ماه دعا
از مراقبات در این ماه آن است که سالک راهرو معنی ماه حرام را بداند و حق او را بشناسد تا در حرکات و سکنات و قلب خویش مراقب آن باشد و بداند که این ماه موسم عبادت است و طلبکاران علم راست که جهت عبادت را بر جهت تحصیل علم افزون‌تر نمایند هر چند تحصیل علم نیز از افضل عبادات است.
نخستین شب این ماه از چهار شبی است که استحباب احیاء در آن تأکید گردیده و در رؤیت ماه شب اول آن دعایی روایت شده و سزاوار است که در دعای مأثوره در این باب التفات کند و در این دعا ماه شعبان و ماه رمضان را به یاد آورد و از خدا بخواهد که در آن دو ماه نیز اهلیت برای عبادت پیدا کند و در اوقات دعاها زیاد به یاد آن دو ماه باشد تا استعداد دخول در آن‌ها را به وسیله‌ی دعا تکمیل نماید و مستحب است که بعد از نماز عشا دعایی که سید در اقبال روایت نموده بخواند.

نمازهای مستحبی
در کتاب اقبال نمازهایی در این شب روایت نموده که من سبک‌تر آن‌ها را برای کسانی که مانند خود، ضعیف و ناتوان می‌باشند ذکر می‌نماید و آن نمازی است که در اقبال از روضه‌العابدین روایت نموده که گوید: «از رسول خدا(ص) روایت است که اگر کسی نماز مغرب شب اول رجب را بگذارد و پس از آن بیست رکعت نماز کند و در هر رکعت سوره‌ی حمد و قل هو اللّه‌ را یک مرتبه بخواند و سلام دهد و بین هر دو رکعت سلام بدهد، می‌دانید ثواب آن چیست؟ گفتند: خدا و رسولش داناترند. فرمود: روح الامین این نماز را به من آموخت و رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله آستین هر دو دست خود را بالا زد و گفت: جان خودش و خاندانش و مالش و فرزندانش محفوظ گردد از شکنجه‌ی قبر در پناه باشد و مثل برق جهنده از صراط بدون حساب بگذرد.

احیای قلب
انسان باید قلب خود را مراقب نماید تا به یاد خدا و حضور در برابر او زنده گرداند و به آنچه در مراسم بندگی است دل را خشنود سازد، چه مقصود از احیاء شب‌ها احیا قلب در آن‌ها است و زندگی قلب هم همانا به ذکر و فکر است و دل غافل مانند مرده است و مشغول به آن چه رضای خدا در آن نیست از مکروهات خدایی از مرده پست‌تر است و آن کس که در این شب‌ها به کارهای حرام اشتغال یا بد از حال آن کس که در غیر آن شب‌ها اشتغال به آن دارد، سخت‌تر است و شاید که منجر به بدفرجامی او نیز بشود.
پس ای نفس بکوش که از طبقه‌ی غافلان نشوی و با این که می‌پنداری شب زنده‌داری کرده‌ای در گروه رستگاران داخل شده‌ای به این اعمال از زیانکارترین مردم نباشی و در عِداد آن کسانی که گمان غلط می‌برند که کار نیکو کرده‌اند، محسوب نشوی و به گمانم که تو از گناهان پنهان مانند تأخیر در توبه از پاره‌ای معاصی خالی نباشی. پس شتاب در توبه واجب فوری است و ترک آن حرام و لااقّل آن که تزکیه‌ی نفس از پاره‌ای اخلاق واجب عینی است و ترک توبه و اشتغال به عبادات مستحبه نیز حرام می‌باشد و مانند آن‌ها.
لیله الرغائب از نخستین شب جمعه ماه رجب غفلت نکنید، چه آن شب را ملایکه شب رغائب نماند و آن چنان است که چون ثلث شب بگذرد، در آسمان‌ها و زمین ملکی باقی نمی‌ماند مگر این که در کعبه و حول آن جمع می‌شوند و خداوند به آن‌ها خطاب فرموده گوید: ای ملائکه من! هر چه می‌خواهید از من بخواهید. آن‌ها می‌گویند: پروردگارا! حاجت ما این است که روزه داران ماه رجب را بیامرزی. خدای تبارک و تعالی می‌فرماید: چنین کردم.
مناسب آن است که هر کس این خبر را بشنود در این شب، بر ملائکه درود بسیار فرستد تا تکلیف این تحیّت را به قدر مقدور ادا کرده باشد.

اولین پنج‌شنبه‌ی ماه
سپس رسول خدا(صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: نیت کسی که اولین پنج‌شنبه ماه را روزه بگیرد و بین عشا و نیمه‌ی شب دوازده رکعت نماز بگذارد و بین هر دو رکعت سلام دهد و در هر رکعت یک مرتبه سوره‌ی حمد و سه مرتبه سوره «انا انزلنا» و دوازده مرتبه سوره قل هواللّه‌ احد بخواند و چون از نماز فارغ شود، هفتاد مرتبه بر من صلوات فرستد و بگوید «اَللهمَ صَلِّ عَلی مُحَمدِ النّبی الاُمّیِّ وَ عَلی آله» سپس به سجده رود و در سجود هفتاد مرتبه بگوید: «سُبُّوحٌ قُدُّسٌ، ربُ الملائکهِ و الرّوحِ» پس سر بردارد و بگوید «رَبِّ اغْفِرْ وَ ارْحَمْ وَ تَجاوَزْ عَمّا تَعلَمُ اِنَّکِ اَنْتَ الْعَلیُّ الأَعْظَمُ».
باز سجده‌ی دیگر برود و در سجود خود همان را که در سجده‌ی اول گفت، بگوید و پس از آن حاجت خود را از خدا بخواهد، همانا برآورده می‌شود. ان‌شاءاللّه‌
پس از آن رسول خدا(صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود:
«قسم به کسی که جانم به دست اوست، این نماز را هیچ مرد و زنی از بندگان خدا نمی‌گذارد مگر این که خدا گناهان او را می‌آمرزد؛ هرچند آن گناهان به اندازه‌ی کف دریا و عدد ریگ‌ها و وزن کوه‌ها و شماره‌ی برگ درختان باشد و روز قیامت هفتصد نفر از اهل بیت خودش را که مستوجب آتش باشند، شفاعت می‌کند و چون شب اول نزول به قبرش شود، خداوند ثواب این نماز را به صورت نیکو و چهره‌ی باز و زبان خوش برای او برانگیزد و گوید: «ای دوست من! مژده باد که تو از سختی نجات یافتی، وی به او گوید: تو کیستی؟ که من نیکوتر از تو ندیدم و بویی از بوی تو پاکیزه‌تر نشنیدم.
گوید: ای حبیب خدا! من ثواب آن نمازی هستم که تو در فلان شب و در فلان ماه گذاردی. من در این شب آمدم تا حق تو را ادا کنم و مونس تنهایی تو باشم و رفع وحشت تو را نمایم و چون نفخ صور شود، در عرصه‌ی قیامت بر سر تو سایه افکنم و تو هرگز از خیر مولای خودت تهی دست نخواهی ماند.

منبع : حوزه