نویسنده:لیلی زمانی

یزد: نخل برداری
در سرزمین بادگیرها ، مردم در مراسم سوگواری روز عاشورا آیین نخل برداری را برپا می کنند. در یزد، نخل را به شکل تابوت سیدالشهدا(ع) یا نمادی از یکی از شهدای کربلا می آرایند هر چند که این تابوت شباهتی به درخت نخل ندارد، اما به این نام خوانده می‌شود. مراسم نخل‌برداری از ویژگی‌های منحصر به فرد محرم و عزاداری در یزد است که در تمام مراحل مراسم با همکاری و همیاری اهالی، از کمک مالی و تهیه چوب و دیگر وسایل آن گرفته تا کمک در تزئین و عَلَم کردن آن و حمل آن در روز عاشورا برگزار می‌شود.
دربرخی موارد، زرتشتیان یزد هم در ساختن نخل‌ها، همیاری و همکاری دارند. آنها حضرت سیدالشهدا(ع) را همسر شهربانوی ایرانی دانــسته و نسبت به وی احترام و ارادت خاصی قائل هستند. مراسم آذین‌بندی و آماده کــردن نخل‌ها برای ایام عزاداری ماه محــرم با یــک فراخوان، از اهل محل و آبادی صورت می‌گیرد.
برخی‌ها در یزد و حوالی آن، درختان خود را وقف می‌کنند تا در زمان کهنسالی آن ساقه‌هایش را صرف مرمت نخل کنند. نخل‌های بزرگ، پس از تزئین، چندین تُن وزن پیدا می‌کنند و معمولا برای بلند کردن و حرکت آن نیروی بسیاری لازم است. مثلا برای بلند کردن نخل‌های میدان امیر چخماق، میدان امام تفت، میدان مهریز، با کمک ده ها نفر امکان پذیر است.

کاشان: چاووش عزا
در آخرین روز ذیحجه با ورود دسته «چاووش عزا» به بازار شهر کاشان مردم و کسبه از فرا رسیدن ماه محرم مطلع می‌شوند. بیشتر اعضا این دسته مداحان اهل بیت(ع) هستند که هر کدام در مسیر اشعاری مربوط به واقعه عاشورا می‌خوانند. با نگاهی به تاریخ عزاداری سنتی در کاشان و شهرهای همجوار آن، همچون نطنز، آران و بیدگل و اردستان به برخی آیین‌های سنتی ازجمله نخل گردانی و حمل خیمه‌گاه حسینی و شهدای کربلا بر می‌خوریم که در زمان آل‌بویه مرسوم بوده و در زمان قاجار نیز با برپا کردن تکیه‌ها آیین‌های تعزیه رونق گرفته است.
مراسم «توغ»‌برداری در کاشان نیز از جمله آداب مورد توجه اهالی این شهرستان است. زمان برداشتن توغ در کاشان معمولا در شب و روز عاشورا و شانزدهم محرم است، مرسوم است که دسته‌های عزاداری به دنبال آن به بازار رفته و در پای آن عزاداری می‌کنند.