوانی از درک معرفت و شناختِ خدا می باشد.

35. جاءَ رجلٌ الی رسول الله – صلی الله
علیه و آله – و قالَ: ما رأسُ العلمِِ قال: معرفَهُ اللهِ حقَّ معرِفتِهِ. قالَ: و
ما حَقُّمَعْرِفَتِهِ؟
قال: ….

«بحار
الانوار، ج 3، ص 64»

مردی خدمت رسول خدا – صلی الله علیه و آله – آمد و گفت: سرآغاز علم و دانش
چیست؟ حضرت فرمود: شناختن خدا آنگونه که شایسته شناخت است. آن شخص پرسید: حق معرفت
خداوند چیست؟ حضرت جواب دادند: او را بدون مانند و شبیه بدانی و بدانی که او خدای
یگانه و آفریدگار توانایی است که هم اول و هم آخر و هم ظاهر و هم باطن عالم، اوست
و هیچ همتا و مانندی ندارد و چنین معرفتی سزاوار پروردگار است.

36. قال الامام
السجاد – علیه السّلام – فی الدّعاءِ: (اللهّم) بِکَ عَرَفتُکَ و انتَ دَلَلْتنی
علیکَ و دَعَوتَنی الیکَ و لَو لا انتَ لَمْ أَدرِ ما أنتَ.

«اقبال الاعمال، ص 67»

امام سجاد – علیه السّلام – (در دعایی) فرمود: (خداوندا) تو را به واسطه
خودت شناختم و تو مرا به وجود خودت راهنمائی نمودی و به سوی خود فرا خواندی و
دعوتم کردی و اگر تو (کمک کارِ من) نبودی، من هرگز به تو شناخت پیدا نمی کردم.

37. قال الامام
الصادق – علیه السّلام – : العارِفُ شَخْصُهُ مَعَ الخَلقِ و قَلبُهُ مَعَ اللهِ
لَوْ سَها قَلْبُهُ عَنِ اللهِ طرفَهَ عینٍ لَماتَ شوقاً.

«بحارالانوار، ج 3، ص 14»

امام صادق – علیه السّلام – فرمود: عارف کسی است که جسم و کالبد او با مردم
و قلب او با خداست که اگر یک چشم بر هم زدن قلبش از خداوند غافل شود، از شوق
پروردگارش بمیرد.

38. قال الامام علی
– علیه السّلام – : العارِفُ وَجهُهُ مستبشِرٌ متبسّمٌ و قلبُهُ وَجِلٌ محزونٌ.

«غرر الحکم، ص 153، ح 2835»

امام علی – علیه السّلام – فرمود: عارف کسی است که چهره اش گشاده، خوشرو و
متبسّم و قلبش محزون و غمناک است.

39. قال رسول الله
– صلی الله علیه و آله – : لَوْ عَرفتُم اللهَ حقَّ معرفَتِهِ لَزالَتْ
بدُعائِکُمُ الجبالُ.

«کنز العمال، ح 5881»

رسول خدا – صلی الله علیه و آله – فرمود: اگر خداوند را آنچنان که شایسته
اوست می شناختید، با دعای شما کوه ها از جا کنده می شدند.

40. قال رسول الله – صلی الله علیه و آله
– : لَوْ عَرَفتُم اللهَ حقَّ مَعْرِفَتِهِ لمَشَیْتُم فی البُحُور.

«کنز
العمال، ح 43001»

رسول خدا – صلی الله
علیه و آله – فرمود: اگر خداوند را چنانچه شایسته اوست می شناختید، هر آینه بر روی
آب دریاها راه می رفتید.