عید نوروز، جشنی باستانی است که نه تنها درایران، بلکه درافغانستان، تاجیکستان، ازبکستان، قرقیزستان، ترکمنستان، قزاقستان، آذربایجان، مناطق کردنشین عراق، سوره و ترکیه و حتی در بسیاری از شهرهای روسیه نیز برگزار می شود.
نوروز را صدها میلیون نفر در آسیای میانه، خاورنزدیک و خاورمیانه جشن می گیرند. این جشن در کشورهای اسلامی به طور گسترده برگزار می شود؛ درایران باز می گردد به قرن پنجم پیش از میلاد که در آن زمان نیزجشنی پر آوازه بود. مردم کشورهای مختلف نوروز را به اشکال مختلف جشن می گیرند، در اینجا به طور کوتاه در خصوص این سنت باستانی در چند کشور توضیح می دهیم:

ازبکستان:

درازبکستان جشن نوروز جشنی دولتی است، اما رسماً سال نو طبق تقویم اروپایی برگزار می شود. ازچند روز مانده به عید، مردم این کشورخانه تکانی می کنند؛ خانه های خود، شهرها و روستاها را می آرایند؛ زیرا این امری طبیعی است که در لباسی زیبا و خانه ای زیبا به استقبال سال نو بروند. طبق رسوم، تا پیش از آغاز سال نو باید تمامی کارهای مربوط به آماده کردن غذا و وسایل پذیرای پایان بیابند. غذای فراوان و متنوع، نماد امیدواری به برداشت محصولات بسیار دراین سال است. در روز نوروز، سفره عید که درازبکستان «دستار خوان» نامیده می شود، پهن می شود و بر گوسفند و یا گاو آب پزشده، پیراشکی با پیازچه و سمنو (سومالیاک) قرار می گیرد. سمنوپزی از رسوم دیرینه در ازبکستان است که خانم ها به آن می پردازند و در هنگام پخت آن شعرهایی شاد می خوانند، می رقصند، برای هم افسانه می گویند و شوخی می کنند. ازبک ها تنها یک بار در سال و آن هم در نوروز سمنو می پزند که جوانه گندم آن سمبل زندگی ابدی است. یکی ازعقاید جالبی که در بین مردم ازبکستان وجود دارد، این است که می گویند اگر در سمنوی میهمان سنگ کوچکی بیفتد، نشان خوبی است و بدین معناست که تا نوروزدیگر او شاد، موفق و تندرست خواهد بود.

تاجیکستان:

درتاجیکستان در تمامی شهرها و مناطق و حتی روستاهای دوردست کشور مراسمی باشکوه به مناسبت فرا رسیدن نوروز برپا می شود. درآغاز سال «امامعلی رحمان» رئیس جمهور تاجیکستان نوروز را به مردم کشور تبریک می گوید. سپس مسابقاتی در رشته های سنتی ورزشی و نیز شعرخوانی برگزارمی شوند و همه مردم برای گردش و تفریح به خیابان ها می آیند.
بنا بررسمی دیرینه، در روز جشن، مردم تمامی ناراحتی ها و کدورت های که از یکدیگر به دل گرفته بودند را می بخشند و آنانی که قهربودند، آشتی می کنند. بسیاری به ملاقات فقرا، افراد تنها و ناتوان می روند، از آنها مراقبت می کنند، هدیه می دهند. جشن های نوروزی درتاجیکستان حدود یک ماه به طول می انجامد. باید گفت : «که نوروز چیزی بیش از یک جشن معمولی محسوب می شود. دراین روز برای مخارج نوروزی به کودکان عیدی می دهند، مردم به هم هدیه می دهند و به یتیمان و بینوایان کمک می کنند.»

ترکمنستان:

طبق روایات ترکمن ها، جشن بهاری نوروز، بیش از 3 هزار سال پیش در خراسان، همزمان با آغاز کشاورزی ایجاد شد و در تمامی کشورهای همسایه رواج یافت. ریشه نوروز در دین زرتشتی است. نوروز باستانی ترین جشن کشاورزان است که پدیدارشدن آن مرتبط با ایجاد تقویم کشاورزی است. فردوسی وعمرخیام که در زمان ملک شاه سلجوقی در خاک کنونی ترکمنستان خدمت می کردند، نوروز را مرتبط با پادشاهان افسانه ای ایرانی، از جمله جمشید و کیومرث می دانستند.
طبق سنت، تا پیش از فرارسیدن سال نو مردم باید خانه و حیاط های خود را تمیز کرده و بدهی های خود را بپردازند.

آذربایجان:

درآذربایجان، «شیخ الاسلام حاجی الله شکور پاشازاده» مفتی مسلمانان قفقاز فرا رسیدن «نوروزبایرام» را به مردم آذربایجان تبریک گفته و آرزوی شادی، تندرستی و خوشبختی برای مردم این کشور می کند. او گفت که نوروز نه تنها نماد نو شدن طبیعت، بلکه نماد اجرای خواسته ها و امیدهای انسان هاست.

قزاقستان:

همزمان با نزدیک شدن به نوروز، خیابان ها و معابرعمومی جمهوری قزاقستان آذین بندی و چراغانی شده است. نظافت و تمیز کردن شهرازطرف مردم از دیگر برنامه های آماده شدن برای نوروز است. مردم قزاقستان می گویند «اگر در هنگام تحویل سال خانه تمیز باشد افراد دچار بیماری و ناراحتی نمی شوند.»
نور سلطان نظربایف رئیس جمهور قزاقستان سال گذشته پیشنهاد آغاز سال جدید را با آغاز فصل بهار مطرح کرد. دید و بازدید از بزرگان، حضور در جشن ها در میادین مرکزی شهر و برگزاری مراسم عروسی از برنامه های مردم قزاقستان در ایام نوروزاست. تعطیلات نوروز در قزاقستان سه روز است اما بزرگداشت آن تا یک ماه ادامه دارد. نوریز اسم سومین ماه در تقویم قزاقی است و ازاعیاد بسیار مهم همچون عید سعید فطر، قربان و ژانویه برای مردم قزاقستان است.
منبع:نشریه کوچه ما، شماره 12.